Вепс мифологиясе
| Вепс мифологиясе |
Вепс мифологиясе (вепс. Vepsän mifologii) — вепс халкының мифологик карашлары, алар барлык фин-угырлар өчен дә мифологик күренешләрнең бер өлеше булып тора.
Беренче христианлаштыру белән бәйле рәвештә вепслар үзләренең борынгы политеистик ышануларының һәм эпосларының гомум үзенчәлекләрен генә саклап кала алганнар. Башлыча вепс фольклорында рухлар, бозык җаннар турында ышануларның шактый катламы сакланылып кала алган, ул еш кына христиан тематикасы белән ныклы үрелеп тора. Лингвистик реконструкцияләр нәтиҗәсендә вепс пантеонының югары илаһы Юму (вепс. Jumou), башта күк күкрәү, яшен һәм башка күк күренешләре илаһы булган дип әйтеп була. Су илаһы булып Турзаас рухы (вепс. Турзас) тора. Соңрак, православие йогынтысына дучар булган башка мәҗүси мәдәниятләрдәге кебек, күк илаһы урынын Вепсларда Илья пәйгамбәр алган, ә Юму исә алланың исеме булып киткән.
Балтыйк буендагы башка халыклардан аермалы буларак, вепсларда карелларның Калевала яки эстоннарның Калевипоэгына тиң эпик хикәяләр сакланып калмаган, бу, бәлки, вепсларның Балтыйк буе финнары җәмгыятеннән иртәрәк аерылыуы турында сөйлидер.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Винокурова И. Ю. Мифология и верования вепсов / Отв. ред. Е. И. Клементьев, Н. В. Шлыгина. — Прибалтийско-финские народы России. — Москва: Наука, 2003. — (Народы и культуры). — ISBN ISBN 5-02-008715-7.
- Винокурова И. Ю. Мифология вепсов: энциклопедия / Ред. А. В. Ермашова. — Петрозаводск: Издательство ПетрГУ, 2015. — 524 с. — (Энциклопедия уральских мифологий). — 1000 экз. — ISBN 978-2-8021-2786-5.