Каһым түрә (җыр)
| Каһым түрә | |
| Сәнгать формасы | җыр |
|---|---|
Каһым түрә (баш. Ҡаһым түрә) - башкорт халык җыры, Башкорт-мишәр гаскәренең 1-нче башкорт полкы җыры.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Башкортстан республикасының тарихы елъязмачы Әнвәр Әсфәндияревның тикшеренүләреннән күрәсең, Каһым түрә — тарихи шәхес. Фамилиясе — Мырдашев, исеме Касыйм. Иске Стәрлетамак оязенең Айыучы авылында туган, юрматы ыруы башкорты. 1812 елгы сугышка сотник дәрәҗәсендә киткән, 1813 елда һәлак булган.
1812 елда француз чирүе була. Башкортларның бер гайяр була — ул Каһым түрә. Башкортлар: «Бу француз басып алса, яланда калабыз», — дип, үзара киңәш итәләр. Алар, гаскәр төзеп, Каһым түрә башлыгында сугышка китәләр. Руслар белән бергәләп, французларны чигендереп, илләренең башкаласын басып алалар. Патша Каһым түрәгә полковник исеме бирә.
— Тагын сезгә ни кирәк? — дип сорый патша.
— Безне казакълар ызалатмасын ине, — диләр башкортлар. Шуннан Эленә җиренә (чик җиренә) — Җаек буенча казачий авыллары күтәрәләр.
Баланың бер майоры, көнчеллеге килеп, Каһым түрәгә агу эчереп җибәрә. Шунда ул үлеп кала. Халык аның турында болай дип җырлаган.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Мөхәммәтша Бурангулов. Сәсән аманаты. — Башҡортостан китап нәшриәте, 1995. — 350 бит. — ISBN 5-295-01397-9 (1-се китап) — ISBN 5-295-01396-0
- Фәнүзә Нәдершина. Башҡорт халыҡ йырҙары йыр риүәйәттәре.(Өс телдә: башҡорт, урыҫ, инглиз). — Өфө: «Китап», 1997. — 288 бит. — ISBN 5-295-02094-0