Почмак: юрамалар арасында аерма
Marat-avgust (бәхәс | кертем) Төзәтмә аңлатмасы юк |
Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 1: | Юл номеры - 1: | ||
{{Портал|Геометрия|Математика|Фән}} |
{{Портал|Геометрия|Математика|Фән}} |
||
[[Геометрия]]дә ноктадан һәм шул ноктадан чыгучы ике [[нур]]дан торган геометрик фигура '''почмак''' дип атала. '''Почмакның түбәсе''' О хәрефе белән билгеләнсә, ОА һәм ОВ нурларын – '''почмакның яклары''' дип атыйлар. |
[[Геометрия]]дә ноктадан һәм шул ноктадан чыгучы ике [[нур]]дан торган геометрик фигура '''почмак''' дип атала. '''''Почмакның түбәсе''''' ''О'' хәрефе белән билгеләнсә, ''ОА'' һәм ''ОВ'' нурларын – '''''почмакның яклары''''' дип атыйлар. |
||
[[Почмакның үлчәме]] булып ОА нурын O түбәсе тирәли борып ОВ торышына күчерү зурлыгы тора. Почмакларны [[градус]]лы үлчәү системасы буенча үлчәү берәмлеге итеп [[градус]] – [[нур]]ны аның тулы әйләнешенең 1/360 өлешенә борудан хасил булган почмак алына. Тулы әйләнеш 360 градусны тәшкил итә. Градус 60 [[минут]]ка, минут 60 [[секунд]]ка бүленә. |
[[Почмакның үлчәме]] булып ''ОА'' нурын ''O'' түбәсе тирәли борып ''ОВ'' торышына күчерү зурлыгы тора. Почмакларны [[градус]]лы үлчәү системасы буенча үлчәү берәмлеге итеп [[градус]] – [[нур]]ны аның тулы әйләнешенең 1/360 өлешенә борудан хасил булган почмак алына. Тулы әйләнеш 360 градусны тәшкил итә. Градус 60 [[минут]]ка, минут 60 [[секунд]]ка бүленә. |
||
Ике [[өстәмә нур]] белән ясалган почмак - '''җәелгән почмак''' дип йортелә. Җәелгән почмак 180 градуска тигез. Нуль почмак 0 градуска тигез. |
Ике [[өстәмә нур]] белән ясалган почмак - '''''җәелгән почмак''''' дип йортелә. Җәелгән почмак 180 градуска тигез. Нуль почмак 0 градуска тигез. |
||
Тулы почмак 360 градуска тигез. |
Тулы почмак 360 градуска тигез. |
||
Уртак ОВ ягы һәм уртак О түбәсе булган ике почмак - '''чиктәш почмаклар''' дип атала. Бу почмакларның калган ике ОА һәм ОС яклары бер-берсенең дәвамы булып тора. |
Уртак ''ОВ'' ягы һәм уртак ''О'' түбәсе булган ике почмак - '''''чиктәш почмаклар''''' дип атала. Бу почмакларның калган ике ''ОА'' һәм ''ОС'' яклары бер-берсенең дәвамы булып тора. |
||
Берсен икенчесе өстенә салгач тәңгәл килгән почмаклар - '''тигез почмаклар''' дип йөртелә. |
Берсен икенчесе өстенә салгач тәңгәл килгән почмаклар - '''''тигез почмаклар''''' дип йөртелә. |
||
Түбәләре уртак, бер почмакның яклары икенче почмак якларының дәвамы булып торган ике почмак - '''вертикаль почмаклар''' диелә. |
Түбәләре уртак, бер почмакның яклары икенче почмак якларының дәвамы булып торган ике почмак - '''''вертикаль почмаклар''''' диелә. |
||
Үзенең чиктәш почмагына тигез булган почмак - '''туры почмак''' дип йөртелә. Туры почмак 90 грудусны тәшкил итә. Туры почмактан кечерәк булган почмакны - '''кысынкы почмак''' диләр. Кысынкы почмак 90 грудустан кечерәк була. Туры почмактан зуррак булган почмакны - '''җәенке почмак''' диләр. Җәенке почмак 90 грудустан зуррак була. |
Үзенең чиктәш почмагына тигез булган почмак - '''''туры почмак''''' дип йөртелә. Туры почмак 90 грудусны тәшкил итә. Туры почмактан кечерәк булган почмакны - '''''кысынкы почмак''''' диләр. Кысынкы почмак 90 грудустан кечерәк була. Туры почмактан зуррак булган почмакны - '''''җәенке почмак''''' диләр. Җәенке почмак 90 грудустан зуррак була. |
||
== Чыганаклар == |
== Чыганаклар == |
11 сен 2014, 18:31 юрамасы
Геометриядә ноктадан һәм шул ноктадан чыгучы ике нурдан торган геометрик фигура почмак дип атала. Почмакның түбәсе О хәрефе белән билгеләнсә, ОА һәм ОВ нурларын – почмакның яклары дип атыйлар. Почмакның үлчәме булып ОА нурын O түбәсе тирәли борып ОВ торышына күчерү зурлыгы тора. Почмакларны градуслы үлчәү системасы буенча үлчәү берәмлеге итеп градус – нурны аның тулы әйләнешенең 1/360 өлешенә борудан хасил булган почмак алына. Тулы әйләнеш 360 градусны тәшкил итә. Градус 60 минутка, минут 60 секундка бүленә.
Ике өстәмә нур белән ясалган почмак - җәелгән почмак дип йортелә. Җәелгән почмак 180 градуска тигез. Нуль почмак 0 градуска тигез. Тулы почмак 360 градуска тигез.
Уртак ОВ ягы һәм уртак О түбәсе булган ике почмак - чиктәш почмаклар дип атала. Бу почмакларның калган ике ОА һәм ОС яклары бер-берсенең дәвамы булып тора.
Берсен икенчесе өстенә салгач тәңгәл килгән почмаклар - тигез почмаклар дип йөртелә.
Түбәләре уртак, бер почмакның яклары икенче почмак якларының дәвамы булып торган ике почмак - вертикаль почмаклар диелә.
Үзенең чиктәш почмагына тигез булган почмак - туры почмак дип йөртелә. Туры почмак 90 грудусны тәшкил итә. Туры почмактан кечерәк булган почмакны - кысынкы почмак диләр. Кысынкы почмак 90 грудустан кечерәк була. Туры почмактан зуррак булган почмакны - җәенке почмак диләр. Җәенке почмак 90 грудустан зуррак була.
Чыганаклар
- Ибатуллина Л. З., Нуруллин Р. Г. Математикадан кыскача белешмәлек. Геометриянең төп формулалары = Краткий справочник по математике. Основные формулы геометрии. – Казан: Яз, 2011. – 140 б. – Библиогр.: 140 б. (10 исем.). – 2000 д.