Почмак: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Почмак latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Marat-avgust (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
NRG (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:


{{Портал|Геометрия|Математика|Фән}}
{{Портал|Геометрия|Математика|Фән}}
[[Геометрия]]дә ноктадан һәм шул ноктадан чыгучы ике [[нур]]дан торган геометрик фигура '''почмак''' дип атала. '''Почмакның түбәсе''' О хәрефе белән билгеләнсә, ОА һәм ОВ нурларын – '''почмакның яклары''' дип атыйлар.
[[Геометрия]]дә ноктадан һәм шул ноктадан чыгучы ике [[нур]]дан торган геометрик фигура '''почмак''' дип атала. '''''Почмакның түбәсе''''' ''О'' хәрефе белән билгеләнсә, ''ОА'' һәм ''ОВ'' нурларын – '''''почмакның яклары''''' дип атыйлар.
[[Почмакның үлчәме]] булып ОА нурын O түбәсе тирәли борып ОВ торышына күчерү зурлыгы тора. Почмакларны [[градус]]лы үлчәү системасы буенча үлчәү берәмлеге итеп [[градус]] – [[нур]]ны аның тулы әйләнешенең 1/360 өлешенә борудан хасил булган почмак алына. Тулы әйләнеш 360 градусны тәшкил итә. Градус 60 [[минут]]ка, минут 60 [[секунд]]ка бүленә.
[[Почмакның үлчәме]] булып ''ОА'' нурын ''O'' түбәсе тирәли борып ''ОВ'' торышына күчерү зурлыгы тора. Почмакларны [[градус]]лы үлчәү системасы буенча үлчәү берәмлеге итеп [[градус]] – [[нур]]ны аның тулы әйләнешенең 1/360 өлешенә борудан хасил булган почмак алына. Тулы әйләнеш 360 градусны тәшкил итә. Градус 60 [[минут]]ка, минут 60 [[секунд]]ка бүленә.
Ике [[өстәмә нур]] белән ясалган почмак - '''җәелгән почмак''' дип йортелә. Җәелгән почмак 180 градуска тигез. Нуль почмак 0 градуска тигез.
Ике [[өстәмә нур]] белән ясалган почмак - '''''җәелгән почмак''''' дип йортелә. Җәелгән почмак 180 градуска тигез. Нуль почмак 0 градуска тигез.
Тулы почмак 360 градуска тигез.
Тулы почмак 360 градуска тигез.


Уртак ОВ ягы һәм уртак О түбәсе булган ике почмак - '''чиктәш почмаклар''' дип атала. Бу почмакларның калган ике ОА һәм ОС яклары бер-берсенең дәвамы булып тора.
Уртак ''ОВ'' ягы һәм уртак ''О'' түбәсе булган ике почмак - '''''чиктәш почмаклар''''' дип атала. Бу почмакларның калган ике ''ОА'' һәм ''ОС'' яклары бер-берсенең дәвамы булып тора.


Берсен икенчесе өстенә салгач тәңгәл килгән почмаклар - '''тигез почмаклар''' дип йөртелә.
Берсен икенчесе өстенә салгач тәңгәл килгән почмаклар - '''''тигез почмаклар''''' дип йөртелә.


Түбәләре уртак, бер почмакның яклары икенче почмак якларының дәвамы булып торган ике почмак - '''вертикаль почмаклар''' диелә.
Түбәләре уртак, бер почмакның яклары икенче почмак якларының дәвамы булып торган ике почмак - '''''вертикаль почмаклар''''' диелә.


Үзенең чиктәш почмагына тигез булган почмак - '''туры почмак''' дип йөртелә. Туры почмак 90 грудусны тәшкил итә. Туры почмактан кечерәк булган почмакны - '''кысынкы почмак''' диләр. Кысынкы почмак 90 грудустан кечерәк була. Туры почмактан зуррак булган почмакны - '''җәенке почмак''' диләр. Җәенке почмак 90 грудустан зуррак була.
Үзенең чиктәш почмагына тигез булган почмак - '''''туры почмак''''' дип йөртелә. Туры почмак 90 грудусны тәшкил итә. Туры почмактан кечерәк булган почмакны - '''''кысынкы почмак''''' диләр. Кысынкы почмак 90 грудустан кечерәк була. Туры почмактан зуррак булган почмакны - '''''җәенке почмак''''' диләр. Җәенке почмак 90 грудустан зуррак була.


== Чыганаклар ==
== Чыганаклар ==

11 сен 2014, 18:31 юрамасы

Геометриядә ноктадан һәм шул ноктадан чыгучы ике нурдан торган геометрик фигура почмак дип атала. Почмакның түбәсе О хәрефе белән билгеләнсә, ОА һәм ОВ нурларын – почмакның яклары дип атыйлар. Почмакның үлчәме булып ОА нурын O түбәсе тирәли борып ОВ торышына күчерү зурлыгы тора. Почмакларны градуслы үлчәү системасы буенча үлчәү берәмлеге итеп градуснурны аның тулы әйләнешенең 1/360 өлешенә борудан хасил булган почмак алына. Тулы әйләнеш 360 градусны тәшкил итә. Градус 60 минутка, минут 60 секундка бүленә.

Ике өстәмә нур белән ясалган почмак - җәелгән почмак дип йортелә. Җәелгән почмак 180 градуска тигез. Нуль почмак 0 градуска тигез. Тулы почмак 360 градуска тигез.

Уртак ОВ ягы һәм уртак О түбәсе булган ике почмак - чиктәш почмаклар дип атала. Бу почмакларның калган ике ОА һәм ОС яклары бер-берсенең дәвамы булып тора.

Берсен икенчесе өстенә салгач тәңгәл килгән почмаклар - тигез почмаклар дип йөртелә.

Түбәләре уртак, бер почмакның яклары икенче почмак якларының дәвамы булып торган ике почмак - вертикаль почмаклар диелә.

Үзенең чиктәш почмагына тигез булган почмак - туры почмак дип йөртелә. Туры почмак 90 грудусны тәшкил итә. Туры почмактан кечерәк булган почмакны - кысынкы почмак диләр. Кысынкы почмак 90 грудустан кечерәк була. Туры почмактан зуррак булган почмакны - җәенке почмак диләр. Җәенке почмак 90 грудустан зуррак була.

Чыганаклар

  • Ибатуллина Л. З., Нуруллин Р. Г. Математикадан кыскача белешмәлек. Геометриянең төп формулалары = Краткий справочник по математике. Основные формулы геометрии. – Казан: Яз, 2011. – 140 б. – Библиогр.: 140 б. (10 исем.). – 2000 д.