Луций Корнелий Сулла
| Луций Корнелий Сулла | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | Lucius Cornelius Sulla |
| Туган | 16 гыйнвар БЭК 138 Рим Җөмһүрияте |
| Үлгән | 19 август БЭК 78 (60 яшь) Путеолы, Рим Җөмһүрияте |
| Үлем сәбәбе | баш миендәге кан тамырлары авыруы[d] |
| Ватандашлыгы | Рим |
| Һөнәре | Рим диктаторы |
| Сәяси фирка | оптиматлар[d] |
| Җефет | Julia[d][1][1], Aelia[d][1][1], Клелия[d][1][1], Цецилия Метелла Далматика[d][1][1] һәм Валерия[d][1][1] |
| Өйдәш | Nicopolis[d] һәм Метробий[d][2] |
| Балалар | Корнелия Сулла[d], Фавст Корнелий Сулла[d][3][1][1], Корнелия Фауста[d][4][1][1], Cornelius Sulla[d] һәм Корнелия Постума[d][1][1] |
| Ата-ана |
|
| Кардәшләр | Cornelia[d] һәм Публий Корнелий Сулла[d] |
Тевтоннар һәм кимврлар җиңелүләре.
Тевтоннар һәм кимврлар җиңүләре.Лу́ций Корне́лий Су́лла Бәхетле (tat. lat. Lutsiy Korneliy Sulla(үле сылтама), лат. Lucius Cornelius Sulla (Felix)) – Борынгы Рим дәүләт һәм сәясәт эшлеклесе, гаскәр башлыгы, Рим мәңге диктаторы, консул ( 88, 90 б.э.к.), канлы бастыруларны (проскрипцияләрне) оештыручы, дәүләт тәртипләрен яңартучы.
Тарихта беренче мәртәбә Рим ватандашы булып Мәңге Шәһәрне (Рим) ике тапкыр буйсындырган. Рәхимсез изүче булып Сулла үз теләге белән чиксез хакимлектән баш тарткан, шушы гадәтсез вакыйга тарихта калган.
Көрәш тарихы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Варварга каршы сугышлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Сулла Нумидия патшасы Югурта каршы сугышта (Югурта сугышы) 111-105 б.э.к. алга чыккан. Сулла тевтоннар, кимврлар каршы сугышта, Берлектәш сугышында 90-88 б.э.к., Митридат каршы сугышта 89-84 б.э.к. (Митридат сугышлары) катнашкан.
Ватандашлар һәм Митридат сугышлары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Митридат сугышы вакытында 89-84 б.э.к. Сулла Рим шәһәрен буйсындырган, Марий якташларын үтерелгән, хакимиятне кол биләүче аксөякләренә тапшырган.
Соңрак Сулла Шәрекъкә юнәлгән һәм Афиналар шәһәрен 86 б.э.к. буйсындырган, шул елда Сулла Митридат VI Евпаторны җиңгән. 84 б.э.к. Митридат белән Солых килешүен имзалаган.
Сулла Рим шәһәрендә булмаганда Марий һәм Цинна якташлары яңадан Римда хакимиятне алган.
Бастырулар һәм террор
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Сулла 83 б.э.к. Италиягә кайтып җиткән, үз сәяси дошманнарын тар-мар иткән һәм канлы диктатурасы урнаштырган. Сулла диктатурасы вакытында канлы бастырулар рәхимсез террор белән үткәрелгән.
Сулланың таянычы - бастырганнарның җирләрендә урнаштырган элекке легионерлар.
79 б.э.к. Сулла үз теләге белән хакимият вазыйфасын калдырган, ләкин сәясәткә үз йогынтысын саклаган.
78 б.э.к. аңламаган авырудан үлгән.
Ысул мирасчылары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Проскрипцияләр - сәяси ватандаш дошманнарына күләмле бастырулар соңрак бүтән диктаторлар кулланганнар: Лойола, Дракула, Кромвель, Робеспьер, Явыз Иван, Сталин, Мао Цзе Дунь, Пол Пот һәм бүтән.
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Инар Ф. Сулла. — Ростов-на-Дону: Феникс, 1997.
- Короленков А. В., Смыков Е. В. Сулла. — М.: Молодая гвардия, 2007.
- Моммзен Т. Римская история. — Т. 2 (от битвы при Пидне до смерти Суллы). — М., 1937.
- Утченко С. Л. Древний Рим. События. Люди. Идеи. — М.: Наука, 1969.
- Утченко С. Л. Кризис и падение Римской республики. — М.: Наука, 1965.
- Carcopino J. Sylla ou la monarchie manquée. — Paris: L’Artisan du livre, 1931.
- Christ K. Sulla. Eine römische Karriere. — München: Beck, 2002.
- Hantos T. Res publica constituta: die Verfassung des Dictators Sulla. — Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 1988.
- Keaveney A. Sulla, the last republican. — 2nd еd. — London — New York, 2005.
- Lanzani C. Lucio Cornelio Silla dittatore: storia di Roma negli anni 82-78 a.c. — Milano: tip. "Popolo d'Italia", 1936.
- Letzner W. Lucius Cornelius Sulla: Versuch einer Biographie. — Münster, 2000.
- Lovano M. The Age of Cinna: Crucible of Late Republican Rome. — Stuttgart, 2002.
- Marino R. Aspetti della politica interna di Silla. — Palermo: Presso l'Accademia, 1974.
- Santangelo F. Sulla, the elites and the empire: a study of Roman policies in Italy and the Greek east. — Leiden — Boston: Brill, 2007.
- Schur W. Das Zeitalter des Marius und Sulla. — Leipzig: Dieterich, 1942.
- Valgiglio E. Sulla e la crisi repubblicana. — Firenze: La Nuova Italia, 1956.
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 Digital Prosopography of the Roman Republic
- ↑ Πλούταρχος Life of Sulla // Βίοι Παράλληλοι
- ↑ Любкер Ф. Sullae // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / мөхәррир Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга et al. — СПб: Общество классической филологии и педагогики, 1885.
- ↑ Е. Придик Фауста, Корнелия // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1902.