Феминизмның икенче дулкыны

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Феминизмның икенче дулкыны latin yazuında])
Америка университет белеме[en] булган хатын кызлар ассоциациясе әгъзалары Президент Джон Кеннеди белән 1963 елда тигез хезмәт хакы турында законга кул кую вакытында

Феминизмның икенче дулкыны (ингл. Second-wave feminism) — феминистлар хәрәкәтенең үсеш этабы 1960 нчы еллардан алып 1990 нчы еллар башына кадәр. Беренче дулкын феминистлар хәрәкәтеннән аермалы буларак, ул үз алдына закон дәрәҗәсендә тигезсезлекне Җиңү бурычын куя (аерым алганда, хатын-кызларга сайлау һәм милек хокуклары бирүне таләп итә)[1], икенче дулкын феминистлары чынлыкта тигезсезлек, сексуальлек, гаилә[2], эш урыны һәм репродуктив хокуклар белән бәйле проблемаларның киң спектры белән шөгыльләнгәннәр[3].

Икенче дулкын тиз арада бөтен көнбатыш дөньясына тарала, хатын-кызларның тигезлеген арттыру максаты белән, франшиза хокукыннан күбрәк ала[4]. Феминист активистка һәм публицист Кэрол Ханиш[en] «Шәхси бу сәяси» (The Personal is Political) лозунгын уйлап таба, ул «икенче дулкын» белән ассоциацияләнә башлый[5][6].

«Икенче дулкын» феминистлары хатын-кызларның мәдәни һәм сәяси тигезсезлегенең төрле формалары бер-берсе белән тыгыз бәйләнгән булуын аңлаганнар. Алар хатын-кызларны шәхси тормышларының аерым аспектлары тирән сәясиләштерелгән һәм сексистик[en] хакимият структураларының чагылышы булуын аңларга чакыралар[7][8].

Музыка һәм поп-мәдәният[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Элис Пол[en] тигез хокуклар турында төзәтмә яза, аны кабул итү 1970 елларда феминистлар хәрәкәтенең ирешә алмаслык максаты була.

Икенче дулкын феминистлары поп-мәдәниятне сексистик дип саныйлар һәм каршылык буларак үз культураларын булдыралар. «Икенче дулкын феминизмының бер проекты-хатын-кызларның „күңелле“ образларын булдыру, шулай ук массакүләм мәдәнияттә таралган өстенлекле образларга каршы тору, шуның белән хатын-кызларның аларның җәберләнүе турында хәбәрдарлыгын арттыру».

Хатын-кыз музыкасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Хатын-кызлар музыкасын сәнгатьне сәясәт белән берләштергән һәм анда үз феминист идеалларын белдергән хатын-кыз музыкантлар иҗат итә[9]. АКШТА хатын-кызлар музыкаль фестивальләре үткәрелә башлый, анда җырчылар һәм артистлар үзләренең шәхси тәҗрибәләре турында сөйләүче музыкаль әсәрләрен башкаралар[10]. Беренче хатын кызлар музыка фестивале 1974 елда Иллинойс штаты университетында уздырыла[10]. Күп кенә хатын-кызлар традицион рәвештә ир-ат Жанры дип саналган хард-рок[en] башкара башлый. Иң уңышлы мисалларның берсе Энн[en] һәм Нэнси Уилсон[en] апалы-Сеңеллеләре, алар танылган Heart[en] хард-рок-төркемен оештырганнар[10].

Тәнкыйть[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Кайбер кара һәм/яки эшче сыйныф вәкилләре һәм ярлы хатын-кызлар үзләрен икенче дулкын феминист хәрәкәтенең төп юнәлешләреннән читләштерелгән итеп хис итәләр, ул нигездә хатын-кызларның Өйдән тыш эшләү хокукы һәм репродуктив хокукларын киңәйтү өчен чыгыш ясый. АКШта төсле һәм ярлы ак хатын-кызлар буыннар буе Өйдән тыш «зәңгәр якалы» эшләрдә һәм хезмәт күрсәтү өлкәсендә эшләгәннәр[1]. Моннан тыш, Анджела Дэвис язганча, Африка-америка хатын-кызлары һәм ак тәнле хатын-кызлар күп кенә кирәкмәгән йөклелекләргә дучар булсалар да һәм яшерен рәвештә аборт ясарга мәҗбүр булсалар да, Африка-америка хатын-кызлары шулай ук репродуктив гаделлек турында диалогка киң кертелмәгән мәҗбүри стерилизация программаларыннан интегәләр.

XX гасыр ахырыннан башлап, Одри Лорд кебек күп кенә феминист галимнәр[11] һәм Вайнона ЛаДюк[12], АКШТА икенче Дулкынны феминистлар эшчәнлеген күп кенә төсле хатын-кызларның, эшче сыйныф хатын-кызларының һәм ЛГБТ хатын-кызларның тавышларын һәм өлешләрен санга сукмаган феминистлар тарихының гомогенизацияләнгән һәм агартылган хронологиясенә төшерүче дип тәнкыйтьли[13][14].

Күпчелек феминист галимнәр икенче дулкын буыннарын аеруны проблемалы дип саныйлар[15]. Икенче дулкын вәкилләрен гадәттә бэби-бумерлар буынына кертәләр, чынлыкта исә икенче дулкынның күп кенә феминист лидерлары Икенче бөтендөнья сугышы тәмамланганчы туганнар. Бу буын эссенциализмы дулкынга караган төркемне гомогенизацияли һәм билгеле бер демографик буынга караган һәр кеше бер үк идеологияләрне уртаклаша, чөнки идеологик аермалар буын аермалары дип санала[16].

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 Simone de Beauvoir, The Second Sex, 1949.
  2. ↑ Bloom, Alexander; Brines, Wini, eds (2015). Takin' it to the Streets. New York: Oxford University Press. p. 81. 
  3. ↑ Mitchell, Juliet. «Women: The longest revolution». — «New Left Review», № 26, ноябрь — декабрь 1966
  4. ↑ Sarachild, Kathie. Feminist Revolution. New York: Random House, 1978. — ISBN 0-394-40821-7. — Глава «Consciousness-Raising: A Radical Weapon», с. 6
  5. ↑ Echols, Alice. Daring to be bad: radical feminism in America, 1967—1975. — Minneapolis: University of Minnesota Press, 1989. — С. 416. — ISBN 0-8166-1787-2
  6. ↑ К. Ханиш. Личное — это политическое 2008 елның 20 ноябрь көнендә архивланган. (1969)(рус.)
  7. ↑ Murray Knuttila, Introducing Sociology: A Critical Approach (4th ed. 2008 Oxford University Press)
  8. ↑ Moi, Toril (ингл.) // Signs: Journal of Women in Culture and Society(ингл.)татар. : journal. — Т. 27. — С. 1005—1035. — DOI:10.1086/339635
  9. ↑ The Women's Liberation Music Archive.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Japenga, Ann. Women's Music Festival: Alternative in Yosemite, Los Angeles Times (1980-09-21). 23 август 2019 тикшерелде. 2020 елның 22 апрель көнендә архивланган.
  11. ↑ Lewis, Gail (July 2005). «Audre Lorde: vignettes and mental conversations». Feminist Review 80 (1): 130–145. DOI:10.1057/palgrave.fr.9400222. ISSN 0141-7789.
  12. ↑ Jenks, Tom (February 2001). «From the Conferences». The San Francisco Jung Institute Library Journal 19 (4): 53–66. DOI:10.1525/jung.1.2001.19.4.53. ISSN 0270-6210.
  13. ↑ Blackwell, Maylei (2011). ¡Chicana Power!: Contested Histories of Feminism in the Chicano Movement. Austin: University of Texas Press. pp. 11, 14. ISBN 9780292726901. 
  14. ↑ Henry, Astrid (2012). "Chapter 6: Waves". in Orr, Catherine M.; Braithwaite, Ann; Lichtenstein, Diane. Rethinking Women's and Gender Studies (Kindle). New York: Routledge. p. 2071. ISBN 978-0415808316. 
  15. ↑ Babb, Florence E. (2012). «Feminist, Queer, and Indigenous: The Anthropologies of Elizabeth Lapovsky Kennedy—A Personal Reflection». Feminist Formations 24 (3): 69–78. DOI:10.1353/ff.2012.0035. ISSN 2151-7371.
  16. ↑ Henry, Astrid (2012). "Chapter 6: Waves". in Orr, Catherine M.; Braithwaite, Ann; Lichtenstein, Diane. Rethinking Women's and Gender Studies (Kindle). New York: Routledge. pp. 2134 & 2180. ISBN 978-0415808316. 

Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Bloom, Alexander; Brines, Wini, eds. Takin' it to the Streets. — New York: Oxford University Press, 2015.
  • Rosen, Ruth. The World Split Open: How the Modern Women's Movement Changed America. — 2000.

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Commons
Commons
Викиҗыентыкта бу тема буенча
  • Boxer, Marilyn J. and Jean H. Quataert, eds. Connecting Spheres: European Women in a Globalizing World, 1500 to the Present (2000)
  • Cott, Nancy. No Small Courage: A History of Women in the United States (2004)
  • Freedman, Estelle B. No Turning Back: The History of Feminism and the Future of Women (2003)
  • Harnois, Catherine (2008). «Re-presenting feminisms: Past, present, and future». NWSA Journal 20 (1): 120–145.
  • MacLean, Nancy. The American Women's Movement, 1945–2000: A Brief History with Documents (2008)
  • Offen, Karen; Pierson, Ruth Roach; and Rendall, Jane, eds. Writing Women's History: International Perspectives (1991)
  • Prentice, Alison and Trofimenkoff, Susan Mann, eds. The Neglected Majority: Essays in Canadian Women's History (2 vol 1985)
  • Ramusack, Barbara N., and Sharon Sievers, eds. Women in Asia: Restoring Women to History (1999)
  • Rosen, Ruth. The World Split Open: How the Modern Women's Movement Changed America (2nd ed. 2006)
  • Roth, Benita. Separate Roads to Feminism: Black, Chicana, and White Feminist Movements in America's Second Wave. Cambridge, MA: Cambridge University Press (2004)
  • Stansell, Christine. The Feminist Promise: 1792 to the Present (2010)
  • (Spring 2007) «Writing women's and gender history in France: A national narrative?». Journal of Women's History 19 (1): 167–172. DOI:10.1353/jowh.2007.0026.
  • Zophy, Angela Howard, ed. Handbook of American Women's History (2nd ed. 2000)
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Феминизмның_икенче_дулкыны&oldid=4122110