Халык милкендәге ширкәт (ХМШ)
| Халык милкендәге ширкәт | |
 | |
| Дәүләт |
 Демократик Алмания Җөмһүрияте |
|---|---|
 Халык милкендәге ширкәт Викиҗыентыкта | |
Халык милкендәге ширкәт (ХМШ, алманча Volkseigener Betrieb — VEB) — совет оккупация зонасында (соңрак АДҖда) сәнәгый һәм коммуналь ширкәтләрнең хокукый формасы. Советлар Берлегенең дәүләт милкендә булган завод-фабрикалары үрнәгендә һәм хосусый милекне тартып алып дәүләт карамагына күчерү юлы белән оештырылдылар. 1948 елдан башлап АДРның икътисад белән үзәкләштерелгән идарә итү системасында нигез тәшкил итүче икътисадый берәмлекләр булдылар. АДР кануннары буенча, халык мөлкәте булып саналдылар, аларны кабат хосусыйлаштыру тыелган иде.
1989 елда, Алманиянең кабат берләшүе алдыннан, ХМШ формасындагы оешмаларда АДР хезмәт ияләренең 79,9 проценты эшли иде.
Еш кына ширкәтләрнең рәсми атамасына теге яки бу шәхеснең "мактаулы исеме" дә өстәлә иде, мәсәлән: "Вальтер Ульбрихт исемендәге Лойна химия комбинаты ХМШ". Хезмәтчәннәр бу исемне социалистик ярыш һәм билгеләнгән планнарны арттырып үтәү аша "яулап алырга" тиеш иде.
1990 елдан башлап, Алманиянең кабат берләшүеннән соң, базар икътисадына әйләнеп кайту нәтиҗәсендә АДРның 8000ләп комбинаты һәм ХМШ яңадан хосусыйлаштырылды. Бу җәһәттән берничә миллион эш урыны кыскартылды.
АДР чорындагы эре ХМШ исемлеге[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- VEB Carl Zeiss Jena
- VEB Automobilwerk Zwickau (AWZ)
- VEB Ankerwerk Rudolstadt
- VEB Applikationszentrum Berlin (AEB)
- VEB Automobilwerk Eisenach
- VEB Automobilwerke Ludwigsfelde
- VEB Bärensiegel Berlin
- VEB Baumechanisierung Welzow
- VEB Barkas-Werke]] Karl-Marx-Stadt
- VEB Bergmann-Borsig Berlin
- VEB BAE Batterien|Berliner Akkumulatoren- und Elementefabrik
- VEB Berliner Glühlampenwerk "Rosa Luxemburg"
- VEB Bibliographisches Institut Leipzig
- VEB BMK Kohle und Energie Hoyerswerda
- VEB Carl Zeiss Jena
- VEB Chemiekombinat Bitterfeld (CKB)
- VEB Chemische Werke Buna
- VEB DEFA Kopierwerke Berlin
- VEB Deutsche Schallplatten (Label: Amiga, Litera, Eterna u. a.)
- VEB Deutfracht Seereederei, Rostock
- VEB Deutrans Internationale Spedition
- VEB Elektro-Apparate-Werke Berlin-Treptow «Friedrich Ebert»
- VEB Elektrokohle Lichtenberg
- VEB Elektrochemisches Kombinat Bitterfeld (EKB)
- VEB Elektronische Rechenmaschinen Karl-Marx-Stadt
- VEB Elbewerften Boizenburg / Rosslau
- VEB Erdölverarbeitungswerk Schwedt/Oder
- VEB Fachbuchverlag Leipzig
- VEB Fahrradwerke Elite Diamant Karl-Marx-Stadt
- VEB Falkensteiner Gardinen- und Spitzenwebereien Falkenstein/Vogtl.
- VEB Fernmeldewerk, ab 1984 VEB RFT Nachrichtenelektronik Leipzig
- VEB Filmfabrik Wolfen (ORWO)
- VEB Fleischkombinat Berlin
- VEB Fortschritt Berlin
- VEB Freiberger Präzisionsmechanik Freiberg
- VEB Fritz-Heckert-Werk Karl-Marx-Stadt
- VEB Glashütte Uhrenbetriebe (GUB) Glashütte (Sachsen)
- VEB Halbleiterwerk Frankfurt Oder
- VEB Horch Automobilwerk Zwickau
- VEB Industrie- und Kraftwerksrohrleitungsbau Bitterfeld
- VEB Industriemontagen Leipzig
- VEB Kabelwerk Oberspree Berlin
- VEB Kali- und Steinsalzbetrieb "Saale" Aschersleben-Schierstedt, Staßfurt und in Bernburg
- VEB Kamera- und Kinowerke Dresden
- VEB Karosseriewerk Aschersleben
- VEB Kombinat Berliner Verkehrsbetriebe
- VEB Kombinat Haushaltsgeräte Karl-Marx-Stadt
- VEB Kombinat Industrielle Mast (KIM) Königs Wusterhausen
- VEB Kombinat Robotron
- VEB Kraftfahrzeugwerk "Ernst Grube" Werdau
- VEB Kraftfahrzeugwerk Horch Zwickau
- VEB Kranbau Eberswalde
- VEB Kulturpark Berlin
- VEB Kunststoff- und Textilverarbeitungswerk Pouch
- VEB Lokomotivbau Elektrotechnische Werke (LEW) "Hans Beimler" Hennigsdorf
- VEB Lokomotivbau «Karl Marx» Babelsberg
- VEB LOWA (Lokomotiv- und Waggonbau) Werdau
- VEB Nordic Yards Wismar|Mathias-Thesen-Werft Wismar
- VEB MIFA Fahrradwerke Sangerhausen
- VEB Modellbahnwagen Dresden (G.Schicht)
- VEB Modellspielwaren Marienberg-Hüttengrund (MAMOS)
- VEB Motorradwerk Zschopau
- VEB Neptunwerft Rostock
- VEB Orbitaplast Weißandt-Gölzau
- VEB Obererzgebirgische Posamenten- und Effekten-Werke Annaberg-Buchholz
- VEB Peenewerft Wolgast
- VEB Piko Sonneberg (ныне PIKO Spielwaren GmbH)
- VEB Plasticart
- VEB Plaho Steinach
- VEB Polytechnik Karl-Marx-Stadt
- VEB Kombinat Polygraph "Werner Lamberz" Leipzig
- VEB Prefo Dresden
- VEB Raumschmuck Olbernhau
- VEB Rewatex
- VEB Robur-Werke Zittau
- VEB Rotkäppchen Sektkellerei Freyburg
- VEB Sachsenring Automobilwerke Zwickau
- VEB Sachsenring Kraftfahrzeug- und Motorenwerk Zwickau
- VEB Sachsenwerk Radio und Rundfunkwerk Niedersedlitz (Dresden)
- VEB Schwermaschinenbau S.M. Kirow Leipzig
- VEB Schwermaschinenkombinat «Ernst Thälmann» Magdeburg
- VEB Kombinat Seeverkehr und Hafenwirtschaft — Deutfracht/Seereederei
- VEB Sekundärrohstofferfassung (SERO)
- VEB Sitzmöbelfabrik Hammer
- VEB Stahl- und Hartgusswerk Bösdorf
- VEB Stahl- und Walzwerk "Wilhelm Florin" Hennigsdorf
- VEB Synthesewerk Schwarzheide
- VEB Treffmodelle Berlin
- VEB Volkswerft Stralsund
- VEB Waschmittelwerk Genthin (Spee)
- VEB Waggonbau Ammendorf
- VEB Waggonbau Dessau
- VEB Waggonbau Görlitz
- VEB Weiße Flotte Schwerin
- VEB Werk für Signal- und Sicherungstechnik Berlin (WSSB)
- VEB Werk für Technisches Glas Ilmenau
- VEB Werkzeugmaschinen Fabrik (WEMA) Aschersleben
- VEB Wittol Lutherstadt Wittenberg
- VEB Verlag Technik Berlin
- VEB Zekiwa|VEB ZEKIWA Zeitz
- VEB Zemag Zeitz
- VEB Zentralzirkus
- VEB Zetti Schokoladen und Zuckerwaren Zeitz
- VEB Fahrzeug und Jagdwaffenwerk Suhl "Ernst Thälmann"
- VEB Pumpenwerk Erfurt