Хэллоуин

Хэллоуин
Чыгыш иле	Ирландия
Елның көне	31 октябрь
Һәштәге	halloween, ハロウィン, HappyHalloween, Halloween2024 һәм 2022Halloween
Традицион ашамлык	кабак[d], конфета[d] һәм Тыквенный пирог[d]
Тематик география	geography of Halloween[d]
Хэллоуин Викиҗыентыкта

Хэллоуин (ингл. Halloween, All Hallows' Eve) — Көнбатыш Европа илләрендә 31 октябре киченнән 1 ноябрьгә кадәр билгеләнгән бәйрәм. Гадәттә инглиз телле илләрдә үткәрелә, ләкин рәсми бәйрәм дип саналмый. XX гасыр ахырыннан башлап американлаштыру һәм глобальләшү йогынтысы астында бөтен илләргә тарала башлый (күбрәк бәйрәм үзе түгел, аның атрибутикасы тарала).

Атамасы

Англосаксон телендә Halloween «Hālgena Ǣfen» [Һалгена Әфен] дип әйтелә, бу «Изге кич»не аңлата.

«Джэк яктырткычы»

Чаралары

Бәйрәм бай атрибутикасы белән таныла. Иң танылганы — «Джэк яктырткычы», ягъни өче бушатылып, анда шәм куелган кабак. Аның белән йортларны, бакчаларны бизиләр, төн башлангач шәмнәрне яндыралар.

Шулай бәйрәмдә гади шәмнәрне кулланалар. Маскарад кебек чаралар да еш уза.

Хэллоуин 31 октябрьдә бәйрәм ителә. Галимнәр фикеренчә, ул борынгы Кельт бәйрәме Самайннан килеп чыга. Үлгән кешеләрнең бу көнне җаннары җиргә кайта. Гадәттә Хэллоуинга каршы төндә кешеләр сихерчеләрнең, вампирларның, пиратларның, фейяларның һәм өрәкләрнең куркыныч яки көлкеле костюмнарын киеп йөриләр. Хэллоуинда балаларда иң популяр күңел ачу - татлы ризыклар сорап алу (trick-or-treating). Алар, округтагы өйләргә кереп, һәр ишеккә шакый-шакый: «Акча яки тормыш!» Гадәттә, кешеләр аларга тәм-томнар, җиләк-җимеш һәм конфетлар бирә, югыйсә, балалар алар белән усал мәзәк уйнарга мөмкин. Барлык изгеләр төненә тагын бер традицион эш - яктырткычлар ясау: кешеләр кабакның эченә шәм куялар. Хэллоуинның традицион символлары - очучан тычканнар, кара мәчеләр (Англиядә аклар), үрмәкүчләр, өрәкләр һәм яктырткычлар сурәтләре.

Хэллоуин турында фактлар

Хэллоуин сүзе инглиз теленнән "барлык изгеләрнең кичәсе" дип тәрҗемә ителә. Әлеге бәйрәм 8 гасырда Григорий 3 указыннан барлыкка килгән. Өч көн дәвамында кешеләр мәрхүмнәр өчен дога кылдылар һәм алар белән булмаган кешеләрне олыладылар. Бәйрәмнең төп атрибутларының берсе-хәзер кабактан киселә торган Джек яктырткычы. Әмма башта явыз кеше шалканнан киселгән. Сүз уңаенда, бу светильникның кельт әкиятеннән булган борынгы тарихы бар. Риваять буенча, саранлык белән фермер Джек шайтан белән уйнаган һәм җәннәткә дә, тәмугка да эләгә алмаган. Ул һич мәҗбүр булды, җир буенча йөрергә белән кисәкләре янган җәһәннәм күмере. Джек алды репу һәм вырезал аның фонарь табу өчен, үз потерянную җан. Чиста көчнең төп атрибутларының берсе-тулылану булуга карамастан, Хэллоуинда ул бик сирәк очрый. Соңгысы 2020 елда булды. Башкалар Хэллоуинны бәйрәм иткән арада, яшь кызлар бу төндә булачак тормыш иптәшенең исемен белә ала. Хатын-кызлар бәхетен табыр өчен берничә ритуллар бар. Мәсәлән, кызга караңгы бүлмәдә шәм белән басарга кирәк. Бәлки ул үзенең иренең йөзен чагылдыра алыр. Йортлар буйлап йөрү һәм тәм-том сорау традициясе урта гасырлардан килеп чыга. Хәзер балалар кием-салым белән киенә һәм тәм-томнан сораша, ә ул чакта моны хәерчеләр эшләгән. Алар бай кешеләрнең өйләренә йөреп, «рухи пирожныйлар»дип сорадылар. Әгәр хуҗа сыен бирә икән, хәерчеләр аның җанына дога кыла иде. Хэллоуин Изге мәхәббәтләр көнен кәнфит сату буенча узып китә. Ел саен бу бәйрәмнең тәм-томнарына гына 2 миллиард долларга якын акча сарыф ителә. Борынгы заманнарда карнавал костюмнары урынына тукыма кисәкләре һәм хайваннар ташкасы кулланылган. Иң популяр киемнәрнең берсе-атлар арасындагы фахишә һәм Ташбака, сүз уңаенда, аны безнең көннәрдә дә очратырга мөмкин. Дөресендә, атлар ташбасы чын түгел инде. Әлеге вакытка дә кадәр кайбер АКШ приютларында октябрҗ аенда кара мәчеләр алырга ярамый. Бу кара мәчеләр йолаларда кулланылырга мөмкин булган куркулар бәйле . Әлбәттә, бу барысы да хорафат, әмма шулай да мондый кагыйдәләр кайбер приютларда бар. Һәм аларның директорларын аңларга була, бигрәк тә, әгәр дә искә төшерергә, ничек кельталар мәчеләрне утка ташлаганнар иде.

Чыганаклар

• https://www.interactive-english.ru/topiki/296-halloween/