Аурупа

Аурупа
Кыскача исем	欧, 歐 һәм 欧
... хөрмәтенә аталган	Европа
Демоним	Europeaan, European, Europäer, Europäerin, europæer, európai, європеєць, Europejczyk, Europejka, Européen, Européenne, Europeo, Europea, Evropan, Evropanka, Europeu, Europeia, Avrupali, europeo, europea, europei, europee, Ευρωπαίος, Ευρωπαία, eŭropano, eurooplane, европеец һәм европейка
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан	Төньяк ярымшар
Иң көнчыгыш ноктасы	56° т. к. 41° кч. о.
Иң төньяк ноктасы	71° т. к. 24° кч. о.
Иң көньяк ноктасы	36° т. к. 6° кб. о.
Иң көнбатыш ноктасы	52° т. к. 10° кб. о.
Иң югары ноктасы	Эльбрус[d]
Халык саны	747 636 045 (1 июль 2020)
Сәгать поясы	Europe/Athens[d], Europe/Brussels[d], Европа/Лондон[d], KALT[d] һәм Европа/Мәскәү[d]
Нәрсә белән чиктәш	Азия
Кайда өйрәнелә	европеистика[d]
Мәйдан	10 186 000 км²
Тема җәгърафиясе	Аурупа географиясе
Феноменның икътисады	экономика Европы[d]
Феноменның демографиясе	Население Европы[d]
Мәктәптә укымаган балалар саны	3 177 740
Максималь температура	48 °C
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме	[d]
Аурупа Викиҗыентыкта

Аурупа харитасы

Аурупа сәясәт харитасы

Аурупа дәүләтләре

Космостан Аурупа күренеше

Аурупа (ингл. Europe) — Көнбатыш Ауразия, Ауразия кыйтгасында урнашкан дөнья кисәге. Азия белән Ауразия кыйтгасын төзи. Аурупа мәйданы 10 млн км² һәм халык саны якынча 733 млн кеше.

Этимология

Кыйтга аталышы кебек «Аурупа» (бор. грек. Εὐρώπη) безгә грек мифологиясеннән кергән. Миф буенча, Аурупа финикия дәүләтенең патша кызы булган, аны Зевс урлаган һәм Крит утравына алып киткән.

Чикләр

Борынгы греклар Аурупа белән Азия аерым кыйтгалар дип уйлаганнар иде. Аларның фикеренчә Азия белән Аурупа арасын Эгей һәм Кара диңгезләр аердылар. Аурупа зур кыйтганың кечкенә өлеше булуын белгәч, борынгы авторлар Аурупа чикләрен Дон елгасы белән аердылар

1720 елда Татищев исемле рус галиме Аурупаның Көнчыгыш чикләрен Уралга кадәр озынайтырга тәкъдим итте. Яңа чикләрне башта Россиядә, соңарак барлык Аурупада кабул иттеләр.

Хәзерге вакытта Аурупаның чикләре:

• Төньякта — Төньяк-Бозлы океан буенча;
• Көнбатышта — Атлантик океан буенча;
• Көньякта — Урта, Эгей, Мәрмәр, Кара, Азак диңгезләре буенча;
• Көнчыгышта — Уралның көнчыгыш яклары буенча, Эмба елгасыннан башлап Каспий диңгезенә кадәр, Кума һәм Маныч елгалары буйлап Донга кадәр уза.

Аурупага шулай ук якында яткан утраулар керә.

Географик мәгълүмат

Аурупа Төньяк Боз океаны белән Атлантик океан юыла.

Утрау мәйданы 730 км² артык. Ярымутраулар кыйтганың ¼ кисәген ала.

Урта биеклеге — 300 м, югары нокта — Эльбрус: 5642 м, хәзерге вакыттагы түбән нокта — Каспий ягында төше: -27 м.

Аурупа дәүләтләре

Төп мәкалә: Аурупа дәүләтләре

Австрия Азәрбайҗан (тулысынча түгел) Албания Алмания Андорра Әрмәнстан (географик яктан тулысынча Азиядә) Беларус Бельгия Болгария Босния һәм Герцеговина Бөек Британия Ватикан Маҗарстан Греция Гөрҗистан (тулысынча түгел) Дания Ирландия Исландия Испания

Италия Казакъстан (тулысынча түгел) Кипр (географик яктан тулысынча Азиядә) Латвия Литва Лихтенштейн Люксембург Төньяк Македония Мальта Молдова Монако Монтенегро Нидерландлар Норвегия Польша Португалия

Румыния Россия (тулысынча түгел) Сан-Марино Сербия Словакия Словения Төркия (тулысынча түгел) Украина Финляндия Франция Хорватия Чехия Швейцария Швеция Эстония

Аурупа территориясендә иң зур (Россия) һәм иң кечкенә (Ватикан) дәүләтләр урнашкан.

Аурупа бүленеше

Аурупа дөнья харитасында

• Көнчыгыш Аурупа

Сылтамалар

• Аурупаның тарихи атласы 2009 елның 3 февраль көнендә архивланган. (инглизчә)