İslam täqwime

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/İslam täqwime latin yazuında])
(Hicri битеннән юнәлтелде)

Бу мәкаләнең кирилл әлифбасындагы игезәге бар.



Bu məqələ İslam turında
İslam töşençäläre [ üzgärtü ]
Biş Bağana
Şähadät
NamazZäkät
Uraza
Xac
Şəhri Şəhərlər
MäkkäMädinä
Qodüs
Şäxeslär
MöxämmädÄbü Bäker
ĞaliĞosmanĞömär
Waqiğalar
Hicrätİslam täqwimeĞäyd-äl-Fitır
QorbanĞaşuraArbağin
Binalar
MäçetManara
MihrabQäğbä
İslam miğmariäte
Din ähelläre
MuezzinİmamMulla
Möfti
İzge tekstlar
Qor'änXädisSönnät
FiqhFätwäŞäriğät
Mäzhäblär
Sönni Mäzhäblär:
Xänäfi, Xänbäli, Mäliki, Şäfiğiy
Başqa yünäleşlär
Şiğilek: Ithna Asharia, Ismailiyah, Zaiddiyah
Mu'taziliKharijite
Yünäleşlär
Sufiçılıq
WahhabiçılıqSalafism
Cäditçelek
Äxmädiyä

İslam täqwime yä ki Möselman täqwime yä ki Hicri taqwime ul Möslim illärendä dini bäyrämnärneñ qayçan buluın belü öçen qullanıla torğan täqwimder. Ay täqwime bularaq ul 354 könnän tora wä Milädi täqwimennän 11 köngä qısqaraq.

Hicri aylar 29 yä ki 30 könnän tora, tögäl tärtibe yuq.

Hicri täqwim 638. yılda (HS 17) Umar ibn äl-Xattab atlı ikençe xälif tarafınnan ğämälgä kertelde. İsäpläw Möxämmädneñ Mäkkädän Mädinägä küçüennän başlana, 1. yıldan. Yıl sanı Hicri buyınça isäplänüe san aldınnan HSH quyu belän bilgelänä, yäğni Hicriättän Soñ.

Hicri aylar isemnäre[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. Möxärräm, محرم
  2. Safar, صفر
  3. Rabíğ-äl-äwäl, ربيع الاول
  4. Rabíğ-äl-axír, ربيع الثاني
  5. Cömäd-äl-äwäl, جمادى الاولى
  6. Cömäd-äl-axír, جمادى الثانية
  7. Racäb, رجب
  8. Şäğbän, شعبان
  9. Ramazan, رمضان
  10. Şäwäl, شوال
  11. Zö-äl-Qäğdä, ذو القعدة
  12. Zö-äl-Hiccä, ذو الحجة

Atna könnäre iseme[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Comğa ul yal köne bulsa da, ämma atnanıñ berençe köne dä tügel, soñğısı da tügel.

  • Yäkşämbe: Yawm äl-Ähäd, يوم الأحد
  • Düşämbe: Yawm äl-İznayna, يوم الإثنين
  • Sişämbe: Yawma az-Zalaza, يوم الثُّلَاثاء
  • Çärşämbe: Yawm äl-Arbağa, يوم الأَرْبعاء
  • Pänceşämbe: Yawm äl-Xämis, يوم خَمِيس
  • Comğa: Yawm äl-Cumğa, يوم الجُمْعَة
  • Şimbä: Yawm as-Säbt, يوم السَّبْت

Dini bäyrämnär[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

İslamnıñ iñ möxim könnäre bolar:

İsäpläw[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Hicri/Milädi tarixın isäpläw aşa tögäl äyländerü mömkin tügel. Nindi yılda niçä könle aylar buluı ğilmi kiñäşmälärdä bilgelänä, alarnı dini oyışmalarnıñ räsmi säxifälärdä kürep bula.

Yıl sanın çamalap isäplärgä isä bolay da bula:

M Milädi, H Hicri

Hicri 1429. yılı wä Milädi 2008. yılınıñ başları turı kiler. Andí turı kilü här 33./34. Hicri (34./35. Milädi) yılda bula:

Hicri wä Milädineñ turı kilü
Hicri Milädi Ayırma
1228 1813 585
1261 1845 584
1295 1878 583
1329 1911 582
1362 1943 581
1396 1976 580
1429 2008 579
1463 2041 578
1496 2073 577
1530 2106 576
1564 2139 575

Milädi/Hicri tarixın äyländerü öçen Microsoft “Kuwaiti algorithm” qullana, ul Küwäit nöfüsenä nigezlänä.

Taqır Hicri täqwim[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Hicri täqwimneñ ğädättägedän tış Taqır Hicri täqwim dä bar äle, ul tulısınça isäpläwle, 30-yıllı äylämgä negezlänep, här 31. yıl artqan bulıp sanala, yäğni 354 kön urınına 355 könnän tora. Bu täqwimeñ ozın arada 1-könle xata här 2500. yıl tiräsendä bulıp çığa, wä qısqa arada 1 yä ki 2-könle xata bula'la. Bu täqwimen HS 2. yözdä (Milädi 8. yöz) Möslim ğälimnär isäpläp çığarğannar, wä ul qoyaş/ay/planet urnaşılularına nigezlänä. Hicri tarix tögäl belergä mömkin bulmağanda qayber Möslimnär bu ısulın bügen dä qullanalar. Anıñ buyınça aylar 29+191/360=29.5305555... könnän toralar.

Taqır Hicri täqwim isäpläw turında monı qara: Date Exchange.

İsäpläw qoralı[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]