Ximäyäçelek
 |
Bu bit mäqälä töpçege genä. Sez anı tulılandırıp, Wikipediägä yärdäm itä alasız. |
Ximäyäçelek (protectionism) - iqtisadi ısullardan berese. Ximäyä süzeneñ mäğnäse yaqlaw yäki saqlaw dip tärcimä itep bula. Liberal iqtisatqa qapma-qarşı qaraş.
Ximäyäçelek - iqtisadi oyeşmanıñ (ürnäk: däwlät yäisä ber niçä ilneñ barlıqqa kitergän iqtisadi blok) üz qısalarında eş itkän iqtisadi beremleklärneñ mänfäğätlären ul iqtisadi oyeşmanıñ wäqalätle organnarı (ürnäk: xökemät) tarafınnan yaklaw säyäsäte. Kübesençä waqıtlı säyäsät ısulı bularaq qullanıla, töp maqsatı - iqtisadi aktörlarnıñ çittän kilğän (çit il iqtisadi aktörları, global bazar) basımğa çıdam xälğä kilep konkurent räweştä säüdä itä aluları öçen kiräkle şartlarnı tudıru.
Ximäyäçelek säyäsäteneñ qoralları
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Härqaysı iqtisadi ısulnıñ töp ülçäwe näticälelek. Ximäyä ısulın, ozaq waqıtlı perspektivada näticälelek öçen qısqa waqıtlı perspektivada baş tartu dip añlatıp bula.
- Xoquqi çikläw - tenderlarğa täqdim ciganda tenderğa çit ildän qatnaşuçılarnı çiklär öçen kiräkle kanunlar çığarıp, tenderğa üz ildän genä qatnasuçı çaqıru
- Ğamäli çikläw - çit il şirkätlärneñ il küläm bazarda xezmät birdermäs öçen barlıq şirkätlärne lisenzia aluğa mäcbur itü häm çit il şikätlärenä bu oçraqta qıyenlıq çığaru
- Yärdäm - üz ileneñ citeşterüçelärenä mallarnıñ totrıqlı qimmäten (fixed cost) töşerer öçen subvensia birü; citeşterüçelärğä häm eşquarlarğa salımnarnı kimetü yäki maratoriy iğlan itep almaw.
- Tamğa - il küläm säüdäne (bazarnı) saqlar öçen çit il mallarına tamgahänä aşa uzğanda zur tamgalar alınuwı yäki çit il mallarınıñ miqdarın çikläw.
Şulay uq qarağız
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Grieco, Joseph M. and G. John Ikenberry. State Power and World Markets: TheInternational Political Economy. New York: W. W. Norton, 2003.
- Goddard, C. Roe, Patrick Cronin, and Kishore C. Dash, eds. International PoliticalEconomy: State-Market Relations in a Changing Global Order. 2nd edition. Boulder, CO: Lynne Rienner Publishers, 2003.