Yonten Gialtso

Yonten Gialtso
Din	Buddaçılıq
Mäktäp	Conang
İl	Räsäy

Lama Yonten Gialtso (Ngava, Tibet) — Räsäydä räsmi häm berdänber Räsäy watandaşlığına iä häm Räsäy territoriäsendä daimi torğan Conang traditsiäneñ Tibet ostazı. Böten dönyada Conang traditsiäneñ Buddist täğlimatların däğwa itä, kübesençä isä Räsäydä, Moldovada, Belarustä.

Biografijäse

Xörmätle Lama Jonten Gialtso Könçığış Tibetta Amdo provintsijäsendä Ngava awılında toruçı baj bulmağan krestjan ğailäsendä tuğan. Jonten Gialtsoğa cide jäş tulğaç Loden isemle xörmätle ostaz ul küp keşegä fajda kiteräçägen aldan äjtkän häm anı monaxlıqqa qabul itkän. Tantrik rituallar bujença ostaz Dogju citäkçelege astında Jonten Gialtso tantrik praktikalar tekstların jatlağan, küp rituallar öjrängän, uquın betergäç Conang traditsijäseneñ iñ ere monastırlarınıñ berse - Ser Gompada imtixannar uzğan. Anda uq ul biş fän: etimologijä, şiğrijät, astrologijä, leksikografijä, bijü häm dramanı öjrängän. Ul tan ılğan ostaz Lama Vacradxara Kunga Tugce Paldan Kalaçakra traditsijäseneñ törle praktikaları bujença tirän öjrätülär alğan.
Uncide jäşendä Kalaçakra tantra bujença uñışlı itep imtixannarnı tapşırğaç Lama Jonten Gialtso altı öleşle Kalaçakra jogası bujença öç jellıq qırıs jabıluğa kitkän. Retrit betkännän soñ ul Dxarma Xucası Bar Närsä Belüçe Dolpopa Şerab Gialtsennıñ reinkarnatsijäse dip tanılğan tamır ostazı Lama Kunga Tugce Paldan olı maqtaluğa ireşkän. Şulaj itep Lama Jonten Gialtso Kalaçakra tantrası praktikası bujença anıñ iñ jaxşı öjränçekläreneñ berse bulğan. Şunnan soñ Lama ber jel däwamında şamatxa, vipaşjana häm maxamudra meditatsijälären praktikalağan. Jabılu betkännän soñ ul Tibetnıñ başqalası Lxasağa jul totqan, anda ul Böten närsäne belüçe Dolpopa häm anıñ undürt jöräk öjränçege mäğaräse (Takten Puntsog Çoling monastıre janında) häm şulaj uq Milarepa, Bar närsäne belüçe Jogialva, Tanton Gialpo, Böten närsäne belüçe Njapenpa, Dcetsun Kung Drolçok häm başqa böjek ostazlar mäğaräläre kebek izge urınnarda meditatsijä başqarğan.
Şunnan soñ un jel däwamında Lama Jonten Gialtso Buddizm fälsäfäsen häm ışanıçlı belü teorijäsen (tsema) öjrängän. Ber jel ul Ser Gompa monastırenda Buddist fälsäfäsen öjrätkän häm dürt jel däwamında Kalaçakranıñ altı jogası bujença qırıs jabılu uzuçı praktikalauçılarğa järdäm itkän.
Lama Jonten Qıtaj mädäni inqıjlabı waqıtlarında cimerelgän Conang Kumbum stupasın torğızunıñ initsiatorlarınıñ berse bulğan. Bu stupa Takten Puntsog Ling monastıre janında urnaşqan. Ul monastırnıñ monaxı belän bergä torğızu eşen başlağan - taşlarnı alıp kilgän häm eremä belän berketkän. Xäzerge waqıtta stupa başlangıç qıjafätendä torğızılğan.
1997 jılda Lama Dalaj Lamanıñ fälsäfä mäktäbendä öç jellıq uqu kursın tämamlau öçen Hindstanğa kilgän. Nangva Pal isemle ostaz citäkçelege astında ul Buddizm fälsäfäseneñ biş iñ ähämijätle traktatın: "Xäkimlek kamillege", "Ğamäli belü", "Monaxlıq distsiplinası", "Urta jul" häm "Belem xäzinäse"n tulısınça öjrängän. Şunnan soñ xörmätle Lama Jonten Gialtso berniqadär waqıt däwamında küp sanlı uquçılarğa fälsäfä uqıtqan. Uqıtudan soñ tizdän ul Tibettan tış töp Conang monastırena - üz waqıtında Anıñ izgelege Dalaj Lama XIV tarafınnan Conang traditsijäse citäkçese Bogdo-gegen Xalxa Cetsun Damba Rinpoçe IX-ğa büläk itelgän Şimlada (Hindstan) Takten Puntsog Çolingqa jul totqan. Biş jel däwamında Lama Jonten Gialtso ul monastırnıñ nastojatele urınbasarı bulğan. Şul uq waqıtta monastırda baş ostazlarnıñ berse bulıp, ul Dxaramsalada çit il palomniklarına periodik räweştä täğlimat birgän. Anıñ citäkçelege astında monastırda kitapxanä tözelgän bulğan. Lama Jonten Gialtso töp totuçıları Conang traditsijäneñ ostazları bulğan Kalaçakranıñ altı jogasınıñ tiränten praktikası öçen retrit üzäge tözüneñ töp iğanäçese bulğan. Şulaj itep monaxlar öçen almaşınuçan unar keşe törkemnärdä Kalaçakra tantrasınıñ dzogrim stadijäsen tuqtausız başqarırğa mömkinçelek açılğan.
Soñraq Taranatxanıñ çağılışı dip tanılğan Conang mäktäbeneñ citäkçese häm şulaj uq Mongolijäneñ Buddizm sangxasınıñ ruxi citakçese Bogdo-gegen Xalxa Cetsun Damba Rinpoçe IX Lama Jonten Gialtsennı Räsäjdä häm başqa illärdä Conang traditsijäseneñ kiñ täğlimatın tapşırırğa wäkil itep bilgelägän. Şulaj itep, 2003 jeldan birle Lama Jonten Gialtso Räsäjdä, biredä ul öjränçekläre belän belem häm täcribä urtaqlaşa. Räsäjdä daimi toruçı Conang traditsijäse ostazı bulıp Lama Jonten Gialtso barlıq Dxarmanı praktikalauçılarğa Kalaçakra-tantra xäzinälärenä qağılırğa mömkinçelek birgän.

Xäzerge waqıtta eşçänlege

2009 jelda Lama citäkçelege astında Mäskäüdä "Conangpa" dxarma üzäge açılğan (2016 jeldan birle "Kalaçakra" Buddizm üzäge asaba dini ojeşması), anda öjränçeklär Kalaçakra traditsijäseneñ aldan eşlänüçe praktikaların (nendro), pxovanı (añnı çista cırgä küçerü), şamatxanı (ber jünäleşle kontsentratsijäne), vipaşjananı (tirän kürüne) häm maxamudranı (aqıl tabiğate turında ser täğlimatnı), fälsäfäne öjränälär, teldän äjtelgän kürsätmälär, mantralar tapşırunı häm praktikalar başqaru bujença kommentarijlarnı qabul itälär.
2018 jelda Lama Jonten Gialtsonıñ "Azat Itelü nektarı" (ISBN 978-5-8493-0412-0) kitabı näşer itelgän bulğan. Kitap nigezendä Buddizm täğlimatınıñ baza bülekläre añlatılğan xörmätle Lama Jonten Gialtso tarafınnan soñğı jellarda Räsäjneñ törle şähärlärendä uqılğan lektsijälär.
Ğadi häm añlajeşlı tel belän Lama Budda täğlimatı na kereş birä, här köngä praktik fajdalı kiñäşlär belän urtaqlaşa, meditatsijäneñ töp xataların tikşerä häm Kalaçakra tantrağa nigezlängän Vacrajana ısulları turında söjli.
2020 jeldan birle Qırımda Conang traditsijäseneñ retrit üzäge "Ngedon Çoker Ling" tözeleşe alıp barıla.
2024 jelda Qazanda öjrätülär alıp barğan.

Bibliografijä

На русском языке

• Лама Йонтен Гиалтсо. Нектар освобождения. Пер. М. Карпухина. М.: Буддийская община «Калачакра», 2018.
• Лама Йонтен Гиалтсо. Нектар освобождения. М.: Ганга, 2022.