Adolf Hitler

Бу мәкаләнең кирилл әлифбасындагы игезәге бар.

Adolf Hitler

Adolf Hitler (20. Äpril, 1889 - 30. Äpril, 1945) Nazi Almanía /natsi/ diktatorı häm Nazi Firqäse citäkçese buldı. 1933-1945. yıllarda ul da Almanía kanslerı, xökümät başlığı häm däwlät. Dönya taríxında Hitler iñ däräcäle citäkçelärdän berse. Hitler yärdämendä üskän Xärbi-İndustrial Kompleks Almaníanı 1. Bötendönya Suğışı arqasında iqtisadi problemnärennän soñ ayaqqa bastıra. Şulay uq waqıtta Hitler xökümäte Awrupınıñ zur öleşen tikşerä. Hitlerneñ armísı qoral taşlawğanğa qädär, ul üz-üzen Berlindä üterä.

Ğömer taríxı

Adolf Hitler 1889. yılnıñ 20. Äprilendä Austria-Macarstandağı Braunau-am-Inn'da, Tübänge Austria ölkäsendä Linz şähäre tiräsendä Almanía çitendäge keçkene qalada tua.

Adolf ziräk malay bula. Linz'tağı yuğarı uqu yortına ul ike tapqır imtixannı tapşıra almí. Soñraq ul professor Leopold Poetsch'nıñ anti-Semitik, pan-German leksilär belän qızıqsına.

1913.tä Hiltergä 24 yäş. Bu yäştäge böten Austria irläre armíğa keregä tieş. Hitler, Austria armísın yaratmağaç, Almaníağa küçä. Almaníadağı München şähärendä yäşi. 1914. yılda Hitler Almanía armísına kerä. 1. Bötendönya Suğışı waqıtında ul Almaníağa xezmät itä. Yaralanğan bula. Xökümät anı kürsätkän qíulıq öçen Timer Xäçe belän büläk itä.

1919.dä Hitler keçkenä Alman Eşçe Firqäse isemle firqäsendä kerä. Tizdän ul firqä äğzalarnıñ yärdäme qazanğan. 2 yıldan soñ, ul firqäseneñ başlığı bulıp başlana. Firqäsenä ul National Sosialist Firqäse yä Nazi Firqäse yaña isem birä.

1923.dä Hilter "Sıra Putçı" belän Weimar Cömhüriäteneñ (1918-36) xakimiäten bärep töşeregä tırışa, läkin ciñelä. Xakimiät Hilterne Landsburg Törmäsenä quya. Törmädä bulu waqıtı 5 yıl bulırğa tieş, läkin 9 aydan soñ anı cibärälär. Törmädä bulğanda, ul dustı Rudolf Hess yärdämendä kitap yaza. Başta ul Yalğan, Axmaqlıq häm Qurqaqlıqqa qarşı Köräşneñ Dürt häm Yartı Yıl isemen birä tora. Nätäcädä, kitapqa Mein Kampf yäki Köräşem isemen birä. Kitap buyınça, balaçağında Hitler rässam bulırğa teli, läkin atası Adolfnıñ xakimiättä eşläwen teli.

1932.dä Hitler Volkswagen'neñ Beetle'neñ (Qoñğıznıñ) prototíbın uylap tözi.

1933. yılda Hitler saylawlarda ciñä. Anıñ xakimiäte xäzer ük süz häm matbuğan iregen beterä, başqa firqälären tía, başqa fiker yörtüçelär säyäsi totqınnar bula başlílar.

Hitler Holokostnıñ başlap cibärüçelärdän berse, 1939. yılda 2. Bötendönya Suğışınıñ töp oyıştıruçı. Hitler arqasında berniçä distä million keşe wafat bulalar.

Monı da qara.

• Anti-Semitism
• Eva Braun
• Faşizm
• Austria taríxí
• Almanía taríxí
• Holokost
• Nazism
• Nazi Almanía
• Nazi Firqäse
• 2. Bötendönya Suğışı
• Swastika
• Mein Kampf

Ädäbiät

• Alan Bullock, Hitler and Stalin: Parallel Lives, HarperCollins, 1991, ISBN 0-679-72994-1
• Alan Bullock, Hitler: A Study in Tyranny, ISBN 0-06-092020-3
• Joachim Fest, Hitler, Harvest Books, 2002, ISBN 0-15-602754-2
• Ian Kershaw, Hitler 1889-1936: Hubris, W W Norton, 1999, and Hitler 1937-1945: Nemesis, W W Norton, 2000, ISBN 0-393-32035-9
• Lothar Machtan, The Hidden Hitler (Basic Books, 2001, ISBN 0-465-04308-9; English translation by John Brownjohn)

İnternettä

• Quotes by Hitler from Wikiquote
• Mondo Politico Library's presentation of Adolf Hitler's book, "Mein Kampf" (full text, formatted for easy on-screen reading)