Үтә үткәрүчәнлек: юрамалар арасында аерма
Юл номеры - 24: | Юл номеры - 24: | ||
Гадәттән тыш үткәргечләрнең ике төре бар. II-төре гадәттән тыш үткәргечләрнең ике чик магнит кыры бар: Н<sub>c1</sub> кырында гадәттән тыш үткәргеч эченә Абрикосов өермәсе керә, Н<sub>c2</sub> кыры гадәттән тыш үткәрүчәнлек хәлен бетерә. |
Гадәттән тыш үткәргечләрнең ике төре бар. II-төре гадәттән тыш үткәргечләрнең ике чик магнит кыры бар: Н<sub>c1</sub> кырында гадәттән тыш үткәргеч эченә Абрикосов өермәсе керә, Н<sub>c2</sub> кыры гадәттән тыш үткәрүчәнлек хәлен бетерә. |
||
== Гадәттән тыш үткәрүчәнлек сәбәпләре == |
== Гадәттән тыш үткәрүчәнлек сәбәпләре == |
||
Түбән температуралы гадәттән тыш үткәрүчәнлек Бардин-Купер-Шрифер теориясе белән тасвирлана. Шушы теория буенча ике электрон каршы спин белән фонон алышуына аркасында Купер-пары барлыкка килә. Купер-пары эчке үзара бәйләнеш энергиясе дәрман ярыгы булып исемләнә. Гадәттән тыш үткәрүчәнлек күренеше бетерү өчен Купер-парын өзәргә кирәк ягъни температурадан яки тышкы кырдан куелган энергия дәрман ярыгыдан зуррак булырга тиеш. |
Түбән температуралы гадәттән тыш үткәрүчәнлек Бардин-Купер-Шрифер теориясе белән тасвирлана. Шушы теория буенча ике электрон каршы спин белән фонон алышуына аркасында Купер-пары ягъни бозон барлыкка килә. Шушы бозоннар Бозе-Эйнштейн туплавына күрә кристалл рәшәткәсендә сибелми, шуңа күрә электр каршылык нуль була. Купер-пары эчке үзара бәйләнеш энергиясе дәрман ярыгы булып исемләнә. Гадәттән тыш үткәрүчәнлек күренеше бетерү өчен Купер-парын өзәргә кирәк ягъни температурадан яки тышкы кырдан куелган энергия дәрман ярыгыдан зуррак булырга тиеш. |
||
Шулай итеп: |
Шулай итеп: |
30 мар 2013, 11:28 юрамасы
Гадәттән тыш үткәрүчәнлек — кайбер җисемнәрнең төп-төгәл нуль электр каршылыгы чик температурасы түбәнрәк ия булуының үзенчәлеге. Гадәттән тыш үткәрүчәнлек хәленә әйләнүче берничә йөз кушылма, керамик, эретмә, чиста элемент билгеле.
Гадәттән тыш үткәрүчәнлек - квант күренеш. Ул Мейсснер эффекты белән сыйфатлана. Мейсснер эффекты - гадәттән тыш үткәргеч күләменнән магнит кыр тулысынча этеп чыгару күренеше.
1986—1993 елларда югары температуралы гадәттән тыш үткәргечләр ачыла. Югары температуралы гадәттән тыш үткәргечләр сыек һелий температурасында (4.2 К) гына түгел ә сыек азот кайнау температурасында (77 К) файдалану мөмкинлеген бирә. Сыек азот сыек һелийга караганда шактый арзанрак.
Гадәттән тыш үткәрүчәнлек 1911 елда Һолланд физигы Хейке Камерлинг-Оннес тарафыннан ачыла.
Югары температуралы гадәттән тыш үткәрүчәнлек 1986 елда керамик җисемнәрдә Карл Мюллер и Георг Беднорц тарафыннан ачыла.
Әлегә иң зур чик температурасы 138 К Hg—Ba—Ca—Cu—O(F) гадәттән тыш үткәргечендә ачыла, 400 кбар басымында 166 К температурасына ирешә.
Көчле магнит кыр әлеге температурада гадәттән тыш үткәрүчәнлек хәлен бетерә, шушы чик магнит кыры Нc билгеләнә. Чик магнит кыры температурадан бәйлелеге тигезләмә тасвирлый:
- — чик магнит кыры
- — чик температурасы
Чик электр тогы чик магнит кырын булдырып гадәттән тыш үткәрүчәнлек хәлен бетерә.
Гадәттән тыш үткәргечләрнең ике төре бар. II-төре гадәттән тыш үткәргечләрнең ике чик магнит кыры бар: Нc1 кырында гадәттән тыш үткәргеч эченә Абрикосов өермәсе керә, Нc2 кыры гадәттән тыш үткәрүчәнлек хәлен бетерә.
Гадәттән тыш үткәрүчәнлек сәбәпләре
Түбән температуралы гадәттән тыш үткәрүчәнлек Бардин-Купер-Шрифер теориясе белән тасвирлана. Шушы теория буенча ике электрон каршы спин белән фонон алышуына аркасында Купер-пары ягъни бозон барлыкка килә. Шушы бозоннар Бозе-Эйнштейн туплавына күрә кристалл рәшәткәсендә сибелми, шуңа күрә электр каршылык нуль була. Купер-пары эчке үзара бәйләнеш энергиясе дәрман ярыгы булып исемләнә. Гадәттән тыш үткәрүчәнлек күренеше бетерү өчен Купер-парын өзәргә кирәк ягъни температурадан яки тышкы кырдан куелган энергия дәрман ярыгыдан зуррак булырга тиеш.
Шулай итеп:
электрон-фонон потенциалы яки гадәттән тыш үткәрүчәнлек дәрман ярыгы E :
кайда Tc - чик температурасы
гадәттән тыш үткәрүчәнлек хәленә күчү температурасы:
- N(0) - Ферми энергиясендә электрон тыгызлыгы
- ED - Дебай энергиясе
Түбән температуралы гадәттән тыш үткәрүчәнлекне БКШ теориясе яхшы тасвирлый, ләкин Югары температуралы гадәттән тыш үткәрүчәнлекнең тулы теориясе әлегә юк.
Тышкы сылтамалар
- Гинзбург В. Л. Сверхтекучесть и сверхпроводимость во Вселенной // УФН. — 1969. — Т. 97.
- Левин А. Без всякого сопротивления // Популярная механика. — 2011. — № 8.
- Открытие сверхпроводимости — глава из книги Дж. Тригг «Физика ХХ века: Ключевые эксперименты»
- Сверхпроводниковые электрогенераторы, трансформаторы и линии электропередачи
- О роли нулевых колебаний в образовании сверхпроводящего и сверхтекучего состояний