Бөек Литва кенәзлегендә татар атлы гаскәре

Татар атлы гаскәре (поляк. Jazda tatarska) — XIV гасырда Литва кенәзе Гедимин гаскәрләрендә, Алтын Урда ханнарының, аерым алганда, исламны керткән Үзбәк ханның идарәсеннән Бөек Литва кенәзлеге территориясенә күчкән татарлардан барлыкка килгән атлы гаскәр. Татарларның күпләп килүе Витовт вакытында була. Алынган җирләргә ия булу һәм дин тоту ирегенә алмашка кавалерия хоругваларында хәрби хезмәт вазыйфасына алынганнар. Шулай итеп, 1410 елда Грюнвальд сугышында Литва гаскәрләре составында Татар Җәләл әд-Дин хоругвалары катнаша.

Алга таба хоругвалар Кырым ханлыгыннан качаклар хисабына тулылана. 1630 нчы елларда армиянең Татар кавалериясе патша Владислав IV үзгәртеп корулар барышында халык автораменты составына керә. XVII гасырдан башлап җиңел Татар кавалериясе хоругваларында татарлардан тыш поляклар, литва һәм украиннар хезмәт итә. Дошманны эзләү, саклау, эзәрлекләү өчен файдаланылганнар. Кавалеристларда саклагыч кирәк — яраклар булмаган, 1676 елдан кыска сөңгеләр белән коралланганнар. Бөек Төньяк сугышыннан соң XVIII гасыр башында, заманча армияләргә каршы нәтиҗәсез булу сәбәпле, татар хоругвалары абруе түбәнәя, әмма алар җиңел кавалериянең яңа төре булган «оланнар» өчен нигез булып торганнар. Аларны август аенда Саксония Фридрихның Август армиясендә куллана башлыйлар, аннан алар Франция армиясенә эләгәләр.

Чыганаклар

• Podhorodecki L. (польск.)русск.. Tatarzy. Od Czyngis-chana do XX wieku (польск.). — Warszawa: Bellona, 2010. — ISBN 978-83-11-11801-0.
• Borawski P. Tatarzy w dawnej Rzeczypospolitej (польск.). — Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1986. — ISBN 83-205-3747-9.
• Plewczyński M. (польск.)русск.. Żołnierz jazdy obrony potocznej za panowania Zygmunta Augusta (польск.). — Warszawa, 1985. — ISBN 83-01-05997-4.
• Mała Encyklopedia Wojskowa (польск.). — Wydanie I. — Warszawa, 1967.