Курджиново

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Курджиново latin yazuında])
Курджиново
Нигезләнү датасы 1934
Сурәт
Дәүләт  Россия[1]
Нәрсәнең башкаласы Курджиновское сельское поселение[d][2]
Административ-территориаль берәмлек Курджиновское сельское поселение[d][2]
Почта индексы 369270
Рәсми веб-сайт курджиново.рф
Җирле телефон коды 87876
Карта

һәм [1]

Курджи́ново — Карачаево-Черкесиянең Уруп районында авыл (1995 елга кадәр — шәһәр тибындагы бистә)[3]. Курджиново авыл җирлегенең (Курджиново авылын, Азиатский бистәсен, Псемён авылын, Рожкао бистәсен үзенә кертә) административ үзәге.[4]. Рәисе - Приходько Григорий Виктор улы.

Географиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Авыл Зур Лаба елгасының (ул Кече Лаба елгасы белән кушылып Кубань кушылдыгын Лаба елгасын хасил итә) сул ярында урнашкан. Авыл үзәге диңгез дәрәҗәсе өстеннән якынча 800 м биеклектә урнашкан. Сәгать кушагы – UTC + 3:00

Атамасы килеп чыгышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Торак пункты килеп чыгышының берничә фаразы бар:

  • атама Адыг халкының Гөрҗи халкының атамасы адыг. курджьыдан килеп чыккан[5][6];
  • атама Совет сәяси эшлеклесе Курджиев Курман-Али Али улы хөрмәтенә аталган[5] (бу фамилиянең адыгларның грузиннар адыг. курджьы атамасыннан килеп чыгышы фаразын инкарь итми)[6];
  • атама Карачай теле карач.-балк. хурджун — кесә сүзеннән килеп чыккан[7], бу тирәли рельеф хасиятләре белән бәйле[5].

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Авыл 1934 елда нигезләнгән булган[5]. 1960 елга кадәр Краснодар краеның Псебайский районы составын кергән. 1960 елның 23 февраленнән Россиянең Югары Советы Президиумы № 713/10 Указы белән (Курджиново, Предгорное һәм Тёплый составында) Курджиново авыл җирлеге Карачаево-Черкес автоном өлкәсенең Преградненский районына бирелгән булган. Шул ук вакытта Курджиново авыл җирлеге күпчелек өлеше Карачай-Черкес Автономияле Өлкәсенең составына элегрәк 1957 елда бирелгән булган (1957 елның 9 январеннән РСФСР Югары Советы Президиумы № 721/3 указы). Хосусан: Псемён авылы, Ершов хуторы, Рожкао бистәсе, Азиатский бистәсе, Подскальное бистәсе һәм хәзерге вакытта булмаган бистәләр рәте (Югары Бескес, Түбән Бескес, Күпер Аланы, Тамский, Точёный) бирелгән булган.[8]. 1961 елның 1 январена Курджиново авыл советына үзе Курджиново бистәсеннән кала, Азиатский, Югары Бескес, Күпер Аланы, Түбән Бескес, Предгорный, Рожкао, Тёплый һәм Точёный күчерелгән булган. Ставрополь краеның край исполкомының 1961 елның 9 маеннан № 317 карары белән Курджиново эшчеләр бистәсе итеп үзгәртелгән булган һәм Курджиново авыл советына Азиатский, Күпер Аланы, Түбән Бескес, Рожкао һәм Точёный (һәм шулай ук, мөгаен, Югары Бескес һәм Тёплый) күчерелгән булган. Югары Бескес бистәсе турында искә алулар 1963 елдан соң туктый.[8]. Ставрополь крайисполкомының 1963 елның 7 августыннан № 494 карары белән Курджиново поссоветына шулай ук Псемён бистәсе күчерелгән булган. 1966 елның 1 январена бистә советы составында шулай ук Грушёвая Поляна бистәсе тора. Карачай-Черкес Автономияле Өлкәсенең 1971 елның 20 сентябренең 1971 елның 20 сентябреннән № 619 карары һәм край исполкомының 1971 елның 30 сентябреннән № 787 карары белән ул учёттан алынган булган. Шул ук елның 30 ноябреннән крайисполкомның № 962/22 карары белән Точёный бистәсе яшәүчеләре булмау сәбәпле учёттан алынган булган. Шул ук көнне исполкомының № 964 карары белән Бескес бистәсе (элек — Түбән Бескес), Күпер Аланы һәм Тёплый Курджиново шәһәр тибындагы бистәсенә кушылган булган.[8].

Халкы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Соңгы рәсми халык санын алу буенча якынча милләтләр нисбәте:

Рәсми телләр булып абазин теле, карачай теле, ногай теле, чиркәс теле, рус теле булып тора.

Инфраструктура[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Авылда 2 урта мәктәп бар[9], хастаханә, мәдәният Йорты, икмәк пешерү йорты бар. Совет чорында мәктәп җиһазлары җитештерә торган фабрика эшләгән булуы билгеле.[10].

Дин[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төрле конфессияләр вәкилләре яши — православ христианнар (Мәскәү һәм Бөтен Русь Патриархы, изгеләштерүче Тихонның православ чиркәве бар)[11], Иегова Шәһидләре[12], Инҗил христианнары-баптистлары вәкилләре[13], Россия Инҗил дине христианнарының берләшкән союзы (иллечеләр) тарафдарлары[14], кришнаитлар[15] (Курджиново бистәсе Совет Социалистик Республикалар Берлегендә Халыкара Кришна Аңы Җәмгыяте тәгълиматы дәгъвасының үзәкләренең берсе булган), мөселманнар тора.

Тарих һәйкәлләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • 1942—1943 елларда вафат булган сугышчыларга обелиск.
  • Бөек Ватан сугышы вакытында вафат булган урман заводы эшчеләренә обелиск.
  • Бөек Ватан сугышы елларында вафат булган партизаннарга обелиск.
  • Бөек Ватан сугышы елларында Курджиново бистәсе яшәүчләренә обелиск.
  • Курджиноводан 5 км көньякта Мощевая Балка зираты, VIII—IX гасыр археологик һәйкәле[16].

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 GEOnet Names Server — 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 ОКТМО
  3. ↑ Изменения в административно-территориальном устройстве субъектов Российской Федерации за 1989-2002 годы, archived from the original on 2018-01-22, retrieved 2020-11-05 
  4. ↑ Закон Карачаево-Черкесской Республики от 07.12.2004 № 42-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований на территории Урупского района и наделении их соответствующим статусом»
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 История и символика села Курджиново. әлеге чыганактан 2018-11-11 архивланды. 2019-09-21 тикшерелгән.
  6. ↑ 6,0 6,1 А. В. Твердый. Кавказ в именах, названиях, легендах. — Краснодар, 2008. — С. 198-199. — 432 с. архив күчермәсе, archived from the original on 2017-08-05, retrieved 2020-11-05 
  7. ↑ Суюнчев Х. И., Урусбиев И. Х. Русско-карачаево-балкарский словарь. Около 35 000 слов. М.: «Советская Энциклопедия», 1965. С. 220
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 История района // Администрация Урупского муниципального района
  9. ↑ Учебные заведения Курджиново. әлеге чыганактан 2014-03-19 архивланды. 2018-10-09 тикшерелгән.
  10. ↑ Курджиновская мебельная фабрика возрождается // Фабрика мебели, 8 сентября 2014, archived from the original on 2017-08-05, retrieved 2020-11-05 
  11. ↑ Церковь святого Патриарха Тихона Московского. Пятигорская епархия, Южное Карачаево-Черкесское благочиние
  12. ↑ Местная религиозная организация Свидетелей Иеговы села Курджиново. Региональные бизнес-справочники(үле сылтама)
  13. ↑ Церковь Евангельских христиан-баптистов п. Курджиново. әлеге чыганактан 2018-09-16 архивланды. 2019-09-21 тикшерелгән.
  14. ↑ Карта протестантских церквей России. Церковь «Божий Ковчег», Курджиново
  15. ↑ Зарегистрированные общины ИСККОН в России. әлеге чыганактан 2017-07-31 архивланды. 2017-07-27 тикшерелгән.
  16. ↑ Решение исполнительного комитета Карачаево-Черкесского областного совета народных депутатов № 281 от 25 апреля 1980 года «Об утверждении списка памятников истории и культуры области местного значения», archived from the original on 2018-02-08, retrieved 2020-11-05 

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Курджиново&oldid=4118123