Нимбаркачарья
| Җенес | ир-ат |
|---|---|
| Һөнәр төре | фәлсәфәче |
 Нимбаркачарья Викиҗыентыкта | |
Нимбаркачарья ( (Sanskrit: निम्बार्काचार्य, romanized: Nimbārkāchārya) (якынча 1130 - якынча 1200), шулай ук Нимбарка, Нимбадитья яки Ниямананда буларак мәгълүм, Һинд дине фәлсәфәчесе, теолог һәм двайта-адвайта (яки дуалистик-нәдуалистик) теологиясенең төп тәкъдим итүчесе. Ул Радһа һәм Кришна илаһи парына табынуын таратуда төп рольне уйнаган һәм Вайшнавизм Һинд дине сектасының дүрт төп традициясенең берсе Нимбарка Сампрадайяны нигезләгән.
Нимбарка 11-енче һәм 12-нче гасырлар тирәсендә яшәгән дип ышаныла, әмма бу даталау сорау астында, ул Шанкарачарьяга кадәр яшәгән дип фараз ителә, безнең эраның 6-нчы яки 7-нче гасырында Көньяк Һиндстанда туып, ул тормышның күпчелек вакытын Уттар-Прадешта, Матһурада уздырган. Ул кайчак Бхакшара дигән башка фәлсәфәче белән идентификацияләнә, әмма бу дөрес түгел дип таныла, чөнки ике изгенең рухи карашлары төрле.
Этимология һәм эпитетлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Нимбарка (निंबार्क) сүзе ике Санскрит сүзеннән nimba (निम्ब) һәм arka (अर्क)-дан алынган. Нимбарка туганда 'Ньямананда' исеме бирелгән дип ышаныла. Халык әкияте буенча Ньямананда Нимбарка исемен аңа Ним агачы (нимба) яфракларыннан Кояш нурлары (арка) төшкәнгә күрә алган. Аңа тарафдарлары шулай ук Нимбадитья исеме белән дәшкәннәр. Кайвакыт Нимбарканы Бхашкара фәлсәфәчесе белән идентификацияләгәнгә күрә аның эпитеты булып санала. Нимбарка Сампрадайя аның хөрмәтенә атала.
Даталау[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Нимбарканың традицион тарафдарлары ул безнең эрага кадәр 3096 елда туган дип ышана, әмма бу даталау бәхәсле, чөнки тарихчылар ул безнең эраның 7-енче гасырыннан 11-енче гасырына кадәр яшәгән дип ышана. Рома Бозе буенча Нимбарка 13-енче гасырда яшәгән, чөнки Шри Нимбаркачарья Мадһамукһамардана эшенең авторы булган дип фараз ителә.
Малковски буенча Сатьянанд Нимбарка һәм аның туры өйрәнчеге Шриниваса Рамануджага (б.э. 1017 - 1137) күпкә кадәр чәчәк аткан, һәм Шриниваса Шанкарачарьядан (8-енче гасыр башы) соң бераз гына соңрак яки замандашы булган дигән исбатлама китерә. Рамнарэйс буенча булган мәгълүматтан нәтиҗә ясап Нимбарка безнең эраның 7-нче гасырында булган.
Биографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Нимбарканың тормышы турында әз мәгълүм. Ул Вайсакха аеның өченче якты өлешендә туган. Аның әтисе Бхагавата изгесе Джаганнатх, аның хатыны Сарасвати булган, алар Нимбапурда яшәгән, бу хәзерге Карнатакада Беллари районы. Шулай да кайбер башка юрамаларда аның әти-әнисе Аруна Муни һәм Джаянти Дэви булган, алар Годавари елгасы янындагы урында яшәгән, ул хәзер Андһра-Прадеш булырга мөмкин. Нимбарканың тарафдарлары аны Вишну коралы Сударшана-чакраның инкарнациясе дип ышана.
Туганда Нимбаркага Ньямананда исеме бирелгән дип ышаныла, әмма кайвакыт аның туу исеме булып Бхашкара дип таныла. Нимбарканың иртә еллары вакытында аның гаиләсе Вриндаванга күчкән дип тасвирлана, әмма моның турында тарихи язма юк.