Елга каракошы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Елга каракошы latin yazuında])
Навигациягә күчү Эзләүгә күчү
Елга каракошы
Adult White-tailed Eagle defending prey, Rezerwat Gostynin-Wloclawek, Poland.jpg
Халыкара фәнни исем Haliaeetus albicilla L., 1758[1][2][…]
Таксономик ранг төр[1][2][…]
Югарырак таксон бөркетләр[d][1]
Таксонның халык атамасы eryr môr[5], White-tailed Eagle[2][3][6], Seeadler[2][3][…], Pigargo europeo[2][3][6], pigarg cuablanc[2][3][6], orel mořský[2][3][6], merikotkas[2][3][6], Havørn[2][3][6], Орлан-белохвост[2][3][6], オジロワシ[2][3][6], Havørn[2][3][6], merikotka[2][3][…], rétisas[2][3][6], bielik (zwyczajny)[2][3][6], orliak morský[2][3][6], havsörn[2][3][6], Zeearend[2][3][6], Pygargue à queue blanche[2][3][6], Aquila di mare[2][3][6], pigargo[2][3][6], belorepec[2][3][6], นกอินทรีหางขาว[2][3][6], Pigargo Coliblanco[9], Pigargo Coliblanco de Groenlandia[9], Pigargo Europeo[9], Grey Sea Eagle[9], White-tailed Sea-eagle[9], paprastasis jūrinis erelis[2][3][6], Haförn[3], jūras ērglis[2][3][6], 白尾海鵰[10], zeearend[7], pygargue à queue blanche[7], white-tailed eagle[7], орлан-білохвіст[6], Mearragoaskin[6], орлан-білохвіст[6] һәм Mearragoaskin[6]
ХТСБ саклану статусы югалу куркынычы иң аз булган[d][11]
Масса 142 грамм[12], 4,014 килограмм[12] һәм 5,572 килограмм[12]
Бүләкләр
Канатлары киңлеге 2,18 митер[14]
Haliaeetus albicilla distribution map.png
ХТСБ идентификаторы 22695137[9]
Чехия Республикасының юкка чыгу куркынычы булган төрләре Кызыл исемлеге статусы endangered[d][15]
Commons-logo.svg Haliaeetus albicilla Викиҗыентыкта
Haliaeetus albicilla
Haliaeetus albicilla groenlandicus

Елга́ каракошы́ (аккойрык бөркет, Haliaeetus albicilla) - карчыга кошлар гаиләлегеннән ерткыч кош.

Евразиянең урман һәм урман-дала зоналарының зур сулык ярлары буенда тереклек итә. ТРда, башлыча, Идел һәм Кама елгалары үзәннәрендә очрый. Куйбышев һәм Түбән Кама сусаклагычлары төзелгәч, елга каракошының саны шактый кими, хәзерге вакытта 30 пардан күбрәк исәпләнә. Оя коручы күчмә төр, кайберләре кышлый.

5-6 яшьтә җитлегәләр, гадәттә ике йомыркага утырып бала чыгаралар. Гәүдә озынлыгы 1 м га кадәр. Канат колачы 2,5 м га җитә. Олы бөркетнең авырлыгы 3 тән 6,5 кг га кадәр, ана затлар аталардан эрерәк. 2009 елда Иж елгасы буенда балыкчылар куйган ятьмәләргә уралып, табигать инспекторлары кулына 9,7 кг авырлыгындагы кош эләккән.[16]

Төсе көрән, башы һәм гәүдәнең түбәнге өлеше аксылрак. Канатлары киң, озын. Койрыгы кыска, чөйсыман, ак төстә. Акларының түбәнге ягы каурыйланмаган. Томшыгы зур, ыргаксыман, сары төстә. Елга каракошы биек кәүсәле карт урманнарда оялый. Ояны февраль-апрельдә ясый башлый. Биек агачларга зур оя ясап, аны күп еллар рәттән куллана. Соргылт төстә 1-3 йомырка сала, ояда ана һәм ата кошлар чиратлашып утыра. Балыклар, имезүчеләр (куян, ондатра, йомран), кошлар (үрдәк, акчарлак, кыр тавыклары), үләксәләр белән туклана.

Елга каракошы Татарстан Республикасы һәм Русиянең Кызыл Китапларына кертелгән һәм аны саклау чаралыры каралган күп кенә бөтендөнья документларына кертелгән. Татарстанның зур сусаклагычлар һәм елгалар янына урнашкан районнарында күренәләр алар. Март урталарында кайталар, октябрь азагында җылы якларга очып китәләр, сирәк кенә кышлаган экземплярлар да күзәтелә.[16]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Integrated Taxonomic Information System — 1996.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 IOC World Bird List. Version 6.3 — 6.3 — 2016. — doi:10.14344/IOC.ML.6.3
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 3,24 IOC World Bird List, Version 6.4 — 2016. — doi:10.14344/IOC.ML.6.4
  4. ↑ IOC World Bird List. Version 7.2 — 2017. — doi:10.14344/IOC.ML.7.2
  5. ↑ Gwefan Llên Natur
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 6,17 6,18 6,19 6,20 6,21 6,22 6,23 6,24 IOC World Bird List. Version 10.1 — 2020. — doi:10.14344/IOC.ML.10.1
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Бельгийский список видов
  8. ↑ Finnish Biodiversity Information Facility
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Кызыл китап — 1964.
  10. ↑ Catalogue of Life in Taiwan
  11. ↑ The IUCN Red List of Threatened Species 2019.3 — 2019.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Lislevand T., Figuerola J. Avian body sizes in relation to fecundity, mating system, display behavior, and resource sharing // Ecology / Ecological Society of America — Ecological Society of America, 2007. — ISSN 0012-9658; 1939-9170 — doi:10.1890/06-2054
  13. ↑ https://www.birdlife.cz/co-delame/akce-pro-verejnost/ptak-roku/
  14. ↑ Per G P Ericson Flight speeds among bird species: allometric and phylogenetic effects // PLoS Biol. / J. A. Eisen — PLoS, 2007. — ISSN 1544-9173; 1545-7885 — doi:10.1371/JOURNAL.PBIO.0050197 — PMID:17645390
  15. ↑ Portál informačního systému ochrany přírody — Agentura ochrany přírody a krajiny České republiky.
  16. ↑ 16,0 16,1 Ятьмәдәге ерткыч (Табигать һәм без) / Әмир ХӘСӘНОВ, “Кичке Таң” Дәүләт тыюлыгы инспекторы. Әгерҗе районы / – № 43 (11288), 7 апрель, 2009

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Елга_каракошы&oldid=2426398