Елга каракошы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Елга каракошы latin yazuında])
Елга каракошы
Сурәт
Халыкара фәнни исем Haliaeetus albicilla L., 1758[1][2][3][…]
Таксономик ранг төр[1][2][4][…]
Югарырак таксон бөркетләр[d][1]
Таксонның халык атамасы White-tailed Eagle[2][3][5][…], Havørn[2][3][5][…], Haförn[3][6][5], Орлан-белохвост[2][3][5][…], Seeadler[2][3][7][…], Pigargo europeo[2][3][5][…], Pygargue à queue blanche[2][3][5][…], Havørn[2][3][5][…], Zeearend[2][3][5][…], Aquila di mare[2][3][5][…], オジロワシ[2][3][5][…], pigarg cuablanc[2][3][5][…], orel mořský[2][3][5][…], merikotkas[2][3][5][…], merikotka[2][3][8][…], rétisas[2][3][5][…], bielik (zwyczajny)[2][3][5][…], orliak morský[2][3][5][…], havsörn[2][3][5][…], eryr môr[9], pigargo[2][3][5][…], belorepec[2][3][5][…], นกอินทรีหางขาว[2][3][5][…], Pigargo Coliblanco[10], Pigargo Europeo[10], White-tailed Sea-eagle[10], paprastasis jūrinis erelis[2][3][5][…], jūras ērglis[2][3][5][…], 白尾海鵰[11], zeearend[7], орлан-білохвіст[5][6], mearragoaskin[5][6], Iolar mara, Earn, Morerer lost gwenn, Urley marrey, Er an mor, štekavac[6], pygargue à queue blanche[7], white-tailed eagle[7], White-tailed Sea Eagle[12], 白尾海雕[12][13] һәм pigargu[14]
ХТСБ саклану статусы югалу куркынычы иң аз булган[d][15]
Масса 142 грамм[16], 4,014 килограмм[16] һәм 5,572 килограмм[16]
Бүләкләр
Канатлары киңлеге 2,18 метр[18]
Төрләр ареалы харитасы
Чехия Республикасының юкка чыгу куркынычы булган төрләре Кызыл исемлеге статусы endangered[d][19]
Нинди вики-проектка керә ВикиПроект Инвазив биология[d]
CITES Appendix Appendix I of CITES[d][20]
Commons-logo.svg Елга каракошы Викиҗыентыкта
Haliaeetus albicilla
Haliaeetus albicilla groenlandicus

Елга́ каракошы́ (аккойрык бөркет, Haliaeetus albicilla) - карчыга кошлар гаиләлегеннән ерткыч кош.

Евразиянең урман һәм урман-дала зоналарының зур сулык ярлары буенда тереклек итә. ТРда, башлыча, Идел һәм Кама елгалары үзәннәрендә очрый. Куйбышев һәм Түбән Кама сусаклагычлары төзелгәч, елга каракошының саны шактый кими, хәзерге вакытта 30 пардан күбрәк исәпләнә. Оя коручы күчмә төр, кайберләре кышлый.

5-6 яшьтә җитлегәләр, гадәттә ике йомыркага утырып бала чыгаралар. Гәүдә озынлыгы 1 м га кадәр. Канат колачы 2,5 м га җитә. Олы бөркетнең авырлыгы 3 тән 6,5 кг га кадәр, ана затлар аталардан эрерәк. 2009 елда Иж елгасы буенда балыкчылар куйган ятьмәләргә уралып, табигать инспекторлары кулына 9,7 кг авырлыгындагы кош эләккән.[21]

Төсе көрән, башы һәм гәүдәнең түбәнге өлеше аксылрак. Канатлары киң, озын. Койрыгы кыска, чөйсыман, ак төстә. Акларының түбәнге ягы каурыйланмаган. Томшыгы зур, ыргаксыман, сары төстә. Елга каракошы биек кәүсәле карт урманнарда оялый. Ояны февраль-апрельдә ясый башлый. Биек агачларга зур оя ясап, аны күп еллар рәттән куллана. Соргылт төстә 1-3 йомырка сала, ояда ана һәм ата кошлар чиратлашып утыра. Балыклар, имезүчеләр (куян, ондатра, йомран), кошлар (үрдәк, акчарлак, кыр тавыклары), үләксәләр белән туклана.

Елга каракошы Татарстан Республикасы һәм Россиянең Кызыл Китапларына кертелгән һәм аны саклау чаралыры каралган күп кенә бөтендөнья документларына кертелгән. Татарстанның зур сусаклагычлар һәм елгалар янына урнашкан районнарында күренәләр алар. Март урталарында кайталар, октябрь азагында җылы якларга очып китәләр, сирәк кенә кышлаган экземплярлар да күзәтелә.[21]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Integrated Taxonomic Information System — 1996.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 IOC World Bird List Version 6.3 — 2016. — doi:10.14344/IOC.ML.6.3
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 3,24 IOC World Bird List Version 6.4 — 2016. — doi:10.14344/IOC.ML.6.4
  4. ↑ IOC World Bird List. Version 7.2 — 2017. — doi:10.14344/IOC.ML.7.2
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 5,20 5,21 5,22 5,23 IOC World Bird List. Version 10.1 — 2020. — doi:10.14344/IOC.ML.10.1
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 IOC World Bird List. Version 10.2 — 2020. — doi:10.14344/IOC.ML.10.2
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Бельгийский список видов
  8. ↑ Finnish Biodiversity Information Facility — 2012.
  9. ↑ Gwefan Llên Natur
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Кызыл китап — 1964.
  11. ↑ Catalogue of Life in Taiwan — 2003.
  12. ↑ 12,0 12,1 (unspecified title) — doi:10.17520/BIODS.2021201
  13. ↑ (unspecified title) — doi:10.17520/BIODS.2021396
  14. ↑ http://www.sabencia.net/nomenclator.php
  15. ↑ The IUCN Red List of Threatened Species 2021.3 — 2021.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Lislevand T., Figuerola J. Avian body sizes in relation to fecundity, mating system, display behavior, and resource sharing // Ecology / Ecological Society of America — USA: Ecological Society of America, 2007. — 1 p. — ISSN 0012-9658; 1939-9170 — doi:10.1890/06-2054
  17. ↑ https://www.birdlife.cz/co-delame/akce-pro-verejnost/ptak-roku/
  18. ↑ Per G P Ericson Flight speeds among bird species: allometric and phylogenetic effects // PLoS Biol. / J. A. Eisen — PLoS, 2007. — ISSN 1544-9173; 1545-7885 — doi:10.1371/JOURNAL.PBIO.0050197 — PMID:17645390
  19. ↑ Portál informačního systému ochrany přírody — Agentura ochrany přírody a krajiny České republiky.
  20. ↑ Species+
  21. ↑ 21,0 21,1 Ятьмәдәге ерткыч (Табигать һәм без) / Әмир ХӘСӘНОВ, “Кичке Таң” Дәүләт тыюлыгы инспекторы. Әгерҗе районы / – № 43 (11288), 7 апрель, 2009

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Елга_каракошы&oldid=3100125