Һариһаралайя: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Һариһаралайя latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Derslek (бәхәс | кертем)
33 974 үзгәртергә
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к clean up using AWB
Тамга: кире кагылган
Юл номеры - 12: Юл номеры - 12:
|-
|-
! style="background-color: Sienna;" | Дәүләт
! style="background-color: Sienna;" | Дәүләт
| style="background-color: LimeGreen;" | {{байрак|Камбоджа}} [[Камбоджа]]
| style="background-color: LimeGreen;" | {{байрак|Камбоҗа}} [[Камбоҗа]]
|-
|-
|-
|-
Юл номеры - 22: Юл номеры - 22:
|-
|-
! style="background-color: Sienna;" | Нигезләнүчесе
! style="background-color: Sienna;" | Нигезләнүчесе
| style="background-color: LimeGreen;" | Камбоджа патшасы Джаяварман II
| style="background-color: LimeGreen;" | Камбоҗа патшасы җаяварман II
|-
|-
|-
|-
Юл номеры - 37: Юл номеры - 37:
|-
|-
|}
|}
'''Һариһаралайя''' (альтернатив исем - Ролуос). Көньяк-көнчыгыш Азиядә, [[Камбоджа]]да, [[Сием Реап]] провинциясендә урнашкан, координаталары 13°20′N, 103°58 O булган гыйбадәтханә. Төзүчесе - [[Джаяварман II]], материалы - [[комташ]], [[латерит]], [[кирпеч]]. Безнең эраның 9-ынчы гасырында төзелгән. Халәте - хәрабәләр. Архитектур стиль - [[Преах Ко]].
'''Һариһаралайя''' (альтернатив исем - Ролуос). Көньяк-көнчыгыш Азиядә, [[Камбоҗа]]да, [[Сием Реап]] пpавинcәсендә урнашкан, координаталары 13°20′N, 103°58 O булган гыйбадәтханә. Төзүчесе - [[җаяварман II]], материалы - [[комташ]], [[латерит]], [[кирпеч]]. Безнең эраның 9-ынчы гасырында төзелгән. Халәте - хәрабәләр. Архитектур стиль - [[Преах Ко]].


'''Һариһаралайя''' ('''Һариһаралай''') [[Камбоджа]], [[Сием Реап]] янында [[Ролуос]] дип мәгълүм булган даирәдә борынгы [[Кхмер империясе]]нең борынгы шәһәре һәм башкаласы. Хәзерге вакытта, шәһәрдән бөтен калган нәрсә ул берничә патша гыйбадәтханәсе: [[Преах Ко]], [[Баконг]], [[Лолей]].<ref name=Higham>Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, {{ISBN|9781842125847}}</ref>{{rp|60}}<ref name=Higham1>Higham, C., 2014, Early Mainland Southeast Asia, Bangkok: River Books Co., Ltd., {{ISBN|9786167339443}}</ref>{{rp|353–357}}
'''Һариһаралайя''' ('''Һариһаралай''') [[Камбоҗа]], [[Сием Реап]] янында [[Ролуос]] дип мәгълүм булган даирәдә борынгы [[Кхмер империясе]]нең борынгы шәһәре һәм башкаласы. Хәзерге вакытта, шәһәрдән бөтен калган нәрсә ул берничә патша гыйбадәтханәсе: [[Преах Ко]], [[Баконг]], [[Лолей]].<ref name=Higham>Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, {{ISBN|9781842125847}}</ref>{{rp|60}}<ref name=Higham1>Higham, C., 2014, Early Mainland Southeast Asia, Bangkok: River Books Co., Ltd., {{ISBN|9786167339443}}</ref>{{rp|353–357}}


==Этимология==
==Этимология==
[[File:Harihara Musée Guimet 897 1.jpg|right|thumb|Бу Харихараның [[Камбоджа]]да [[Пхном Да]]дан 7-енче гасыр Харихара сыны.]]
[[File:Harihara Musée Guimet 897 1.jpg|right|thumb|Бу Харихараның [[Камбоҗа]]да [[Пхном Да]]дан 7-енче гасыр Харихара сыны.]]
"Һариһаралайя" Ангкорга кадәр [[Камбоджа]]да мәшһүр булган [[Һинду]] Ходае - [[Һариһара]]дан алынган. "Һариһара" исеме үз чиратында "Һари" ([[Вишну сахасранама]]дагы [[Вишну]] исемнәрнең берсе) һәм "Һара" (бу Һинду Ходае [[Шива]]ның исеме) исемнәреннән алынган. Һариһараның Камбоджа чагылышлары ир кеше булган, аның бер ягында [[Вишну]]ның атрибутлары булган, ә башка ягында [[Шива]] атрибутлары булган. Мәсәлән, Ходайның башы каплавы митра тибындагы баш киеме (Вишну атрибуты) һәм башка яктан чәч үременнән (Шива атрибуты)ннан торган.
"Һариһаралайя" Ангкорга кадәр [[Камбоҗа]]да мәшһүр булган [[Һинду]] Ходае - [[Һариһара]]дан алынган. "Һариһара" исеме үз чиратында "Һари" ([[Вишну сахасранама]]дагы [[Вишну]] исемнәрнең берсе) һәм "Һара" (бу Һинду Ходае [[Шива]]ның исеме) исемнәреннән алынган. Һариһараның Камбоҗа чагылышлары ир кеше булган, аның бер ягында [[Вишну]]ның атрибутлары булган, ә башка ягында [[Шива]] атрибутлары булган. Мәсәлән, Ходайның башы каплавы митра тибындагы баш киеме (Вишну атрибуты) һәм башка яктан чәч үременнән (Шива атрибуты)ннан торган.


==Тарихы==
==Тарихы==
[[File:Bakong2.JPG|thumb|left|[[Баконг]] - Һариһаралайяда Патша [[Индраварман I]] тарафыннан нигезләнгән патша тау гыйбадәтханәсе.]]
[[File:Bakong2.JPG|thumb|left|[[Баконг]] - Һариһаралайяда Патша [[Индраварман I]] тарафыннан нигезләнгән патша тау гыйбадәтханәсе.]]
Безнең эраның 8-енче гасыр ахырына, Камбоджа патшасы [[Джаяварман II]] бөек күл [[Тонле Сап]] янында киң территорияләр яулап алган. Бу вакытның кимендә ниндидер вакыты эчендә ул Һариһаралайяда үзенең башкаласын нигезләгән.<ref>O'Reilly, Dougald J.W. ''Early Civilizations of Southeast Asia''. Rowman & Littlefield Pub Inc. 2006. {{ISBN|978-0-7591-0279-8}}. pp.123-124</ref><ref name=Coedes/>{{rp|98}} Шулай да, ул безнең эраның 802-енче елында үзен илнең универсаль монархы дип игълан иткән, ул аны Һариһаралайяда түгел, ә [[Пхном Кулен]] Платосының [[Махендрапарвата]]да эшләгән. Соңрак ул Һариһаралайя башкаласына кайткан һәм анда 835 елда үлгән.<ref>Freeman and Jacques, p.9.</ref>
Безнең эраның 8-енче гасыр ахырына, Камбоҗа патшасы [[җаяварман II]] бөек күл [[Тонле Сап]] янында киң территорияләр яулап алган. Бу вакытның кимендә ниндидер вакыты эчендә ул Һариһаралайяда үзенең башкаласын нигезләгән.<ref>O'Reilly, Dougald J.W. ''Early Civilizations of Southeast Asia''. Rowman & Littlefield Pub Inc. 2006. {{ISBN|978-0-7591-0279-8}}. pp.123-124</ref><ref name=Coedes/>{{rp|98}} Шулай да, ул безнең эраның 802-енче елында үзен илнең универсаль монархы дип игълан иткән, ул аны Һариһаралайяда түгел, ә [[Пхном Кулен]] Платосының [[Махендрапарвата]]да эшләгән. Соңрак ул Һариһаралайя башкаласына кайткан һәм анда 835 елда үлгән.<ref>Freeman and Jacques, p.9.</ref>


[[Джаяварман II]]-нең варисы [[Джаяварман III]] һәм соңрак [[Индраварман I]] булган, алар патша тау гыйбадәтханәсен төзеп бетерү өчен җаваплы булганнар, ул [[Баконг]] буларак мәгълүм булган һәм шулай ук [[Индрататака]]ны төзү өчен җаваплы булган ([[Кхмер архитектурасы]]).<ref name=Coedes>Coèdes, George (edited by Walter F. Vella; translated by Susan Brown Cowing). ''The Indianized states of Southeast Asia''. University of Hawai`i Press. 1986. {{ISBN|978-0-8248-0368-1}}. p.110ff</ref> [[Индраварман I]] гыйбадәтханәнең доминант дини символын - Шри Индрешвараны [[лингам]]ны 881 елда изгеләштергән (бу исем патшаның исеме белән Шива исеме белән комбинациясе). Индраварман I шулай ук күпкә кечкенәрәк гыйбадәтханәне төзегән [[Преа Ко]] ("Изге үгез"), ул 880-енче елда төзелгән булган. 889 елда Индраварман I-нең варисы аның улы [[Ясоварман I]] булган, ул [[Лолей]] гыйбадәтханәсен төзегән (бу "Һариһаралайя"ның башкача әйтелеше булырга мөмкин), ул Индрататака ясалма утравында төзелгән булган.<ref>Аның төньякка таба күчерелүенең сәбәбе мөгаен Индраварманның төньяк якны башкаланы Ангкор урынына күчерергә теләгәндә тиз ябып куюында.</ref> [[Ясоварман I]] шулай ук хәзерге [[Сием Реап]]ның төньягында [[Ангкор Тхом]]дан төньякта яңа шәһәр нигезләгән һәм аны [[Яшодхарапура]] дип атаган. Ясоварман яңа шәһәрне һәм аның башкаласын төзегән һәм [[Пхном Бакхенг]] буларак мәгълүм яңа патша гыйбадәтханәсен төзегән. Яшодхарапура 1170-енче елларга кадәр торган, шуннан соң ул [[Чампа]]дан бәреп керүчеләр тарафыннан таланган булган.<ref>Freeman and Jacques, p.9ff.</ref>
[[җаяварман II]]-нең варисы [[җаяварман III]] һәм соңрак [[Индраварман I]] булган, алар патша тау гыйбадәтханәсен төзеп бетерү өчен җаваплы булганнар, ул [[Баконг]] буларак мәгълүм булган һәм шулай ук [[Индрататака]]ны төзү өчен җаваплы булган ([[Кхмер мигъмарияте]]).<ref name=Coedes>Coèdes, George (edited by Walter F. Vella; translated by Susan Brown Cowing). ''The Indianized states of Southeast Asia''. University of Hawai`i Press. 1986. {{ISBN|978-0-8248-0368-1}}. p.110ff</ref> [[Индраварман I]] гыйбадәтханәнең доминант дини символын - Шри Индрешвараны [[лингам]]ны 881 елда изгеләштергән (бу исем патшаның исеме белән Шива исеме белән комбинациясе). Индраварман I шулай ук күпкә кечкенәрәк гыйбадәтханәне төзегән [[Преа Ко]] ("Изге үгез"), ул 880-енче елда төзелгән булган. 889 елда Индраварман I-нең варисы аның улы [[Ясоварман I]] булган, ул [[Лолей]] гыйбадәтханәсен төзегән (бу "Һариһаралайя"ның башкача әйтелеше булырга мөмкин), ул Индрататака ясалма утравында төзелгән булган.<ref>Аның төньякка таба күчерелүенең сәбәбе мөгаен Индраварманның төньяк якны башкаланы Ангкор урынына күчерергә теләгәндә тиз ябып куюында.</ref> [[Ясоварман I]] шулай ук хәзерге [[Сием Реап]]ның төньягында [[Ангкор Тхом]]дан төньякта яңа шәһәр нигезләгән һәм аны [[Яшодхарапура]] дип атаган. Ясоварман яңа шәһәрне һәм аның башкаласын төзегән һәм [[Пхном Бакхенг]] буларак мәгълүм яңа патша гыйбадәтханәсен төзегән. Яшодхарапура 1170-енче елларга кадәр торган, шуннан соң ул [[Чампа]]дан бәреп керүчеләр тарафыннан таланган булган.<ref>Freeman and Jacques, p.9ff.</ref>
{{clear}}
{{clear}}


==Шулай ук карагыз==
==Шулай ук карагыз==
* [[Ангкор]]
* [[Ангкор]]
* [[Камбоҗа мигъмарияте]]
* [[Камбоджа архитектурасы]]
* [[Преаһ Ко]]
* [[Преаһ Ко]]
* [[Баконг]]
* [[Баконг]]

28 окт 2020, 03:54 юрамасы

{{{Борынгы шәһәр}}}
Исеме Һариһаралайя
Дәүләт Калып:Байрак/Камбоҗа Камбоҗа
Координаталары 13°20′N, 103°58 O
Нигезләнүе датасы Б. э. VIII гасыр ахыры – IX гасыр башы
Нигезләнүчесе Камбоҗа патшасы җаяварман II
Җимерелү датасы 1170 еллар
Археология мәдәнияте Преах Ко.
Хәзерге исеме хәрабәләр

Һариһаралайя (альтернатив исем - Ролуос). Көньяк-көнчыгыш Азиядә, Камбоҗада, Сием Реап пpавинcәсендә урнашкан, координаталары 13°20′N, 103°58 O булган гыйбадәтханә. Төзүчесе - җаяварман II, материалы - комташ, латерит, кирпеч. Безнең эраның 9-ынчы гасырында төзелгән. Халәте - хәрабәләр. Архитектур стиль - Преах Ко.

Һариһаралайя (Һариһаралай) Камбоҗа, Сием Реап янында Ролуос дип мәгълүм булган даирәдә борынгы Кхмер империясенең борынгы шәһәре һәм башкаласы. Хәзерге вакытта, шәһәрдән бөтен калган нәрсә ул берничә патша гыйбадәтханәсе: Преах Ко, Баконг, Лолей.[1]:60[2]:353–357

Этимология

Бу Харихараның Камбоҗада Пхном Дадан 7-енче гасыр Харихара сыны.

"Һариһаралайя" Ангкорга кадәр Камбоҗада мәшһүр булган Һинду Ходае - Һариһарадан алынган. "Һариһара" исеме үз чиратында "Һари" (Вишну сахасранамадагы Вишну исемнәрнең берсе) һәм "Һара" (бу Һинду Ходае Шиваның исеме) исемнәреннән алынган. Һариһараның Камбоҗа чагылышлары ир кеше булган, аның бер ягында Вишнуның атрибутлары булган, ә башка ягында Шива атрибутлары булган. Мәсәлән, Ходайның башы каплавы митра тибындагы баш киеме (Вишну атрибуты) һәм башка яктан чәч үременнән (Шива атрибуты)ннан торган.

Тарихы

Баконг - Һариһаралайяда Патша Индраварман I тарафыннан нигезләнгән патша тау гыйбадәтханәсе.

Безнең эраның 8-енче гасыр ахырына, Камбоҗа патшасы җаяварман II бөек күл Тонле Сап янында киң территорияләр яулап алган. Бу вакытның кимендә ниндидер вакыты эчендә ул Һариһаралайяда үзенең башкаласын нигезләгән.[3][4]:98 Шулай да, ул безнең эраның 802-енче елында үзен илнең универсаль монархы дип игълан иткән, ул аны Һариһаралайяда түгел, ә Пхном Кулен Платосының Махендрапарватада эшләгән. Соңрак ул Һариһаралайя башкаласына кайткан һәм анда 835 елда үлгән.[5]

җаяварман II-нең варисы җаяварман III һәм соңрак Индраварман I булган, алар патша тау гыйбадәтханәсен төзеп бетерү өчен җаваплы булганнар, ул Баконг буларак мәгълүм булган һәм шулай ук Индрататаканы төзү өчен җаваплы булган (Кхмер мигъмарияте).[4] Индраварман I гыйбадәтханәнең доминант дини символын - Шри Индрешвараны лингамны 881 елда изгеләштергән (бу исем патшаның исеме белән Шива исеме белән комбинациясе). Индраварман I шулай ук күпкә кечкенәрәк гыйбадәтханәне төзегән Преа Ко ("Изге үгез"), ул 880-енче елда төзелгән булган. 889 елда Индраварман I-нең варисы аның улы Ясоварман I булган, ул Лолей гыйбадәтханәсен төзегән (бу "Һариһаралайя"ның башкача әйтелеше булырга мөмкин), ул Индрататака ясалма утравында төзелгән булган.[6] Ясоварман I шулай ук хәзерге Сием Реапның төньягында Ангкор Тхомдан төньякта яңа шәһәр нигезләгән һәм аны Яшодхарапура дип атаган. Ясоварман яңа шәһәрне һәм аның башкаласын төзегән һәм Пхном Бакхенг буларак мәгълүм яңа патша гыйбадәтханәсен төзегән. Яшодхарапура 1170-енче елларга кадәр торган, шуннан соң ул Чампадан бәреп керүчеләр тарафыннан таланган булган.[7]

Шулай ук карагыз

Искәрмәләр

  • Freeman, Michael and Jacques, Claude. Ancient Angkor. River Books. 2006. [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 974-8225-27-5]].
  • Falser, Michael. The Pre-Angkorian Temple of Preah Ko. A Sourcebook of the History, Construction and Ornamentation of the Preah Ko Style. White Lotos Publication. Bangkok 2006. (200 pages, [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 974-480-085-2]])

Асбилгеләмәләр

  1. ↑ Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 9781842125847]]
  2. ↑ Higham, C., 2014, Early Mainland Southeast Asia, Bangkok: River Books Co., Ltd., [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 9786167339443]]
  3. ↑ O'Reilly, Dougald J.W. Early Civilizations of Southeast Asia. Rowman & Littlefield Pub Inc. 2006. [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-0-7591-0279-8]]. pp.123-124
  4. ↑ 4,0 4,1 Coèdes, George (edited by Walter F. Vella; translated by Susan Brown Cowing). The Indianized states of Southeast Asia. University of Hawai`i Press. 1986. [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-0-8248-0368-1]]. p.110ff
  5. ↑ Freeman and Jacques, p.9.
  6. ↑ Аның төньякка таба күчерелүенең сәбәбе мөгаен Индраварманның төньяк якны башкаланы Ангкор урынына күчерергә теләгәндә тиз ябып куюында.
  7. ↑ Freeman and Jacques, p.9ff.
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Һариһаралайя&oldid=2751186