Папилляр шешү

Папилляр шешү
Саклык белгечлеге	офтальмология
ICD-9-CM	377.00, 377.0 һәм 377.31
NCI Thesaurus идентификаторы	C3307 һәм C3307
Папилляр шешү Викиҗыентыкта

Папилляр шешү — баш эче басымы арту нәтиҗәсендә үсеш алучы күрү нервы башының шешүе. Һәрвакыт диярлек шешү ике яклы, әмма асимметрияле була ала.

Диск шешүнең башка сәбәпләре шешүгә кагыла һәм гадәттә күрү бозылуына китерә. Барлык авыруларга баш эчендәге ясалуларны калдырмау өчен кайбер тикшеренүләрне үткәрергә кирәк. Әмма югары баш эчендәге басым белән барлык авыруларга папилляр шешү үсеш алмыйчак. Минең ярымшарларындагы шешләрдә папилляр шешү арткы чокырдагы шешләргә караганда соңрак үсеш ала.  Анамнезында югары баш эчендәге басым белән авыруларда папилляр шешү күрү нервы башының глиаль җөйләре өчен кабат үсеш алмаска мөмкин.

Арка мие сыекчасы

1.    Әйләнеше (рәс. 21.13а).

•     Арка мие сыекчасы (АМС) ми карынчыкларының хориоидаль үрелмәсендә ясала.

•     АМС кырыйдагы карынчыклардан үтеп, Монро тишегеннән өченче карынчыкка эләгә.

•     Өченче карынчыктан АМС сильвий суүткәргече аша уза һәм дүртенче карынчыкка эләгә.

•     Дүртенче карынчыктан АМС Лушка һәм Мажанди тишеге буенча үтә һәм субарахноидаль аралыкка эләгә; АМС өлеше арка миен, башкасы баш миенең ярымшарларын юып тора.

•     Абсорбция церебраль корыту системасына арахноидаль төкчәләр ярдәмендә башкарыла.

2.    Люмбаль пункциядә АМС гадәти басымы яңа туганнарда < 80 мм су баг., балаларда < 90 мм су баг., өлкәннәрдә < 210 мм су баг. тәшкил итә.

Баш эчендәге югары басым сәбәпләре

Баш эчендәге басым артуның бик күп сәбәпләре бар (рәс. 21.13б).

•     Тумыштагы яки булдырылган зарарланулар белән карынчык системасының обструкциясе

•     Баш эчендәге күләмле зарарланулар, шул исәптән кан савулар.

•     Кичергән минингит, субарахноидаль кан савулар яки баш мие җәрәхәте өчен зарарлана алган арахноидаль төкчәләр белән АМС абсорбциясе бозылу.

•     Баш эчендәге идеопатияле гипертензия (минең псевдошешүе).

•     Церебраль веноз синусның тромбозы.

•     Башның туры җәрәхәте нәтиҗәсендә таралган церебраль шешү.

•     Көчле системалы гипертензия.

•     Хориоидаль үрелмәнең шеше белән АМС гиперсекрециясе, бу бик сирәк очрый.

Гидроцефалия

Гидроцефалия — карынчыклар киңәюе (рәс. 21.14).

Гидроцефалия ике төрле була ала.

1. Тоташучы гидроцефалия, бу очракта АМС карынчык системасыннан субарахноидаль аралыкка тоткарлыксыз эләгә. Сыекча агу каршылыгы базиляр цистерналар яки субарахноидаль аралыкта урнаша, анда АМС арахноидаль төрчәләр белән сеңдертүе бозыла ала.

2. Тоташмаучы гидроцефалия карынчыклы системада яки дүртенче карынчыкның чыгу тишегендә АМС агуы туктау нәтиҗәсендә үсеш ала. Шулай итеп, АМС субарахноидаль аралыкка юлы юк.

Баш эчендәге югары басымның клиник күренешләре

1. Баш авырту, иртәнге якта була һәм авыруны уянырга мәҗбүр итә. Алар кагыйдә буларак көчәя һәм гадәттә 6 атнадан соң авыруны медицина ярдәме артыннан мөрәҗәгать итәргә мәҗбүр итә. Баш авыртуы таралган яки урынлы була ала һәм гадәттә башны йөрткәндә, борганда һәм йөткергәндә көчәя. Моңа кадәр баш авыртуы белән интеккән авырулар авырту холкы үзгәрешен билгели. Бик сирәк очракта баш авыртуы булмаска мөмкин.

2.     Кинәт укшыту һәм косу өянәкләре, еш көчле, берникадәр баш авыртуын җиңеләйтә. Косу мөстәкыйль билге була ала яки бер ай алдан, аеруча дүртенче карынчык шеше белән авыруларда, баш авыртуга кадәр барлыкка килә ала.

3.     Аң бозылу сизелерлек булмаска мөмкин һәм йокычанлык һәм йокымсырау белән була ала. Аңның шактый бозылуы ми кәүсәсе һәм тенториаль яки тонзилляр кысылуы турында белдерә ала, бу аеруча игътибар таләп итә.

4.     Күрү какшаулары

а) килүче томанланулар  берничә секунд була һәм папилляр шешү белән авыруларда еш очрый;

б) горизонталь диплопия VI БМН зарарлану нәтиҗәсе, ул пирамида очындагы бер яки ике нерв тартылудан килеп чыга (рәс. 21.15). Шулай итеп, бу ясалма урнашу симптомы;

Җәдвәл 21.2 КНД чыгып тору сәбәпләре 1.     Папилляр шешү 2.     Чагылган гипертензия 3.     Алгы оптик нейропатия •     ишемияле •     ялкынсынулы •     инфильтратив •     компрессион 4.     Папилляр псевдошешү •     күрү нервы дискы друзалары •     күрү нервының кыек дискы •     перипапилляр миелин нерв җепселләре •     гиперметропиядә диск кысылу 5.     Псевдошешү •     нәселле оптик Лебер нейропатиясе •     метанол белән агулану 6.     Интраокуляр чирләр •     челтәркатлауның үзәк венасы томалануы •     арткы увеит •     арткы склерит •     гипотония

в) күрү начарлану икенчел атрофия белән авыруларда дәвамлы папилляр шешү өчен соңрак барлыкка килә (алга таба кара).

Папилляр шешү стадияләре

1.       Башлангыч стадия (рәс. 21.16а).

•     Күрү симптоматикасы юк, күрү үткенлеге гадәти.

•     Күрү нервы дискы кызарган, зур булмаган чыгып тору.

•     Диск кырлары тоныкка әйләнә (башта борын, аннары өске, аскы һәм чигә)

•     Веноз пульсациясенең үзеннән-үзе югалуы.

•     20% кешедә веноз пульсация юк, шуңа күрә аның булмавы баш эчендәге басымның артуы турында аңлата алмый. Веноз пульсация булу папилляр шешү диагнозын шикле итә.

2.       Үскән стадия (кискен — рәс. 21.16б).

•     Күрүнең килүче томанлануы бер яки ике күздә үсеш ала, берничә секунд дәвам итә, торганда һәм алга бөгелгәндә еш барлыкка килә.

•     КҮ гадәти яки кимегән.

•     Күрү нервы дисклары бик кызарган, уртача чыгып тора, кырыйлары тонык, кечкенә өске тамырлар югала.

•     Веноз тулы канлылык, «ялкын телләре» кебек перипапилляр геморрагияләр, еш мамыксыман чыганаклар барлыкка килә.

•     Шешү артканда КН башчыгы зурая һәм чигә ягында челтәркатлауның әйләнмә җыерчыклары барлыкка килә.

•     Фовеола үзәгеннән каты экссудатлар «макуляр җилпәзә» күренеше кебек — чигә ягыннан җитеп бетмәгән тулы булмаган «макуляр йолдыз» күренеше радиаль бара.

•     Сукыр тап киңәю

3.     Хроник стадия (рәс. 21.16в).

•     КҮ төрле була ала, күрү кырлары тарая башлый.

•     Күрү нервы дисклары шактый чыгып тора (җәд. 21.2), «шампан бөкесен» хәтерләтә.

•     Мамыксыман чыганаклар һәм геморрагияләр юк.

•     Диск өслегендә оптоцилиар шунтлар һәм друзасыман кристаллар утырмалары үсеш ала (corpora amylacea).

4.     Атрофияле стадия (икенчел күрү нервы атрофиясе) (рәс. 21.16г).

•     КҮ шактый кимегән.

•     Күрү нервы дисклары соры төстә, бераз чыгып тора, өслегендә — берничә кан тамырлары, кырыйлары тонык.

Чыганаклар

• Джек Кански. Клиник офтальмология. Системалаштырылган караш. / редакторлар: Еричева В.П.. — 2009. — Б. 944. — ISBN 83-7609-034-8.