Төркия административ бүленеше

Төркия административ бүленеше
Дәүләт	Төркия
Төркия административ бүленеше Викиҗыентыкта

Төркиянең илләре (провинциялары)

Административ-территориаль яктан Төркия 81 илгә (төр. il — «өлкә, ил») бүленә.

Илләр

Илдә дәүләт идарәсен вәли (төр. vali), ягъни губернатор, башкара. Вәлинең резиденциясе вилаять (төр. vilayet) дип атала. Алдан ил вилайәт дип йөртелгән. 

Һәр ил илчеләргә (төрек. ilçe), ягъни районнарга, бүленә. Илнең административ үзәге аның үзәк илчәсендә — мәркәз илчәдә (төр. merkez ilçe) урнашкан. 

Кагыйдә буларак, илләр аларның административ үзәгенең атамасын йөртә. Әммә башка төрлеләре дә бар: Хатай иле (административ үзәге — Антакья каласы), Коҗаели иле (административ үзәге — Измит шәһәре) һәм Сакарья иле (административ үзәге — Адапазары шәһәре).

1926 елда Төркия 57 илгә бүленгән була, 1939 елда Салай тора, 1947 елда Артвин, Түнҗели, Каракүз (хәзерге Бингөл), Битлис һәм Сакари, 1953 — Ушак, 1954 — Сакарья һәм Адыяман, 1957 елда Нәшәр оештырыла. 1957—1989 елларда илләр саны 67 була. 1989 елда Кырыккала, Караман, Байбурт һәм Аксарай, 1990 — Батман белән Ширнак, 1991 — Барын, 1994 — Ыгдыр һәм Карасан, 1995 — Ялова, Карабек һәм Килис, 1997 — Османия, 1999 Дүзҗе барлыкка килә.

Әлеге вакытта Төркия территориясе түбәндәге илләргә бүленә:

Төркиянең илләре

№	Ил (татарча.)	Ил (төрекчә)	Илнең мәйданы (км2)	Ил халкы,(2009)(кеше)	Халкының тыгызлыгы,(кеше/км2)	Адм. үзәк	Адм. үзәк халкы, (кеше)	Код
1	Агры	Ağrı	11 315	537 665	47,52	Агыр (Каракөчек)	79 764	04
2	Адана	Adana	14 256	2 062 226	144,66	Адана	1 130 710	01
3	Адыяман	Adıyaman	7 572	588 475	77,72	Адыяман	178 538	02
4	Айдын	Aydın	7 922	950 757	120,01	Айдын	142 267	09
5	Аксарай	Aksaray	8 051	396 084	49,20	Аксарай	129 949	68
6	Амасья	Amasya	5 731	365 231	63,73	Амасья	74 393	05
7	Анкара	Ankara	25 615	5 017 914	195,90	Анкара	3 203 362	06
8	Анталья	Antalya	20 599	1 719 751	83,49	Анталья	603 190	07
9	Карасан	Ardahan	5 495	133 756	24,34	Карасан	17 274	75
10	Артвин	Artvin	7 493	191 934	25,62	Артвин	23 157	08
11	Афйонкараһисар	Afyonkarahisar	14 532	701 326	48,26	Афйонкараһисар	128 516	03
12	Байбурт	Bayburt	4 043	97 358	24,08	Байбурт	32 285	69
13	Балыкесир	Balıkesir	14 442	1 076 347	74,53	Балыкесир	215 436	10
14	Бартын	Bartın	1 960	184 178	93,97	Барнын	35 992	74
15	Батман	Batman	4 671	456 734	97,78	Батман	246 678	72
16	Билеҗик	Bilecik	4 181	194 326	46,48	Билеҗик	34 105	11
17	Бингөл	Bingöl	8 402	253 739	30,20	Бингөл	68 876	12
18	Битлис	Bitlis	8 413	388 678	46,20	Битлис	44 923	13
19	Болу	Bolu	10 716	270 654	25,26	Болу	84 565	14
20	Бурдур	Burdur	7 238	256 803	35,48	Бурдур	63 363	15
21	Бурса	Bursa	11 087	2 550 645	230,06	Бурса	1 194 687	16
22	Ван	Van	20 927	1 022 330	48,85	Ван	284 464	65
23	Газиантеп	Gaziantep	7 194	1 285 249	178,66	Газиантеп	853 513	27
24	Гиресун	Giresun	7 151	523 819	73,25	Гиресун	83 636	28
25	Гүмүшханә	Gümüşhane	6 125	186 953	30,52	Гүман	30 270	29
26	Денизли	Denizli	11 716	950 029	81,09	Денизли	275 480	20
27	Диярбакыр	Diyarbakır	15 162	1 362 708	89,88	Диярбакыр	545 983	21
28	Дүзҗе	Düzce	1 065	314 261	295,08	Дүзҗе	56 649	81
29	Зонгулдак	Zonguldak	3 470	615 599	177,41	Зонгулдак	104 276	67
30	Измир	Izmir	11 811	3 370 866	285,40	Измир	2 232 265	35
31	Йозгат	Yozgat	14 083	682 919	48,49	Йозгат	73 930	66
32	Кайсери	Kayseri	17 116	1 060 432	61,96	Кайсери	536 392	38
33	Карабүк	Karabük	2 864	225 102	78,60	Карабүк	100 749	78
34	Караман	Karaman	8 816	243 210	27,59	Караман	105 384	70
35	Карс	Kars	9 594	325 016	33,88	Карс	78 473	36
36	Кастамону	Kastamonu	13 473	375 476	27,87	Кастамону	64 606	37
37	Каһраманмараш	Kahramanmaraş	14 213	1 002 384	70,53	Каһраманмараш	326 198	46
38	Килис	Kilis	1 239	114 724	92,59	Килис	70 670	79
39	Коҗаели	Kocaeli	3 635	1 206 085	331,80	Измит	195 699	41
40	Конья	Konya	40 824	2 192 166	53,70	Конья	742 690	42
41	Кыркларели	Kırklareli	6 056	328 461	54,24	Кыркларели	53 221	39
42	Кыршәһәр	Kırşehir	6 434	253 239	39,36	Кыршәһәр	88 105	40
43	Кырыккала	Kırıkkale	4 589	383 508	83,57	Кырыккала	205 078	71
44	Күтаһья	Kütahya	12 119	656 903	54,20	Күтаһья	166 665	43
45	Малатья	Malatya	12 235	853 658	69,77	Малатья	381 081	44
46	Маниса	Manisa	13 120	1 260 169	96,05	Маниса	214 345	45
47	Мардин	Mardin	9 097	705 098	77,51	Мардин	65 072	47
48	Мәрсин	Mersin	15 737	2 271 400	144,34	Мәрсин	545 000	33
49	Мугла	Muğla	12 716	715 328	56,25	Мугла	43 845	48
50	Муш	Muş	8 023	453 654	56,54	Муш	67 927	49
51	Нәвшәһәр	Nevşehir	5 438	309 914	56,99	Нәвшәһәр	67 864	50
52	Нигъде	Niğde	7 318	348 081	47,57	Нигъде	78 088	51
53	Орду	Ordu	5 894	887 765	150,62	Орду	112 525	52
54	Османия	Osmaniye	3 189	458 782	143,86	Османия	173 977	80
55	Ризе	Rize	3 792	365 938	96,50	Ризе	78 144	53
56	Сакарья	Sakarya	4 895	756 168	154,48	Адапазары	283 752	54
57	Самсун	Samsun	9 474	1 209 137	127,63	Самсун	363 180	55
58	Сивас	Sivas	28 129	755 091	26,84	Сивас	251 776	58
59	Сиирт	Siirt	5 465	263 676	48,25	Сиирт	98 281	56
60	Синоп	Sinop	5 858	225 574	38,51	Синоп	30 502	57
61	Истанбул	İstanbul	5 170	11 622 257	2248,02	Истанбул	8 803 468	34
62	Текирдаг	Tekirdağ	6 345	623 591	98,28	Текирдаг	107 191	59
63	Токат	Tokat	9 912	828 027	83,54	Токат	113 100	60
64	Трабзон	Trabzon	4 495	975 137	216,94	Трабзон	214 949	61
65	Түнҗели	Tunceli	7 406	93 584	12,64	Түнҗели	25 041	62
66	Ушак	Uşak	5 174	322 313	62,29	Ушак	137 001	64
67	Һаккәри	Hakkâri	7 729	236 581	30,61	Һаккәри	58 145	30
68	Һатай	Hatay	5 678	1 448 418	255,09	Антакья	144 910	31
69	Чанаккале	Çanakkale	9 887	464 975	47,03	Чанаккале	75 810	17
70	Чанкыры	Çankırı	8 411	270 355	32,14	Чанкыры	62 508	18
71	Чорум	Çorum	12 833	597 065	46,53	Чорум	161 321	19
72	Шанлыурфа	Şanlıurfa	19 091	1 443 422	75,61	Шанлыурфа (Урфа)	385 588	63
73	Шырнак	Şırnak	7 296	353 197	48,41	Шырнак	52 743	73
74	Ыгдыр	Iğdır	3 584	168 634	47,05	Ыгдыр (Игдир)	59 880	76
75	Ыспарта	Isparta	8 733	513 681	58,82	Ыспарта (Испарта)	148 496	32
76	Әдернә	Edirne	6 241	402 606	64,51	Әдернә	119 298	22
77	Элазыг	Elazığ	9 181	569 616	62,04	Элазыг	266 495	23
78	Әрзинҗан	Erzincan	11 974	316 841	26,46	Әрзинҗан	107 175	24
79	Әрзурум	Erzurum	24 741	937 389	37,89	Әрзурум	361 235	25
80	Эскишәһир	Eskişehir	13 904	706 009	50,78	Эскишәһир	482 793	26
81	Ялова	Yalova	403	168 593	418,34	Ялова	70 118	77
	Барысы		781 978	71 977 744	92,05

Статистик максаттагы төбәкләр

Төркиянең статистик төбәкләре

Рәсми булмаган статистик максатларда илләр 7 төбәккә төркемләнгән:

1. Мәрмәр диңгезе төбәге (Marmara Bölgesi)
2. Үзәк Анатолия төбәге (Iç Anadolu Bölgesi)
3. Кара диңгез төбәге (Karadeniz Bölgesi)
4. Көнчыгыш Анатолия төбәге (Doğu Anadolu Bölgesi)
5. Эгей төбәге (Ege Bölgesi)
6. Урта диңгез төбәге (Akdeniz Bölgesi)
7. Көньяк-Көнчыгыш Анатолия төбәге (Güneydoğu Anadolu Bölgesi)

Чыганаклар

• Турция // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
• Административные единицы государств, приведённые в словаре // Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 6.
• Turkish Statistical Institute. 2009 Census, population living in cities. Turkish Statistical Institute (2010).