Хәлил Паша (рәссам)
| Хәлил Паша | |
 | |
| Туу датасы: | |
|---|---|
| Туу җире: | |
| Үлем датасы: | |
| Үлем җире: | |
| Ил: | |
 Әсәрләр Викиҗыентыкта | |
.svg){kind=small}
Хәлил Паша (төр. Halil Paşa) (1857 ел, Истанбул – 1939, Истанбул) – мәшһүр төрек рәссамы, Гаскәр рәссамнары буынының таныклы вәкиле. Портретлар, Истанбул, Каһирә пейзажлары һ.б. сурәтләре белән танылган.
Тәрҗемәи хәле
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1857 елда Истанбулның Бәйләрбәи вилаятендә дөньяга килә, гаиләсе чыгышы белән Родос җирләреннән була[1]. Бабасы Сәлим Паша, таныклы гаскәри, Әнкарада Мәктәб-и Хәрби уку йортына нигез салучыларның берсе[1].
Хәлил Паша Мөхәндисханә-и Берри-и Хөмәен (төр. Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûnu) уку йортын (бүгенге Истамбул техник университетын) тәмамлый һәм сарай тарафларына эшкә билгеләнә, хәрби уку йортларында рәсем дәресләрен алып бара. Гозер-үтенечләре белән атасын аны Париж шәһәренә укырга җибәрергә күндерә[2]. 1889 елда бер сурәте өчен Париж халыкара күргәзмәсендәмедаль белән бүләкләнә.
Төркиягә кайту белән янәдән хәрби уку йортларында рәсем дәресләрен бирә башлый. 1906 елда Мәктәб-и Хәрби сафларына укытырга чакырыла һәм "Паша" дәрәҗәсенә лаек була[3]. Төркиядә икенче конституция дәвере башлану белән рәссамның дәрәҗәсе төшерелә, ул полковник буларак отставкага чыга һәм бар дәрте белән иҗатка бирелә.[3] Рәссам шәкертләре арасында Мөфидә Кадри, тарихка беренче хатын-кыз рәссам буларак кергән шәхес.
Соңрак Сәнәгый-и Нәфисә Мәктәб-и Алиси (төр. Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi) уку йортында (бүгенге Мимар Сисан гүзәл сәнгатьләр университетында) укыта, 1917-1918 елларда аның белән җитәкчелек итә. 1914 елда Төркиядә Бәйсезлек өчен сугыш башлануы белән Мисырга Габбас Хәлим Паша тарафыннан чакырыла. Хәлил Паша "Мисыр сарайларына сурәтләре белән ямь кертүче" буларак таныла.[2]
1939 елның 20 августында Истанбулның Бәйләрбәи вилаятендә дөнья куя.[1][3]
Гаиләсе
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Хәлил Пашаның өч улы булган. Өлкән улы Сәлим элекке Мисырның Шивекарь патшабикәсен хатынлыкка алган һәм Франциядә сәүдә белән шөгыльләнгән; уртанчы улы Хәлим Бәй яшьли вафат булган; кече улы Гали Хәлил Бәй, Парижда рәсем сәнгате буенча белем алган һәм укытучы буларак хезмәт иткән.[2]
Иҗаты
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Хәлил Паша иҗаты белгечләр тарафыннан ике дәвергә бүленә. Беренчесе реалистик һәм классик стиль юнәлешендә иҗат ителгән хезмәтләрдән, икенчече импрессионистик юнәлештә башкарылган хезмәтләрдән гыйбарәт.[3] "Мадам Х" сурәте белән рәссам Париж күргәзмәләренең берсендә бакыр медаль яулый[3].
Төрек кыл каләм сәнгатендә беренче булып яктылык төшү кануннарын өйрәнә һәм үзенең даһи сурәтләрен иҗат итә.[3]
Галерея
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Хәлил Пашаның Истанбулда Сакып Сабанҗы музеенда сакланган кайбер әсәрләре түбәндә китерелә:
-
Җәңгәлкөй порты (1890) (төр. Çengelköy Vapur İskelesi) -
Чалма чәчәкләр һәм хатын (1898) (төр. Sakayıklar ve Kadın) -
Ал киемле хатын (1904) (төр. Pembeli Kadın Portresi) -
Кыз-рәссам һәм аның остаханәсе (1939) (төр. Ressam Kız ve Atölyesi) -
"Мөәззин әйтүе"
Чыганаклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Halil Paşa, Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü web sitesi Kim Kimdir. әлеге чыганактан 7 October 2013 архивланды.
- Halil Paşa’nın En Pahalı 20 Resmi, Lebriz.com
- Taha Toros, Halil Paşa, Antik Dekor Dergisi ,Sayı 45. әлеге чыганактан 14 February 2014 архивланды.
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Halil Paşa’nın En Pahalı 20 Resmi, Lebriz.com
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Taha Toros, Halil Paşa, Antik Dekor Dergisi ,Sayı 45. әлеге чыганактан 14 February 2014 архивланды.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Halil Paşa, Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü web sitesi Kim Kimdir. әлеге чыганактан 7 October 2013 архивланды.