Otınşı Älcanov
| Otınşı Älcanov qaz. Отыншы Әлжанов | |
 | |
| Tuu datası | |
|---|---|
| Tuu urını | |
| Ülem datası | |
| Ülem urını | |
| Eşçänlek töre |
cämäğät eşleklese, Alaş-Urda xökümäte äğzası, mäğrifätçe, folklorçı |
Otınşı Älcanov (qaz. Отыншы Әлжанов; 1873 yılnıñ 12 avgustı, Räsäy imperiäse, Simäy ölkäse, Zaysan öyäze, Narın wulısı — 1918 yıl, Simäy ölkäse, Zaysan öyäze, Maqanşı) — qazaq cämäğät eşleklese, Alaş partiäse äğzası, mäğrifätçe, folklorçı.
Biografiäse[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Urta yözneñ Nayman[en] qäbiläseneñ Qarakerey ıruğınnan[1].
Älcanov urıs-qazaq uquxanäsen (1887), Omsk gimnaziäsen (1890), Omsk uqıtuçılar seminariäsen (1894) tämamlağan.
General-gubernator şurasınıñ eş başqaruçısı (1894—1895), Akmolinsk ölkä xökeme tärcemäçese (1895—1907), Kükpekte şähäreneñ urıs-qazaq uquxanäse mödire (1907—1909).
1907 yılda Çit xalıqlar mäğärife häm mäktäpläre turındağı nigezlämäne qaraw buyınça komissiä utırışında qazaq xalqınıñ mäğärif problemaları turında doklad belän çığış yasağan (Peterburg şähäre). Patşanıñ uqu-belem birü sistemasınıñ missionerlıq yunäleşe näticälären faş itkän. Älcanov qazaq dalasın koloniägä äyländergän küçenüçelärneñ başbaştaqlığına qarşı çıqqan. Monıñ öçen Älcanov 1909 yılda 5 yılğa Cidesu ölkäseneñ Lepsi öyäzenä sörgengä cibärelgän.
1917 yılnıñ Fevral inqıylabınnan soñ Älcanov Cidesu rayonında «Alaş» xäräkäte citäkçeläreneñ berse bulğan. İkençe Bötenqazaq qorıltayında Alaş-urda xökümäte äğzası itep saylana (Irımbur şähäre, 1917 yılnıñ 5—13 dekäbre).
1918 yılda, Cidesuda bolşeviklarğa qarşı bäreleşlärdä[ru] Alaş militsiäse oträdı belän komandalıq itkändä häläq bulğan.
Äsärläre[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Қарынбайдың хикаяты. «Дала уәлаяты», 1894, № 17;
- Печальное положение современной киргизской женщины, КСГ, 1895, № 33 — 35;
- Беседы о воспитании киргизских детей, КСГ, 1898, № 13;
- Причины обеднения киргизов, КСГ, 1898, № 19 — 23.
İskärmälär[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Ädäbiät[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Әлжанов, Отыншы // Қазақстан. Ұлттық энциклопедия[kk]. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы[kk], 2004. — Т. I. — ISBN 9965-9389-9-7. (CC BY-SA 3.0)
- Беркут Алаш-Орды / Альжанова С., Тулемисова Г. — А.: Фонд Алтынбека Сарсенбайұлы, 2008. — 180 с.
Bu mäqäläne yazğanda Creative Commons[en] BY-SA 3.0 Unported litsenziäse buyınça «Qazaq ensiklopediäse[kk]» möxärriäte tarafınnan birelgän «Qazaqstan. Milli ensiklopediä[kk]» (1998—2007) basmasınnan material qullanılğan.