Tarasara Upanişada

Бу мәкаләнең кирилл әлифбасындагы игезәге бар.

Tarasara Upanişada (Sanskrit telendä: तारसार उपनिषत्, IAST: Tārasāra Upaniṣad) - ul Hind dinendä keçe Upanişada bulıp tora. Bu Sanskrit tekst 14 Vajşnava Upanişada häm Mantra Upanişada dip törkemläşterelä. Ul Yadƶurvedağa berketelgän 19 Upanişadalarnıñ berse bulıp tora.
Tekst jogik meditasiya öçen "Taraka" bularaq Om turında añlatu öçen mäşhür, ul beräügä fani dönjadan ruxi dönjağa küçärgä jardäm itä. Ul Vayşnavizmnıñ "Om Namo Narajana" mantrasın iskä alınğan tekstı bulıp tora. Upanişadada Om mantrası turında añlatıla häm anıñ tawışı integratsiyalänä, Ramajana eposınıñ üzäk personaƶları, mäsälän, Rama, Sita, Lakşmana, Xanuman, Bxarata, Şatrughna häm Dƶambavan. Anda şulay uq Xanuman Şiva manifestasijäse dip raslana.

Tarixı[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Tarasara Upanişad datası jäki avtorı bilgele tügel. Bu Upanişadanıñ berençe bülege ähämijätle häm borınğı "Dƶabala Upanişada" belän identik. Şulay itep ike Upanişadanıñ tekstları törle.
Deussen buença Tarasara Upanişada, "Ramottaratapanijja Upanişada"da 5-ençe häm 6-ınçı büleklärdä jaxşı eşkärtelgän tekstnı kertä. Tekstta Ramottaratapanijja Upanişad buluı raslana, häm şuña qarağan xronologijä täqdim itelä. "Ramottaratapanijja"da Patşa Ramağa tulajım iğtibar üzäge jünältelü urınına, Tarasara tekstına "Om Namo Narajanaja" mantrası bularaq, 'tarakam' bularaq, anıñ mäğnäse "tapşıruçı."
Bu tekstnıñ manuskriptları şulay uq "Tarasaropanişad" bularaq atala. Muktika zakonınıñ 108 Upanişadalarnıñ Telugu tele antologijäsendä, Rama tarafınnan Xanumanğa söjlägänneñ ul 91 nomer belän kilä. Ul Upanişadalar tuplanmasında "Oupanekhat" titulı astında kilä, alar bergä Soltan Möxämmäd Dara Şixox tarafınnan 1656 jılda tuplanğan bulğan, anda 50 Upanişadalarnıñ Farsı tele tärcemäse, häm kereştä ul din bujınça iñ yaxşı kitap dip äytelä, Tarasara jäki Taraka Upanişad "Tark" bularaq 46 nomer belän kilä. Dara Şikoh tuplanması tönjaq Hindstanda tabılğan popular Upanişadalar antologijäläre belän şul uq tärtiptä. Ämma ul Henri Tomas Koulbruq 52 Upanişada juramasında iskä alına jäki 14-ençe ğasırdan soñ jäşägän Hind ğalime - Narajananıñ Upanişadalar kompilätsijasendä, häm ul xäzerge zamanda Bibliothica Indica basmasında jänä bastırılğan bulğan.

Eçtälege[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Tekstta öç bülek bar, berençe bulıp Dƶabala Upanişadnıñ berençe bülege qabatlana. Ikençe häm öçençe bülektä Om mantrasın taswirlauğa iğtibar birelä, ul soñğı häm iñ olı çınlıq Braxman bulıp tora, häm anıñ Narajanağa (Vişnuğa) mönäsäbäte bar.

Bu Om ul cimerelmi torğan, iñ olı häm Braxman. Aña ğına tabınırğa mömkin. Näq anıñ sigez näzek icege bar.

Tarasara Upanişada

Dƶabala Upanişadada kebek ük, Upanişadanıñ 1-ençe bülege Brixaspati häm Yadƶnavalkja arasında äñgämä bularaq qorılğan. Ikeseneñ soñğısına şulaj dip raslana, çın Kurukşetra ul Avimuktam – Şiva şunnan berqajçan da kitmägän urın häm Varanasi (Banarasnıñ ) öleşe. Tekstta kiñäş itelgänçä bu urın törle urınnarda yörep çıqqannan soñ sıjınu urını bulıp tora. Upanişadada raslanğança, bu urında Rudra ülüçeneñ tormış sulışları kitkändä mokşa belemen öyrätä häm bu "videhamukti"ğa kiterä. Bu urın tekstta raslağança barça can iyaläre (izge) ruxi urını bulıp tora, tabınır öçen häm kitmäs öçen urın bulıp tora. Upanişadada şunnan soñ Narajanağa ixtiram kürsätelä, biredä "Om Namo Narajana" fani dönjadan ruxi dönjağa küçü ısulı dip äytelä (Taraka). Tekstta raslanğança bu mantrada Om ul Atman (üz, can), Namah Prakritinı çağıldıra (tabiğat', üzgärüçe çınlıq), häm Narajana Parabrahman tabiğate (iñ olı Brahman). Tekstta däwam itep niçek "Om Namo Narajanaja" mantrası tawış elementlarında Braxma, Vişnu, Rudra, Işvara, böten Ğaläm, Puruşa, Bxagavan häm Paramatman (iñ olı üz) kergäne taswirlana. Om şulay tekstta taswirlanğança uq cimerelmi torğan, üzgärmi torğan çınlıq (Braxman), häm aña ğına tabınırğa mömkin. Upanişadada raslanğança "Om" mantrasında sigez neçkä tawış elementı bar, "A", "U", "M", bindu, nada, kala (era, xäzerge waqıt), kalatita (xäzerge eradan tiş, jäki kiläçäk) häm soñgı näzek tawış elementı bulıp kalatitadan tış bulıp tora.

2 bülektä Upanişada şul uq Om mantrasın Hind dine eposı Ramajana personaƶlari töşençälärendä taswirlıj. "A" Braxma çığanağı bulıp tora, ul Dƶambavat bulıp tora, "U"-dan Vişnu kilep çıqqan, ul Surgriva bulıp kitkän, AUM mantrasınıñ "M"- ınnan Şiva kilep çıqqan, ul Xanuman bularaq manifestatsijälängän bulğan, şulay tekstta raslana. Omnıñ bindusı Şatrugxna bulıp kitkän (Ramanıñ öçençe tuğanı), nada Bxarata bulıp kitkän (Ramanıñ abıjı), kala rezonansı Lakşmana bulıp kitkän (Ramanıñ enese), kalatita Lakşmi bulıp kitkän, ul Sita Alihäse bularaq manifestasijälägän (Şakti, Ramanıñ xatını), häm monnan tış soñğı näzek Om öleşe ul Rama bularaq manifestasijälängän iñ Olı Üz.
Şunnan soñ tekstta sigez mantra täqdim itelä, alar Atmannı realizatsijäläü ısulı. Bolarda Om mantrasınıñ elementlarınıñ Ramajana personaƶlarına täñgäl kilüe kürsätelgän, biredä Rama Paramatman dip atala, Narajana häm iñ olı Puruşa (Ğaläm keşese), borınğı Puruşottama, iñ olı, azat itelgän, çın, iñ olı balqış, ikençese bulmağan beräü. Tekstta raslanğança mantranı uquçı meditatsijalärgä tijeş, "Brahman ul min üzem, Min Rama".

Şulaj uq qararğa mömkin[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Ädäbijät[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Aiyar, Narayanasvami (1914). Thirty minor Upanishads. Archive Organization.
Daniélou, Alain (1991). The Myths and Gods of India: The Classic Work on Hindu Polytheism from the Princeton Bollingen Series. Inner Traditions. ISBN 978-0-89281-354-4. https://archive.org/details/mythsgodsofindia00dani.
Deussen, Paul (1997). Sixty Upanishads of the Veda, Volume 1. Motilal Banarsidass Publishers. ISBN 978-8120814677. https://books.google.com/books?id=8mSpQo9q-tIC&pg=PA247.
Hattangadi, Sunder (2000). तारसारोपनिषत् (Tarasara Upanishad) (Sanskrit).
Olivelle, Patrick (1992). The Samnyasa Upanisads. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-507045-3.
Tinoco, Carlos Alberto (1996). Upanishads. IBRASA. ISBN 978-85-348-0040-2. https://books.google.com/books?id=7xoNEM63hZEC&pg=PA89.