Timişoara

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Timişoara latin yazuında])
Timişoara
...xörmätenä atalğan Timiş Edit this on Wikidata
Başqala Timișoara Edit this on Wikidata
Xalıq sanı 250 849 Edit this on Wikidata
Başlıq Dominic Fritz Edit this on Wikidata
Säğät quşağı UTC+02:00 Edit this on Wikidata
Qardäş şähärlär Gras, Karlsrue, Gera, Müluz, Rüey-Malmezoñ, Sassari, Faensa, Trevizo, Palermo, Kankun, Truxilyo, Novi-Sad, Seged, Nottiñäm, Şencen, Zrenänin, Çernivsi, Genuya, Lüblin, Benito-Xuares Edit this on Wikidata
Cäğräfiä
Monıñ öleşe Banat Edit this on Wikidata
ATB Timiş Edit this on Wikidata
İl Rumıniä Edit this on Wikidata
Mäydan 130,5 dürtkel kilamiter Edit this on Wikidata
DDÖB 89 miter Edit this on Wikidata
Koordinatlar 45.7597°N 21.23°E Edit this on Wikidata
Puçtı indeksı 300001–300789 Edit this on Wikidata
Telefon kodı 56 Edit this on Wikidata
Başlıq iseme mayor of Timișoara Edit this on Wikidata
Xökümät başlığı Dominic Fritz Edit this on Wikidata
Карта

Timişoara (Romança: Timişoara, Almança: Temeswar/Temeschwar/Temeschburg, Macarça: Temesvár, Serbçä: Temišvar, Törekçä: Tamışvar-Temeşvar) ul Batış Romaniäda Banat töbägendä Timiş cirlegeneñ ber şähäre.

Şähär iseme Timişel yılğa isemennän çıqtı, wä bügen bu yılğa Bega isemen yörtä.


Taríx[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • 1019Bízantí imperatorı Basil II Timisoara qalasın sala, ul şähär Dibiscos/Bisiskos/Tibiskos/Tibiskon/Timbisko/w.b. isemnär belän istälängän. Qayber taríxí istäleklär bu yıl belän kileşmilär.
  • 1154 – Şähärgä Karlowitz şähärennän âl-İdrisi atlı Ğäräp cäğräfiäçe kilä, wä şähärne «baylıq birüçe... şatlıq şähäre» dip atí.
  • 1241 – Qalanı Tatarlar cimerälär dilär, monda Moğol ğäskärlären añlarğa kiräk inde.
  • 1307Macarstannıñ Charles I taştan yaña qala sala wä üz xanlığınıñ başqalası itep quya.

1552 yılda Timişoara töreklär tarafınnan basıp alına häm aldağı 164 yıl däwmında ul Ğosmanlı impiriäseneñ Temeşwar wiläyäte başqalası bulğan. Awstriä-Törkiä suğışı näticäsendä (1716-1718) şahär Habsburglar qulına küçkän häm XX ğasırnıñ başına qädär Awstriäneñ ber öleşe bulğan. Habsburglar däwrendä şähär qälğädän ilneñ iqtisadıy häm sänäği üzägenä äwerelgän: küpsanli fäbrik-zawutlar tözelgän, ictimaği tıranspırt häm ilikterik yaqtırtu kertelgän, timer yul ütkärelgän. Qälğä qorılmaları 1892-1910 yıllarda sütelgän.

Awstriä-Macarstan däwläte targalğanda 1918 neñ 31 ükäbrendä biredä Banat Cömhuriäte iğlan itelgän, läkin ul cömhüriät ozın ğömerle bulmıy; 15 nçe nüyäberda Sirbiä ğäskäre Banatqa kerep anı yuq itä. 1919 da şähär romannar qulına; Versal häm Trianon kileşüläre buyınça şähär Romaniäneñ ber öleşe dip tanıla.

1920 dä Timişoarada därelfönün nigezlänä.

1944 neñ 23 awgustında moñarçı Öçençe Reyx yağında suğışqan Romaniä Hitlerğa qarşı ittifağına quşıla. Ul xäbärgä ğäcäpsengän wermaxt ganizunı suğışsız täslim buldı. Ämmä şähärne kire qaytarırğa tırışqanda alman-macar ğaskärläre (häm alarğa qarşı suğışqan İttifaqçılar aviatsiäse) şähärgä zur zıyan salğannar.

Xalıq[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1912[1] 1930[1] 1948[2] 1956[2] 1966[2] 1977[2] 1992[2] 2002[3] 2011[2]
72555 91580 111987 142257 174243 269353 334115 317660 319279

Millätlär: 86.79% — romannar, 5.12% — macarlar, 1.37% — almannar, 1.3% — serblar.[4]

Mädäniät[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Şähär küpmillätle buluına säbäple, ul küpmädäniätle dä.

Şähärgä Parisdan Eifel kilep Bega arqılı küper salğan ide.

Päräwezdä[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

İskärmälär[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]