Рифгать Әхмәтьянов: юрамалар арасында аерма
Marat-avgust (бәхәс | кертем) Төзәтмә аңлатмасы юк |
|||
| Юл номеры - 23: | Юл номеры - 23: | ||
''' Рифгать Газизҗан улы Әхмәтьянов (Әхмәтҗанов)''' – татар теленең этимологиясе буенча танылган белгеч, филология фәннәре докторы, профессор. |
''' Рифгать Газизҗан улы Әхмәтьянов (Әхмәтҗанов)''' – татар теленең этимологиясе буенча танылган белгеч, филология фәннәре докторы, профессор. |
||
==Тәрҗемәи хәле== |
==Тәрҗемәи хәле== |
||
Рифгать Әхмәтҗанов [[1933 ел]]ның [[10 июль|10 июлендә]] Башкортстанның [[Иглин районы]] [[Турбаслы]] авылында туган. Урта мәктәпне |
Рифгать Әхмәтҗанов [[1933 ел]]ның [[10 июль|10 июлендә]] Башкортстанның [[Иглин районы]] [[Турбаслы]] авылында туган. Урта мәктәпне Таҗикстанда тәмамлап, [[Башкортстан дәүләт университеты]]ның филология факультетындагы татар-урыс бүлеген тәмамлый. Берникадәр Туймазы районының Туктагул урта мәктәбендә укыткач, 1963 елда Казанга күченеп, [[Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты]]на эшкә урнаша (1963-1995). |
||
| ⚫ | 1970 елда – “Татар теле лексикасының этимологик нигезләре” дигән кандидатлык диссертациясен, 1990 елда “Идел-Урал тел берлегендә татар теле” дип аталган докторлык хезмәтен яклый. 1994 елда Татарстан хөкүмәте каршындагы «Ике дәүләт теле турындагы» кануны гамәлгә ашыру буенча комитетының комиссия рәисе урынбасары.<ref>http://tatarstan.news-city.info/docs2/sistemaa/dok_legixi.htm</ref> |
||
[[Башкорт дәүләт университеты]]ның урыс филологиясе факультетын тәмамлагач, озак еллар Казанда, [[Татарстан Фәннәр академиясенең Тел, әдәбият һәм сәнгать институты|Тел әдәбият һәм сәнгать институтында]] эшли (1963-1995). |
|||
Соңрак кабат Башкортстанга кайтып, 1995-1997 елларда [[Стәрлетамак педагогия институты]], 1997-2010 елларда [[Бөре дәүләт педагогика институты]]нда профессорлык итә, биредә татар теле һәм әдәбияты белгечләрен әзерләү эшенә нигез сала. |
|||
[[1969]] елда «Татар теленең этимологик нигезләре» исемле кандидатлык эшен яклый, 1983 елда «Идел-Кама телләр берлегендә [[татар теле]]» исемле докторлык эшен яклый. |
|||
Бүген ул – Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының әйдәүче фәнни хезмәткәре. |
|||
| ⚫ | |||
Р. Әхмәтьяновның 10 монографиясе, 300дән артык гыйльми мәкаләсе дөнья күргән. |
|||
1995-1997 елларда Стәрлетамак, 1997-2010 елларда [[Бөре дәүләт педагогика институты]]нда эшли. 2010 елдан кабат Казанга китеп Тел, әдәбият һәм сәнгать институтында эшли. Төп тикшеренү юнәлеше татар теле тарихы белән бәйле. Ун китабы, 300дән артык мәкаләләре дөнья күргән. |
|||
==Хезмәтләре== |
==Хезмәтләре== |
||
16 дек 2015, 06:14 юрамасы
| Рифгать Әхмәтьянов | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | Рифгать Әхмәтьянов |
| Туган | 10 июль 1933 (90 яшь) Турбаслы авылы, Иглин районы, Башкорт АССР |
| Үлгән | 11 октябрь 2018[1] яки 2018[2] Турбаслы, Иглин районы, Башкортстан, Россия |
| Үлем сәбәбе | миокард инфаркты |
| Яшәгән урын | Турбаслы[3] |
| Милләт | татар |
| Ватандашлыгы |  /.svg){kind=small} ССРБ Россия Федерациясе |
| Әлма-матер | Башкорт дәүләт университеты |
| Һөнәре | лингвист |
| Гыйльми дәрәҗә: | филология фәннәре докторы[d] |
Рифгать Газизҗан улы Әхмәтьянов (Әхмәтҗанов) – татар теленең этимологиясе буенча танылган белгеч, филология фәннәре докторы, профессор.
Тәрҗемәи хәле
Рифгать Әхмәтҗанов 1933 елның 10 июлендә Башкортстанның Иглин районы Турбаслы авылында туган. Урта мәктәпне Таҗикстанда тәмамлап, Башкортстан дәүләт университетының филология факультетындагы татар-урыс бүлеген тәмамлый. Берникадәр Туймазы районының Туктагул урта мәктәбендә укыткач, 1963 елда Казанга күченеп, Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтына эшкә урнаша (1963-1995).
1970 елда – “Татар теле лексикасының этимологик нигезләре” дигән кандидатлык диссертациясен, 1990 елда “Идел-Урал тел берлегендә татар теле” дип аталган докторлык хезмәтен яклый. 1994 елда Татарстан хөкүмәте каршындагы «Ике дәүләт теле турындагы» кануны гамәлгә ашыру буенча комитетының комиссия рәисе урынбасары.[4]
Соңрак кабат Башкортстанга кайтып, 1995-1997 елларда Стәрлетамак педагогия институты, 1997-2010 елларда Бөре дәүләт педагогика институтында профессорлык итә, биредә татар теле һәм әдәбияты белгечләрен әзерләү эшенә нигез сала.
Бүген ул – Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының әйдәүче фәнни хезмәткәре.
Р. Әхмәтьяновның 10 монографиясе, 300дән артык гыйльми мәкаләсе дөнья күргән.
Хезмәтләре
- Татар терминологиясенең тарихи чыганаклары. Казан, ТКН, 2003
- Татар теленең кыскача тарихи-этимологик сүзлеге. - Казань: тат.кн.изд. — 2001, 272с.
- Этимологический словарь татарского языка. Том 1. Бирск 2005.
- Татарско-русский словарь. Казань, 2007.
- Татарский язык в Волго-Камском языковом союзе. Казань, 1993;
- Сравнительное исследование татарского и чувашского языков. - М., 1978;
- Общая лексика духовной культуры народов Поволжья. - М., 1981;
- Общая материальной культуры народов Поволжья. - М., 1989;
- «Мөхәммәдия» мәдрәсәсе. Казан;
- Русча-татарча төзелеш атамалары сүзлеге. - Казань, 1995 (кереш сүз авторы);
- Татар терминологиясендә гарәп алынмалары. Казан, 2003;
- Сравнительная татарского и башкирского. - на тат.яз. - Бирск, 2003;
- Татар теленең зур аңлатмалы сүзлеге (авторларның берсе) - 1-3 томнар. - Казан,-1981;
- Татаро-турецкий словарь. -., 1997; 14. Турецко-татарский словарь.., 1998;
- Татарско-русский словарь. -, 2003
- «Аскын татарлары» (авторы Ф. Нуретдинов, Казан 2002 ел) китабына кереш сүз
- "Татар теленең этимологик сүзлеге". 2015.
Кызыклы факт
Рифгать Әхмәтьянов – полиглот галим. Ул татар, чуаш һәм башка төрки телләрдән тыш мари, мукшы, удмурт, венгр, фин, гарәп, фарсы, шулай ук инглиз һәм алман телләрен белә.