Әхмәтһади Максуди: юрамалар арасында аерма

Әхмәтһади Максуди
Әхмәтһади Максуди
Туган телдә исем	Әхмәтһади Низаметдин улы Максуди (Максудов)
Туган	28 сентябрь 1868; Ташсу, Казан губернасы
Үлгән	28 июнь 1941 (72 яшь); Казан
Күмү урыны	Яңа бистә зираты
Яшәгән урын	Сара Садыйкова урамы, Казан
Милләт	татар
Ватандашлыгы	Калып:Байрак/Русия империясе Русия империясе ; ССРБ
Әлма-матер	Касыймия мәдрәсәсе
Һөнәре	журналист, мөгаллим, җәмәгать эшлеклесе, нашир
Ата-ана	Низаметдин мулла Максуди (әти);
Кардәшләр	Садри Максуди
	Әхмәтһади Максуди Викиҗыентыкта

Тарихны интерактив карап чыгу

Киләсе төзәтмә →

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

КүрсәтмәлеВики-текст

Кертелгән

11 авг 2011, 12:47 юрамасы

Әхмәтһади Низаметдин улы Максуди (Әхмәдһади Максуди, Һади Максуди, Әхмәд Максуди буларак та билгеле, 28 сентябрь 1868 ел ― 28 июнь 1941 ел) ― атаклы татар мөгаллиме, җәмәгать эшлеклесе, журналист һәм нашир. Ул төзегән «Мөгаллим сәни» гарәп имлясы дәреслеге бүгенге көндә дә актуальлеген югалтмый һәм төрле милләт кешеләре тарафыннан кулланыла. Шулай ук, Әхмәтһади Максуди Казанда беренче татар китапханәсен - «Китапханәи исламия»не оештыручы буларак та билгеле.

Тормыш юлы

Әхмәтһади Максуди 1868 елның 28 сентябрендә Казан губернасы Ташсу авылында, (хәзерге Биектау районына керә ) авыл мулласы Низаметдин гаиләсендә туган. Бу гаиләдә татар дөньясының ике олуг шәхесе — Һади һәм Садри Максудилар туып-үскәннәр.

Әхмәтһади башта үз авылындагы әтисе мәдрәсәсендә укый. 1881 елны ул Казанга килә, заманының мәшһүр мәдрәсәләренең берсе булган «Күл буе» яки «Галләмия» мәдрәсәсенә укырга керә һәм сигез ел дәвамында шунда белем ала. Укып бетергәч , 1890-1892 елларда шунда мөгаллимлек итә. Мәдрәсә мәгариф системасына җитди үзгәрешләр кертергә кирәклеген аңлап, Һади 1892 елда татар мәгарифендә чын мәгьнәсендә инкыйлаб ясап, татар әлифбасына 6 хәреф кертә һәм «Имляда ишетелгәнчә язу тиешле» дигән кагыйдәсеннән файдаланып, үзенең «Мөгаллим әүвәл» әлифбасын бастырып чыгара. Әлеге дәреслек 1918 елга кадәр барлыгы 32 басма кичерә, татар балалары өчен генә түгел, ә казакъ, башкорт, кыргыз, үзбәк балаларының да уку китабы булуы белән уникаль күренешкә әйләнә.

Һади Максуди татар мәктәп-мәдрәсәләре өчен 30 дан артык исемдә дини һәм фәнни дәреслекләр, методик кулланмалар яза һәм аларның һәрберсе диярлек 2—3—6 басма кичерәләр. Соңрак галим Ж.Вәлиди аның «Төрки сарыф» (морфология), «Төрки нәхүе» (синтаксис), «Шифаһия» («Гарәп телен өйрәнү өчен 100 дәрес «) кебек хезмәтләренә югары бәя биреп:

Бу китаплар туган телебезне өйрәнү өлкәсендә чын мәгьнәсендә фәнни хезмәтләр булды

дип әйтә.

Аның «Мөгаллим әүвәл» һәм «Гыйбадәте исламия» дәреслекләре бөтен бер тарихи чорны алып торалар, алар хәтта, гарәп теленә тәржемә ителеп, Мисыр мәктәпләрендә дәреслек булып та кертеләләр.

Наширлек

Искәрмәләр һәм чыганаклар

Шулай ук кара

Сылтамалар

[[Төркем:Татар мөгаллимнәре]] [[Төркем:Татар журналистлары]] [[Төркем:Татар наширләре]] [[Төркем:Репрессия корбаннары]] {{DEFAULTSORT:Максуди, Әхмәтһади}}

@@ Юл номеры - 5: / Юл номеры - 5: @@
 | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу-->
 | рәсем язуы =
-| тулы исем =
+| тулы исем = Әхмәтһади Низаметдин улы Максуди (Максудов)
 | һөнәр = журналист, мөгаллим, җәмәгать эшлеклесе, нашир
 | туу датасы = 28.09.1868
@@ Юл номеры - 22: / Юл номеры - 22: @@
 | башка мәгълүмат =
 }}
-'''Әхмәтһади Максуди''' (''Һади Максуди, Әхмәд Максуди'' буларак та билгеле, [[28 сентябрь]] [[1868 ел]] ― [[28 июнь]] [[1941 ел]]) ― атаклы [[татар]] [[мөгаллим]]е, җәмәгать эшлеклесе, [[журнал]]ист һәм нашир. Ул төзегән «[[Мөгаллим сәни]]» гарәп имлясы дәреслеге бүгенге көндә дә актуальлеген югалтмый һәм төрле милләт кешеләре тарафыннан кулланыла. Шулай ук, Әхмәтһади Максуди [[Казан]]да беренче татар китапханәсен - «[[Китапханәи исламия]]»не оештыручы буларак та билгеле.
+'''Әхмәтһади Низаметдин улы Максуди''' (''Әхмәдһади Максуди, Һади Максуди, Әхмәд Максуди'' буларак та билгеле, [[28 сентябрь]] [[1868 ел]] ― [[28 июнь]] [[1941 ел]]) ― атаклы [[татар]] [[мөгаллим]]е, җәмәгать эшлеклесе, [[журнал]]ист һәм нашир. Ул төзегән «[[Мөгаллим сәни]]» гарәп имлясы дәреслеге бүгенге көндә дә актуальлеген югалтмый һәм төрле милләт кешеләре тарафыннан кулланыла. Шулай ук, Әхмәтһади Максуди [[Казан]]да беренче татар китапханәсен - «[[Китапханәи исламия]]»не оештыручы буларак та билгеле.
 == Тормыш юлы ==
+Әхмәтһади Максуди [[1868 ел]]ның [[28 сентябрь|28 сентябрендә]] [[Казан губернасы]] [[Ташсу]]  авылында,  (хәзерге [[Биектау районы]]на керә ) авыл мулласы Низаметдин  гаиләсендә туган. Бу гаиләдә татар дөньясының ике олуг шәхесе — Һади һәм [[Садри Максуди]]лар туып-үскәннәр.
+Әхмәтһади башта үз авылындагы әтисе мәдрәсәсендә укый. [[1881 ел]]ны ул [[Казан]]га килә, заманының мәшһүр мәдрәсәләренең берсе булган «Күл буе» яки «[[Галләмия]]» мәдрәсәсенә укырга керә һәм сигез ел дәвамында шунда белем ала. Укып бетергәч , [[1890]]-[[1892 ел]]ларда шунда  мөгаллимлек итә. Мәдрәсә мәгариф системасына җитди үзгәрешләр кертергә кирәклеген аңлап, Һади 1892 елда татар мәгарифендә чын мәгьнәсендә инкыйлаб ясап,  татар әлифбасына 6 хәреф кертә һәм «Имляда ишетелгәнчә язу тиешле»  дигән кагыйдәсеннән файдаланып, үзенең «Мөгаллим әүвәл»  әлифбасын бастырып чыгара. Әлеге дәреслек  [[1918 ел]]га кадәр барлыгы 32 басма кичерә, [[татар]] балалары өчен генә түгел, ә [[казакъ]], [[башкорт]], [[кыргыз]], [[үзбәк]] балаларының да уку китабы булуы белән уникаль күренешкә әйләнә.
+Һади Максуди татар мәктәп-мәдрәсәләре өчен  30 дан артык исемдә дини һәм фәнни дәреслекләр, методик кулланмалар яза һәм аларның һәрберсе диярлек 2—3—6 басма кичерәләр.  Соңрак галим [[Җамал Вәлиди|Ж.Вәлиди]] аның «Төрки сарыф» ([[морфология]]), «Төрки нәхүе» ([[синтаксис]]), «Шифаһия» («[[Гарәп теле]]н өйрәнү өчен 100 дәрес «) кебек хезмәтләренә югары бәя биреп:
+<blockquote>Бу китаплар туган телебезне өйрәнү өлкәсендә чын мәгьнәсендә фәнни хезмәтләр булды</blockquote> дип әйтә.
+Аның «Мөгаллим әүвәл» һәм «Гыйбадәте исламия» дәреслекләре бөтен бер тарихи чорны алып торалар, алар хәтта, гарәп теленә тәржемә ителеп, [[Мисыр]] мәктәпләрендә дәреслек булып та кертеләләр.
 === Наширлек ===
 == Искәрмәләр һәм чыганаклар ==