Марат Алышпаев

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Марат Алышпаев latin yazuında])
Марат Алышпаев
Туган 17 декабрь 1947(1947-12-17)
Саруу[d], Җиде Үгез районы[d], Эссекүл өлкәсе, Кыргыз Совет Социалистик Җөмһүрияте, СССР
Үлгән 4 апрель 2022(2022-04-04) (74 яшь)
Ватандашлыгы  СССР
 Кыргызстан
Әлма-матер Русия театр сәнгате университеты[d]
Һөнәре актёр

 Марат Алышпаев Викиҗыентыкта

Марат Усен улы Алышпаев ( кырг. Марат Алышпаев; 17 декабрь 1947, Сарру, Эссекүл өлкәсе) - ССРБ һәм кыргыз театр һәм кино актеры [1] . Кыргызстанның Халык артисты (2006) [2] .

Биографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Алышпаев Марат 1947 елның 17 декабрендә Кыргызстанның Эссекүл өлкәсе Джети Огуз районының Сарру авылында туган. 1965 елда рус теле белән унберьеллык Сарру урта мәктәбен тәмамлый. 1965 елда Кыргыз дәүләт университетының икътисад факультетына укырга керә, әмма ике елдан соң Мәскәүгә китә, анда 1967—1972 елларда А.В.Луначарский исемендәге ГИТИСның актерлык факультетында укый.

1972 елда, аны тәмамлагач, студиянең башка чыгарылыш сыйныф укучылары белән берлектә, ул Кыргызстанга кайтты һәм яңа оешкан Ош драма театрында актер була (беренче ике ел, театр бинасы әле тәмамланмаганда, труппа Жәләл- Абадта чыгыш ясый), труппа белән тиздән И. Рыскулов җитәкчелек итә.[3] [4] . 1978 елда Мәскәүдә театр гастрольләреннән соң Кыргызстанның атказанган артисты була[5] . Рыскулов артыннан 1985 елда Кыргыз дәүләт академия драма театрына күчә[6], 1985—1988 елларда — театрның партия оешмасы секретаре.

1991—1997 елларда Ш.Термечиков исемендәге Чуй өлкә «Куудулдар» сәнгать җитәкчесе һәм директоры була, 1997—1999 елларда. - бу театр актеры. 1991—2003 елларда Бишкәк шәһәр театры чыгышларында катнашты [7] 2000 еллар башында яшь тамашачы театрында уйный[8] .

2003 елның октябрендә К.Джантошев исемендәге Эссек-Күл өлкә музыка-драма театрының сәнгать җитәкчесе һәм директоры була (Караколда урнашкан) [9] [10] . 2008-2009 еллар сезонында театр дәүләт мәдәният агентлыгы тарафыннан илнең иң уңышлы коллективларының берсе дип танылган, шул ук вакытта иҗади һәм финанс ягыннан да бәяләнгән[11] .

2010 елның февралендә Мәдәният һәм мәгълүмат Министрлыгында сәнгатьне үстерү идарәсе башлыгы итеп билгеләнә, әмма шул ук елның июнендә К.Осмоновны Т. Абдумомунов исемендәге Кыргыз Милли академия драма театры директоры кәнәфиендә алыштыр (соңгысы, үз чиратында, Алышпаевның урынын алды)[12] . Яңа директор каршында театрның дүрт еллык капиталь ремонты тәмамланды һәм аның иҗади тормышы торгызыла[13] [14] . 2014 елның 1 августында ул бу театр актеры булып режиссер вазифасыннан китә[15] .

Театрда үз карьерасы өчен классик (Софоклның «Эдипе»[16], «Ричард III»[17], «Гамлет» (Кыргызстанда беренче куелыш), «Король Лир»да[18] Глостерны, Н. Гогольнең «Ревизор», М.Горькийның «На день» да рольләре), шулай ук заманча репертуарларда (Ч. Айтматовның «Ак пароход», «Фудзияма тавына менү», «Гасырдан озаграк дәвам итә», «Диңгез читендә йөгерүче эт»[19], "Чыңгызханның ак болыты"  әсәрләре буенча һ. б.) күп рольләр башкара.

Театрда эшләүдән тыш, Г. Базаров («балигъ булмаганнар өчен Приют», «Аномалия», «Каракыз»[20], «Метаморфоза», «Исход»[21], «Нонсенс»[22] һ. б.) фильмнарында да актив төшерелә. 2016 елда ул "Ата васыяте" фильмында бер роль уйнады. Монреаль кинофестивалендә иң яхшы дебют фильмы өчен «Алтын Зенит» премиясенә лаек була (реж. Бакет Мукул һәм Дастан Жапар уулу).

Сайланган театр рольләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сайланган киноография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • 1987 — Приют для совершеннолетних
  • 1989 — Кербез. Неистовый беглец — Ниязалы
  • 1989 — Аномалия
  • 1992 — Печать сатаны
  • 2003 — Каракыз — Шамбет
  • 2006 — Любовь как испытание
  • 2006 — Метаморфоза
  • 2008 — Исход
  • 2012 — Нонсенс — Хужа
  • 2012 — Президент и бомж — Президент
  • 2013 — Президент и бомж-2
  • 2013 — Любовь Москвы — Кыргызстан президенты
  • 2016 — Завещание отца — Бек

Бүләкләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • 1983 — Кыргыз ССРының иң яхшы ир-ат роле өчен премия (В.Шекспирның "Ричард III" пьесасында Ричард III роле өчен).
  • 1995 — "Манас-1000" медале белән бүләкләнгән.
  • 1997 — "Нооруз" фестивалендә иң яхшы ир-ат роле өчен премия, Бишкәк (Ч. Айтматов һәм М. Шаһановның «Ночь воспоминаний о Сократе» пьесасы буенча КГАДТ куелышында Сократ ролен башкару өчен)
  • 2008 — Ч.Айтматов исемендәге Халыкара премия лауреаты.

Фестивальләрдә катнашу:

  • 1983 — Тбилиси ССРБның Халыкара яшьләр театрлары фестивале, («Диңгез читендә йөгерүче эт» спектакле, Мылгун роле)
  • 1983 — Кыргыз ССР фестивале («Ричард III» спектакле, Ричард III роле)
  • Мәскәү шәһәрендә Бөтендөнья студентлар һәм яшьләр фестивале («Диңгез читендә йөгерүче эт» спектакле)
  • 1988 — Алматы шәһәрендә «Нооруз» халыкара фестивале (К.Акматовның «Аерылышу төне» пьесасы, КАТД)
  • 1989 — Мәскәү шәһәрендә ССРБ Халыкларының Дуслык театрын ачу. (Ч.Айтматовның «Көн бер гасырдан артык дәвам итә» пьесасы, Сабитжан роле)
  • 1990 — Дүшәмбе шәһәрендә «Нооруз-90» фестивале ( Р. Ибрагимбековның «Чтение Петрарки» спектаклендә гаепләнүче роле)
  • 2002 — Мәскәү шәһәрендә Бөтендөнья театр олимпиадасы (Т.Осмоновның «Керез» спектакле. Осмонова, шаман роле)
  • 2003 — Ялта шәһәрендә Халыкара телевизион кинофестиваль. (Г. Базаров «Каракыз», Шамбет роле, фильм кинофестиваленең «Гран-при» белән бүләкләнә)
  • 2006 — Уфа шәһәрендә «Туганлык» төрки телле театрлар фестивале (К. Джантошев исемендәге ИМДТ).
  • 2012 — 2012 — Конья шәһәрендә (Төркия) «Туганлык» төрки телле театрлар фестивале (Т. Абдумомунов исемендәге КГАДТ).
  • 2012 — Конья шәһәрендә (Төркия) «Туганлык» төрки телле театрлар фестивале. (Т. Абдумомунов исемендәге КГАДТ)..
  • 2013 — Казакъстан Республикасында Кыргызстан Мәдәният көннәре, Алматы
  • 2013 —Тюрксой Халыкара театр форумы, Бакы, Азәрбайҗан)
  • 2014 —Казан шәһәрендә Тюрксой Халыкара театр форумы

Гаиләсе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Хатыны: Дилбар Раймбекова — эстрада җырчысы [23], Т.Сатылганов исемендәге Кыргызстан филармониясе солисты. Гаиләдә 5 бала бар.

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ Союз кинематографистов КР поздравляет именинников декабря — 2015
  2. ↑ Вручены госнаграды за заслуги в развитии культуры и искусства // «Культура» (АКИpress), 31 октября 2006, archived from the original on 2017-02-11, retrieved 2021-07-31 
  3. ↑ Россияне в Кыргызстане — Бишкек: Литературный Кыргызстан, 1999, стр. 72
  4. ↑ Ж. Кулмамбетов Шаршеев Шеримбек — личность универсальная // Новая литература Кыргызстана
  5. ↑ Через тернии — к звездам // А. Урбаев, «Вечерний Бишкек», 13 ноября 2002 года, № 219. әлеге чыганактан 2017-02-11 архивланды. 2017-02-08 тикшерелгән.
  6. ↑ На спектаклях Киргизского драматического театра // «Театр», 1987
  7. ↑ Искупление // Р. Камарли, «Вечерний Бишкек», № 188 (7860), 1 октября 2001. әлеге чыганактан 2017-02-11 архивланды. 2017-02-08 тикшерелгән.
  8. ↑ Заколдованный мир // Р. Камарли, «Вечерний Бишкек», 6 декабря 2001 года, № 236. әлеге чыганактан 2017-02-11 архивланды. 2017-02-08 тикшерелгән.
  9. ↑ Аншлаг в «Проходном дворе» // К. Мукашев, «Вечерний Бишкек», 17 апреля 2006 года, № 69. әлеге чыганактан 2017-02-11 архивланды. 2017-02-08 тикшерелгән.
  10. ↑ Нурлан Абдыкадыров: А форма найдется сама собой // З. Исматулина, «МСН», 4 ноября 2005
  11. ↑ Куклы рулят // К. Мукашев, «Вечерний Бишкек», 9 ноября 2009 года, № 211. әлеге чыганактан 2017-02-11 архивланды. 2017-02-09 тикшерелгән.
  12. ↑ Кыргызбая и Марата поменяли местами // К. Мукашев, «Вечерний Бишкек», 4 июня 2010 года, № 104. әлеге чыганактан 2017-02-11 архивланды. 2017-02-08 тикшерелгән.
  13. ↑ Алайская царица открыла сезон // А. Мамбеталиева, «Вечерний Бишкек», 19 октября 2011 года, № 169. әлеге чыганактан 2017-02-11 архивланды. 2017-02-08 тикшерелгән.
  14. ↑ Почему нет зрителя? // Ж. Исабаева, «Кыргыз туусу», № 68 от 10.09.2013, стр. 14, archived from the original on 2017-02-11, retrieved 2021-07-31 
  15. ↑ Главой Кыргызского национального драмтеатра назначен Темирлан Сманбеков // «Азаттык», 4 августа 2014
  16. ↑ Искупление // Р. Камарли, «Вечерний Бишкек», № 188 (7860), 1 октября 2001 (недоступная ссылка).Дата обращения: 8 февраля 2017. Архивировано 11 февраля 2017 года.
  17. ↑ На спектаклях Киргизского драматического театра // «Театр», 1987
  18. ↑ Человек-праздник // А. Карелина, «Вечерний Бишкек», 5 декабря 2008 года, № 231(недоступная ссылка).Дата обращения: 9 февраля 2017.Архивировано 11 февраля 2017 года.
  19. ↑ Д. Иманкулов «Айтматов и театр». — Б., 2003
  20. ↑ «Карагыз» — наследница кыргызского чуда // Г. Толомушова, «МСН», 14 сентября 2004
  21. ↑ На исходе года киношники показали зрителям свой «Исход» // «КП», 26 декабря 2007
  22. ↑ Бедность не порок, а следствие пороков // Г. Толомушова, «Вечерний Бишкек», 27 ноября 2012 года, № 176 (недоступная ссылка).Дата обращения: 8 февраля 2017.Архивировано 11 февраля 2017 года.
  23. ↑ Марат АЛЫШПАЕВ, КР эл артисти: «Аялым жаш болсо, кантип кызганбай коем», Дилбар РАЙЫМБЕКОВА, белгилүү ырчы: «Атамдын ордун толтура албай жүргөн жылдары Маратка кезиктим» // К. Турдубекова, «ПолитКлиника»

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Марат_Алышпаев&oldid=3731736