Наталья Дурова

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Наталья Дурова latin yazuında])
Википедиядә Дуров фамилияле башка кешеләр турында мәкаләләр дә бар.
Наталья Дурова
Туган 13 апрель 1934(1934-04-13)
Мәскәү, СССР
Үлгән 27 ноябрь 2007(2007-11-27) (73 яшь)
Мәскәү, Россия
Күмү урыны Новодевичье зираты[d]
Ватандашлыгы  СССР
 Россия
Әлма-матер А. М. Горький ис. Әдәбият институты
Һөнәре цирк артисты, язучы
Сәяси фирка Бердәм Русия
Җефет Михаил Пантелеймонович Болдуман[d]
Ата-ана

Наталья Юрьевна Дурова (1934 елның 13 апреле, Мәскәү, ССРБ — 2007 елның 27 ноябре, Мәскәү, Россия) — совет һәм Россия цирк артисткасы, дрессировщица, язучы, җәмәгать эшлеклесе, Ленин комсомолы премиясе (1982) һәм ССРБ Дәүләт премиясе лауреаты (1987), ССРБ халык артисты (1989).

Тормыш юлы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Наталья Дурова 1934 елның 13 апрелендә Мәскәүдә танылган цирк артистлары Дуровлар гаиләсендә туа.

1951—1956 елларда А. М. Горький исемендәге Әдәбият институтында укый. Дүрт ел читтән торып К. А. Тимирязев исемендәге Мәскәү авыл хуҗалыгы академиясендә укый, ветеринария-диагностика белгечлеге ала.

Тормыш юлын Дуровлар гаиләсенең нәсел эшенә — хайваннарны дрессировкалау һәм тамашачылар алдында чыгыш ясауга багышлый.

Циркта беренче тапкыр 1939 елда аренага чыга, әтисе аттракционында 1942 елдан башлап гепард, фил, селәүсен белән чыгыш ясый. 9 яшендә әтисенең хезмәт кенәгәсенә аны стажёр буларак язалар һәм шул вакыттан аның хезмәт стажы башлана. Дрессировщица буларак 1952—1954 елларда Цирклар белән төп идарәдә, 1956 елдан башлап В. Дуров исемендәге Почмакта эшли. 1961—1973 елларда Союзгосциркада, диңгез арысланнары, моржлар, маймыллар белән чыгыш ясый. 1978 елдан башлап гомер азагына кадәр Дуров Почмагы директоры һәм сәнгать җитәкчесе була (1982 елдан — В. Л. Дуров исемендәге Җәнлекләр театры, 1992 елдан — «Дуров бабаның могҗизалар иле» Мәскәү театр комплексы үзәге, хәзер — Дуров бабаның Почмагы).

Хәсән күле янындагы сугышлар вакытында әтисе Юрий Дуров ССРБда беренче фронт бригадасын оештыра, анда Наталья чыгыш ясый. Сугыш башлану белән әтисе белән фронт бригадаларында, госпитальләрдә чыгыш ясый.

Аренада төрле хайваннар һәм кошлар: тутый кошлар, пеликаннар, диңгез арысланнары, моржлар, маймыллар, жирафлар, филләр, су үгезе һәм хәтта моңарчы беркем дә эшләмәгән — селәүсен, кинкажу, оекбаш, челәнләр белән эшли.

Дөньяда бердәнбер «Диңгез арысланнары һәм морж» аттракционын төзегән өчен ГДР Мәдәният министрлыгы аңа 1971 елда дрессура осталыгы өчен В. Л. Дуров исемендәге медаль тапшыра.

Хайваннар һәм алар белән эшләү турында 30 дан артык китап авторы. Балалар өчен хикәяләре өчен аңа мактаулы «Аркадий Гайдар билгесе» тапшырыла. В. Л. Дуров исемендәге Җәнлекләр театры өчен пьесалар сценарийлары, 15 документаль фильм, 9 диафильм, «Чит кешеләргә керү рөхсәт ителә» нәфис фильмы өчен сценарий (1987) авторы.

ССРБ Язучылар берлеге әгъзасы[1].

Наталья Дурова 2007 елның 27 ноябрендә Мәскәүдә вафат була. Владимир Дуров янында Новодевичье зиратына (2 нче участок) җирләнгән.

Гаилә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Карт бабасы — Владимир Леонидович Дуров (1863—1934), цирк артисты, РСФСР атказанган артисты (1927).

Карт әбисе — Анна Игнатьевна Дурова (1878—1950), цирк артисты, атлар, күселә дрессировщицасы.

Бабасы — Владимир Владимирович Дуров (1888—1912), цирк артисты, дрессировщик.

Әбисе — Наталия Владимировна Дурова (1889—1918), театрда һәм эстрадада эшләгән, кинода төшкән.

Әтисе — Юрий Владимирович Дуров (1910—1971), цирк артисты, ССРБ Халык артисты (1971).

Әнисе — Зинаида Тимофеевна Дурова-Бородина (?—1953?), композитор Александр Бородинның оныкчыгы.

Абыйсы (әтисе буенча) — Юрий Юрьевич Дуров (1954 елда туган), цирк артисты, филләр дрессировщигы, Россиянең халык артисты (2007). Хәзерге вакытта — Дуров исемендәге Җәнлекләр театрының сәнгать җитәкчесе (Дуров Почмагы)[2].

Абыйсы — Владимир Григорьевич Дуров (1909—1972), цирк артисты, ССРБ Халык артисты (1967).

Ире — Михаил Пантелеймонович Болдуман (1898—1983), театр һәм кино актёры, ССРБ Халык артисты (1965).

Улы — Михаил Михайлович Болдуман (1967—2010), шагыйрь, рәссам, лингвист, 12 телдән тәрҗемәче, «Парнас дыбом-2», «Смерти героев», «ЛитераДура» шигырьләр-пародияләр китаплары авторы. Туристик компаниядә гид-тәрҗемәче булып эшләгән, поездда язвадан кинәт үлә.

Бүләкләр һәм мактаулы исемнәр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • РСФСР Атказанган артисты (1972 елның 30 августы)[3].
  • РСФСР Халык артисты (1982 елның 22 июне).
  • ССРБ Халык артисты (1989 елның 17 августы).
  • Монголиянең атказанган сәнгать эшлеклесе (1992).
  • ССРБ Дәүләт премиясе (1987) — В. Л. Дуров исемендәге Җәнлекләр театрында соңгы еллар спектакльләре өчен (балалар өчен әдәбият һәм сәнгать әсәрләре өчен премия).
  • Ленин комсомолы премиясе (1982) — үсеп килүче буынны тәрбияләү буенча зур эш башкарганы өчен.
  • II дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлар өчен» ордены (2004 елның 20 декабре) — Ватан мәдәнияты үсешенә зур өлеш керткән һәм күпьеллык иҗади эшчәнлеге өчен[4].
  • III дәрәҗә «Ватан алдындагы казанышлары өчен» ордены (1998 елның 23 декабре) — театр сәнгатен үстерүгә һәм яшь буынга эстетик тәрбия бирүгә зур өлеш керткән өчен[5].
  • Халыклар Дуслыгы ордены (1994 елның 25 мае) — цирк сәнгатен үстерүдә һәм аның гореф-гадәтләрен саклаудагы казанышлары, үсеп килүче буынга эстетик тәрбия бирү буенча актив эшләре өчен[6].
  • Хезмәт Кызыл Байрагы Ордены (1983).
  • «Мәскәүнең 800 еллыгы истәлегенә» медале (1947).
  • «Мәскәүнең 850 еллыгы истәлегенә» медале (1997).
  • «1941—1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Җиңүгә утыз ел» медале (1975).
  • «1941—1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Җиңүгә кырык ел» медале (1985).
  • «1941—1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Җиңүгә 50 ел» медале (1997)[7].
  • «Японияне җиңгән өчен» медале (1945).
  • «1941—1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында фидакарь хезмәт өчен» медале (1946).
  • Хезмәт ветераны медале[8]
  • Жуков медале (1997).
  • «Гвардия» күкрәк билгесе (1945).
  • «ССРБ Кораллы көчләре өстендә мәдәни шефлык отличнигы» билгесе (1968).
  • «Пионерлар белән актив эш өчен» билгесе (1982).
  • «XII Бөтендөнья яшьләр һәм студентлар фестивален әзерләүдә һәм үткәрүдә актив катнашкан өчен» билгесе (1982).
  • «В. И. Ленин исемендәге Бөтенсоюз пионерлар оешмасына 60 ел» билгесе (1982).
  • Изге Царевич Димитрий ордены (РПЦ)[8]
  • «Мәрхәмәтлек эшләре өчен» ордены (Мәскәү патриархиясе һәм Россия балалар фонды) (1986).
  • «Йөз меценаты» ордены (2004, «Йөз меценатлары» Хәйрия фонды).
  • Россия Табигый фәннәр академиясе ордены һәм «Фән һәм сәнгать рыцаре» исеме (2002).
  • «Ватанга мәхәббәт һәм тугрылык өчен» казак гаскәрләренең Югары атаманыннан орден (1988).
  • «Атаман абруе» ордены билгесе (1988).
  • Лев Толстой исемендәге мактаулы Алтын медаль (Халыкара балалар фондлары ассоциациясе)[8].
  • Дуров исемендәге медаль (ГДР Сәнгать академиясе, 1971) — дрессура осталыгы өчен.
  • Дөнья Советлар фондының мактау медале (1989).
  • Мактаулы «А. П. Гайдар билгесе» — балалар өчен хикәяләр өчен.
  • Изге Александр Невский көмеш медале («Александровская медаль») — «Ватан хакына хезмәтләре өчен» (2002, Рус Император орденнары Кавалерлары милли комитеты, Рус император комитеты, «Хәрби парад» Милли оборона фонды исеменнән).

Җәмәгать эшчәнлеге[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Россия Табигый фәннәр академиясенең хакыйкый әгъзасы (1995 елдан).
  • Дөнья халыкларының халыкара рухи бердәмлеге академиясе академигы[9].
  • Россия татулык һәм килешү хәйрия фондының попечительләр советы әгъзасы.
  • И. М. Смоктуновский исемендәге Мәскәү хәйрия актёрлар фонды әгъзасы.
  • «Дөнья балаларына тынычлык» ассоциациясе әгъзасы.
  • Әхлакый тәрбия үзәге — Балачак гыйбадәтханәсе булдыруның идея авторы һәм рухландыручы[10].

Фильмография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Рольләр

  • 1987 — Чит кешеләргә керү рөхсәт ителә — ана

Фильмнарда катнашу

  • 1964 — Дуровлар династиясе (документаль)
  • 1982 — Гадәти булмаган театр (документаль)
  • 2006 — Юрий Дуров (ДТВ телеканалының «Ничек кумирлар киткән» тапшырулары циклыннан) (документаль)

Әдәби иншалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • «Иске Ямбоның һәлак булуы» (1953)
  • «Котька» (1959)
  • «Никита һәм тиен турында» (1960)
  • «„Малышка“ зур театры» (1962)
  • «Куян да батырлыкка сәләтле» (1963)
  • «Сезнең номер!» (1964)
  • «Арена» (1965, 1969)
  • «Керпе Тимка һәм тычкан Невидимка» (1967)
  • «Новенькая» (1976)
  • «Тәмсез билге» (1977)
  • «Гадәттән тыш хәл, яки Чичи-шаян» (1978)
  • «Моңсу үзгәреш» (1982)
  • «Чавка» (1986)
  • «Кышкы сандугач» (1989)
  • «Минем белән дуслаш» (1991)
  • «Тәгәрмәчле йортым» (1993)
  • «Җәнлекләр һәм кошлар — минем тормышым» (1995)
  • «Мәктәп укучылары-шаяннар» (мәктәп укучылары өчен хрестоматия, 2000)
  • «Мин качыш белән тормыш уйнамыйм» (2 том, 2001)
  • «Тәгәрмәчле йортым» (2003)
  • «Яков Наталиевичның тормыш тәҗрибәсеннән» (фотокитап, 2004)
  • «Мушкетёр романы» (2005)
  • «Җәнлекләр-сәяхәтчеләр»

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ Московские писатели 2013 елның 19 июнь көнендә архивланган..
  2. ↑ Юрий Юрьевич Дуров. Театр Уголок Дедушки Дурова.
  3. ↑ Издательство «Модерат : Интервью». әлеге чыганактан 2013-05-07 архивланды.
  4. ↑ Указ Президента РФ от 20 декабря 2004 г. № 1570
  5. ↑ Указ Президента РФ от 23 декабря 1998 г. № 1634
  6. ↑ Указ Президента РФ от 25 мая 1994 г. № 1025
  7. ↑ Сайт «МОСКОВСКИЕ ПИСАТЕЛИ», archived from the original on 2013-06-19, retrieved 2022-05-23 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Наталья Юрьевна Дурова, archived from the original on 2009-02-02, retrieved 2022-05-23 
  9. ↑ Истории о нас. әлеге чыганактан 2013-05-09 архивланды.
  10. ↑ Дурова Наталия Юрьевна (1934—2007)
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Наталья_Дурова&oldid=4077767