Нушиҗан
| Нушиҗан | |
 | |
| Дәүләт |
 Иран[1] |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Мәлаер |
| Урын | Мәлаер[1] |
| Мирас статусы | Иран милли мирасы[d][1] |
| Ирешү | دهستان حرمرود علیا، روستای شوشاب[1] |
 | |
 Нушиҗан Викиҗыентыкта | |
Нушиҗан ул Малайер янында Иранның көнбатышында археологик урын. Бу урыннан казулар буенча бу урында безнең эрага кадәр 800 елларга кадәр кеше яшәмәгән. Бу Таппеның ачылган хасиятләре түбәндәгечә:
- Таппедан көнбатышта бина (беренче ут гыйбадәтханәсе)
- баганалы зал (Ападана)
- үзәк гыйбадәтханә (икенче гыйбадәтханә)
- бүлмәләр һәм саклау бүлмәләре
- туннель
- читән өеме[2]
Таппедан көнбатышта бина[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Ачылган бинаның планы һәм археологик һәм архитектура өйрәнүләре буенча бина Ападанага кадәр төзелгән булган. Бинаның керүе үзәк гыйбадәтханәдә көнчыгыш ягында. Аның ике тоташтырылган пространствосы бар.[2]
Бинаның эчке пространствосы турыпочмаклы һәм аның керүе янәшә бүлмәдә. Төп бүлмәнең көньякның күмер савыты калдыклары ут церемониясе үткәрелгәнен (серле итеп) исбатлый. Беренче ут гыйбадәтханәсе Нушиҗан Таппеда капланган урында булган һәм һичшиксез Мидия эрасында үсеш кичерүче дини церемония белән бәйләнешле икәнен фараз итәргә була. Көньяк һәм көнбатыш стенада йомырка сыман арка белән ике ниша хәрабәләре бар.[2]
Баганалы зал[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Зал адобе платформада төзелгән булган. Аның нигезе балчык эремәдән. Зал 20 м озынлыкта һәм 15 м киңлектә. Аның көнчыгыш ягы тулысынча туры почмаклы түгел. Ападананың үзәк пространствосының өч багана рәтләре бар. Һәр рәтнең дүрт баганасы бар. Пространствоның бөтенесе унике баганасы бар, алар түшәмнең авыр йөген тотып торган. Баганалар агачтан булган. Һәр багана 25 см диаметрлы булган. Көнчыгыш стенаның ике бизәкле нишасы булган, әмма көнбатыш урында бизәкләр юк. Түшәм астында, яктырту өчен берничә тәрәзә бар, алар пространство өчен җитәрлек яктылык тәэмин итә.[2]
Төп гыйбадәтханә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Төп гыйбадәтханә (яки үзәк гыйбадәтханә) адоубе ярым-түгәрәк сигезпочмак булып тора. Бу бина бик кыйммәтле Мидия биналарның берсе булып тора.[2]
Бүлмә һәм саклау бүлмәләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Ноушиҗанда икенче әһәмиятле корылма ул бүлмәләр һәм саклау бүлмәләре. Кальгага читән стенасы, манаралар һәм дүрт саклау бүлмәләре керә. Ул бөтенесе 25 м озынлыкта һәм 22 м киңлектә. Тышкы стеналар киңлектә 6 манара һәм озынлыкта 7 манарага ия. Бердәнбер керү көнчыгыш стенаның уртасында.[2]
Туннель[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Ападананың төньяк өлешендә ясалма селла-сыман чокыр бар, ул 3 м түбәнлегендә таш кыяга алып бара. Чокыр баскычларга ия. Аның биеклеге 170 см һәм киңлеге 180 см. Аның формасы буенча, туннель ахырга кадәр беркайчан да җитмәгән һәм ниндидер билгеле булмаган сәбәпләргә күрә тәмамланмаган булып калдырылган булганын аңлап була. Тоннель төбәктә яшәүнең соңгы фазасында төзелгән булган.[2]
Читән өеме[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Бүлмәнең һәм саклау бүлмәләрнең көньяк һәм көнчыгыш өлешендә читән өеме бар, ул көнчыгыш өлештә биналарны хасиятле борылма белән уратып кертә.[2]
Шулай ук карарга мөмкин[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Ali Akbar Sarfaraz & Bahman Firouzmandi (2007). Hosseyn Mohseni & Mohammad Jafar Sarvghadi. ed (in Persian). Maad, Hakhāmaneshi, Ashkāni, Sāsāni (Medes, Achaemenid, Parthian, Sasanian). Marlik. pp. 38–43. .