Август путчы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Август путчы latin yazuında])
Навигациягә күчү Эзләүгә күчү
Август путчы
Дата 18 август — 22 август 1991
Урын Flag of the Soviet Union.svg ССРБ, Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic.svg Русия, Мәскәү
Сәбәп * ССРБ таркалуны туктату[1],
  • аның урынына Суверен Дәүләтләр Берлеген булдыруына юл куймау[2][3].
Нәтиҗә
  • ГКЧП уңышсызлыгы һәм үз-үзеңне тарату,
  • Борис Ельцин җиңүе,
  • яңа Союз килешүгә кул куймау,
  • СССР министрлар кабинеты таратылу,
  • ССРБ вице-президенты вазифасын юкка чыгару,
  • ССРБ Дәүләт Шурасының барлыкка килүе,
  • ССРБ халык депутатлары съезды үз-үзеңне тарата,
  • ССРБ Югары Шураны бердәм хакимият органы буларак юкка чыгару (ССРБ парлментны ике мөстәкыйль пулатка бүлү: ССРБ Югары Шурасының Республикалар Шурасы һәм Союз Шурасы),
  • КПСС-ны тыю.
Үзгәрешләр ССРБ-ны юкка чыгару
(8—26 декабрь 1991)
Көндәшләр
{| style="background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;" | 
| width="50%" style="border-right: 1px dotted #aaa;" | СССР байрагы Советлар Берлеге
  • ССРБ ГКЧП-ы
  • ССРБ ДИК-ы
  • ССРБ ЭЭМ-ы
  • ССРБ Саклану министрлыгы
  • ССРБ Министрлар кабинеты
  • КПСС ҮК
| rowspan="2" width="50%" | Русия байрагы РСФСР
  • Русия Югары Шурасы
  • Русия президенты администрациясе
  • Моссовет
  • Ленсовет
|}
Сәргаскәрләр
{| style="background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;" | 
| width="50%" style="border-right: 1px dotted #aaa;" | билгесез
| rowspan="2" width="50%" | билгесез
|}
Яклар көчләре
{| style="background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;" | 
| width="50%" style="border-right: 1px dotted #aaa;" | билгесез
| rowspan="2" width="50%" | билгесез
|}
Югалтулар
{| style="background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;" | 
| width="50%" style="border-right: 1px dotted #aaa;" | билгесез
| rowspan="2" width="50%" | билгесез
|}

Август путчы (рус. Августовский путч, «1991 елгы Август кризисы») — ССРБ-да 1991 елның 19-21 августында булган вакыйгалар; ССРБ (ССРБ Президенты[4], ССРБ Югары Шурасы[5] һәм ССРБ Халык депутатлары съезды[6] йөзендә) һәм РСФСР (РСФСР Президенты[7], РСФСР Министрлар Шурасы[8] һәм РСФСР Югары Шурасы[9] йөзендә) хакимиятләре, һәм кайбер совет җөмһүриятләренең хакимият органнары[10] тарафыннан заговор, дәүләт түнтәрелеше һәм конституциягә каршы хакимиятне басып алу (путч) дип танылган. ССРБ-ның югары җитәкчелеге вәкилләре төркеменең яңа Союз килешүенә кул куюны булдырмаска тырышуы аркасында килеп туа. Мәскәүдә Гадәттән тыш хәл буенча дәүләт комитеты (ГКЧП) оештырыла, аның составына ССРБ вицӗ-президенты Геннадий Янаев, премьер-министр Валентин Павлов, саклану министры Дмитрий Язов, эчке эшләр министры Борис Пуго, КГБ рәисе Владимр Крючков, һ.б. кешеләр керәләр.

Гадәттән тыш хәл буенча дәүләт комитеты ССРБ Президенты Михаил Горбачёвны юридик яктан хокуксыз булуы турында белдерә, президент вазифасын башкаручы итеп Янаевны билгели, КПСС-ка карата каршы торган сәяси оешмаларның һәм масакүләм мәгълүмат чараларның эшчәнлеген вакытлыча туктата, Мәскәүгә гаскәрне кертә.

РСФСР Президенты Борис Ельцин һәм РСФСР-ның башка җитәкчеләре ГКЧП оештыруны дәүләт түнтәрелеше дип игълан итә һәм аның эшчәнлегенә каршылык оештыра. Мәскәүдә һ. б. шәһәрләрдә ГКЧП-га каршы митинглар үткәреләләр.

Кризис 22 августта ГКЧП әгъзаларын кулга алу һәм Горбачёвның хакимияткә кире кайтуы белән тәмамлана; 23 августта КПСС эшчәнлеге вакытлыча туктатыла. Август путчы ССРБ таркалу процессын тизләтә.

Кызыклы факлтлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Ак йортны саклануда киләчәк террорист Шәмил Басаев һәм киләчәк «Юкос» компаниясенең җитәкчесе Михаил Ходорковский булганнар.[11]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ Государственный комитет по чрезвычайному положению в СССР Обращение к советскому народу
  2. ↑ 10-я годовщина событий августа 1991 года // Эхо Москвы, 19.08.2001
  3. ↑ Ъ-Власть — Государственный недоворот
  4. ↑ Указ Президента СССР от 22.08.1991 г. № УП-2444 «Об отмене антиконституционных актов организаторов государственного переворота». bestpravo.com. — «В ночь на 19 августа группа заговорщиков захватила власть с намерением осуществить государственный переворот.»  2013 елның 12 декабрь көнендә тикшерелгән.
  5. ↑ Постановления Верховного Совета СССР от 29 августа 1991 года «О ситуации, возникшей в стране в связи с имевшим место государственным переворотом» и от 30 августа 1991 года «О первоочередных мерах по предотвращению попыток осуществления государственного переворота».
  6. ↑ Постановление СНД СССР от 05.09.1991 г. № 2391-1 «О мерах, вытекающих из совместного Заявления Президента СССР и высших руководителей союзных республик и решений внеочередной сессии Верховного Совета СССР». bestpravo.com. — «В результате государственного переворота, совершенного 19 - 21 августа 1991 года, был поставлен под угрозу процесс формирования новых союзных отношений между суверенными государствами.»  2013 елның 12 декабрь көнендә тикшерелгән.
  7. ↑ Указ Президента РСФСР от 19.08.1991 № 59. — «Считать объявление комитета антиконституционным и квалифицировать действия его организаторов как государственный переворот, являющийся ничем иным, как государственным преступлением.»  2013 елның 12 декабрь көнендә тикшерелгән.
  8. ↑ Постановление Совмина РСФСР от 19.08.1991 г. № 435 «О незаконном введении чрезвычайного положения». bestpravo.com. — «Совет Министров РСФСР, рассмотрев сложившуюся ситуацию, вызванную отстранением от руководства страной законно избранного Президента СССР и введением на территории страны чрезвычайного положения, отмечает неконституционность и незаконность этих действий, равно как и создание Государственного комитета по чрезвычайному положению в СССР»  2013 елның 12 декабрь көнендә тикшерелгән.
  9. ↑ Постановление ВС РСФСР от 22.08.1991 г. № 1627-1 «О политической ситуации в республике, сложившейся в результате антиконституционного государственного переворота в СССР». gorby.ru. — «В ночь с 18 на 19 августа был осуществлен государственный переворот в СССР. Был отстранен от должности Президент СССР.»  2013 елның 15 декабрь көнендә тикшерелгән.
  10. ↑ 19-22 августа 1991 года. Реакция Союзных республик. Гуманитарный и политологический центр "СТРАТЕГИЯ". 2013 елның 12 декабрь көнендә тикшерелгән.
  11. ↑ http://www.svobodanews.ru/content/article/1820044.html
Чыганагы — "https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Август_путчы&oldid=2193964"