Александр Сызганов
| Александр Сызганов | |
|---|---|
| Туган | 4 (16) август 1896 Арча, Арча вулысы, Казан өязе, Казан губернасы, Россия империясе |
| Үлгән | 8 октябрь 1980 (84 яшь) Алматы, Казакъ Cовет Социалистик Республикаcы, СССР |
| Ватандашлыгы |  Россия империясе СССР |
| Әлма-матер | Казан дәүләт университеты |
| Һөнәре | хирург |
| Эш бирүче | Казан (Идел буе) федераль университеты |
| Гыйльми дәрәҗә: | медицина фәннәре докторы[d] |
Александр Сызганов (рус. Александр Николаевич Сызганов, 4 (16) август 1896, Арча, Арча вулысы, Казан өязе, Казан губернасы, Россия империясе — 8 октябрь 1980 (84 яшь), Алматы, Казакъ Cовет Социалистик Республикаcы, СССР) — СССР җәррахы, КазССР ФА акадмемигы (1954), КазССРның атказанган фән эшлеклесе (1941), Алматыдагы клиник һәм эксперименталь хирургия институты директоры (1945-1975).
900-дән артык фәнни публикациясе бар. Аның җитәкчелеге астында 18 доктор һәм кандидат диссертациясе якланган. 10 монография һәм 200 мәкалә авторы. Алма-Атада Сызганов исемендәге урам бар.
Биографиясе
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Александр Николаевич Сызганов 1896 елның 4 (16) августында Арча шәһәрендә туган. Башлангыч белемне Арчада алган, аннары Казан гимназиясендә укыган, аннан соң Казан дәүләт университетының медицина факультетына укырга кергән. Университетны 1922 елда уңышлы тәмамлый. Перспективалы фәнни хезмәткәр буларак, аны университетта калдыралар.
Хезмәт эшчәнлеге
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1922-1934 елларда хирургия кафедрасының ассистенты, шулай ук институтның приват-доценты була.
1934-1963 елларда Алма-Ата медицина институтының гомуми хирургия кафедрасы мөдире булып тора, шулай ук 1945 елдан алып 1975 елга кадәр Алма-Ата шәһәрендә клиник һәм эксперименталь Хирургия институты директоры була.
1930 елларда туберкулез, онкологик һәм кардиологик авыруларны операцияләүгә керешә.
1936 елда Республика онкология диспансерын оештыручыларның берсе. Аның инициативасы буенча өлкә үзәкләрендәге һәм сәнәгать шәһәрләрендәге филиаллары булган "зоб" авыруына каршы диспансер оештырыла.
Бөек Ватан сугышы елларында Республика кан җибәрү станциясен оештыра. Ул шулай ук Казакъстанда хирург-клиницистларның фәнни мәктәбен булдыра, йөрәккә операция ясау методикасын эшли.
А. Сызганов 150дән артык фәнни эш, 900 фәнни публикация, 10 монография һәм 200 дән артык мәкалә авторы. Аның җитәкчелегендә 18 докторлык һәм 80 кандидатлык диссертациясе якланган.
Сызгановның үткәрелгән тикшеренүләре нигезендә канцерогенезның физиологик теориясе тәкъдим ителә, йөрәккә операция ясау методикасы эшләнә.
1975-1980 елларда-Казан клиник һәм эксперименталь хирургия фәнни-тикшеренү институтының фәнни консультанты.
1980 елның 8 октябрендә вафат була. Некрологка ул вакытта Казакъстан ССР ҮК секретаре Д.А. Кунаев җитәкчелегендәге Казакъстан ССР җитәкчеләре кул куя.
Хәтер
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Алмата шәһәрендәге "казах клиник һәм эксперименталь Хирургия институты «(хәзер" милли хирургия үзәге " АҖ) һәм урам Сызганов исемен йөртә.
Сызганов яшәгән 131нче йортта мемориаль такта куелган.
Бүләкләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]* «Ленин» ордены * ике «Хезмәт Кызыл Байрагы» ордены, * ике «Хөрмәт Билгесе» ордены, * Казахстан ССР Югары Советының Мактау грамотасы * «Сәламәтлек саклау отличнигы» билгесе * СССР ФА Президиумы грамотасы
Хезмәтләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- О некоторых условиях развития злокачественных опухолей. — Алма-Ата, 1970
- О способах применения салициловой кислоты и йода при лечении гнойных хирургических заболеваний. — Алма-Ата, 1977. (соавтор).
- О лимфатической системе почек и почечных оболочек человека.
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Сочинения: О коллатеральном лимфообращении, «Советская хирургия», 1932, т. 3, вып. 3
- Сочинения: Борьба с промышленным травматизмом на предприятиях центрального Казахстана, «Здравоохранение Казахстана», 1949, № 7
- Сочинения: Сочинения: О лимфатической системе почек и почечных оболочек человека — Алма-Ата., 1940.
- Сочинения: Задачи борьбы с производственным травматизмом на предприятиях Казахской ССР, «Труды Института клинической и экспериментальной хирургии Акад. наук Казах. ССР», Алма-Ата, 1954, т. 1 (совм. с А. В. Бричкиным)
- Сочинения: О первичной обработке ушибленно-рваных ран, «Экспериментальная хирургия», 1956, № 1 (совм. с Г. К. Ткаченко)
- Сочинения: О проникновении свинца через кожу рук в производственных условиях, «Труды Института клинической и экспериментальной хирургии Акад. наук Казах. ССР», 1957, т. 3 (совм. с К. Ч. Чуваковым)
- Сочинения: О некоторых условиях развития злокачественных опухолей — Алма-Ата., 1970.
- Сочинения: О способах применения салициловой кислоты и йода при лечении гнойных хирургических заболеваний — Алма-Ата., 1977. (соавтор)
- 80-летие академика АН КазССР А. Н. Сызганова, Вестник АН КазССР, 1976, № 8.
- Қазақ совет энциклопедиясы, 10-т — Алма-Ата., 1977.
- Алма-Ата. Энциклопедия / Гл. ред. Козыбаев М. К.. — Алма-Ата: Гл. ред. Казахской советской энциклопедии, 1983. — С. 499. — 608 с. — 60 000 экз.
- Профессор Александр Николаевич Сызганов. К 60-летию со дня рождения, «Здравоохранение Казахстана», 1956, № 10.