Балаклия
| Балаклия | |
| укр. Балаклія | |
| Илтамга | |
 | |
| Нигезләнү датасы | 1663 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | Балаклія |
| Кыскача исем | Балаклея |
| Дәүләт |
 Украина |
| Нәрсәнең башкаласы | Балаклейский район[d], Балаклейская волость[d], Балаклейский городской совет[d], Балаклейская городская община[d] һәм Харкау өлкәсе |
| Административ-территориаль берәмлек | Балаклейская городская община[d] |
| Сәгать поясы | UTC+02:00 һәм UTC+03:00 |
| Халык саны | 28 868 (2017) |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 79 ± 0 метр |
| Мәйдан | 162,68 км² |
| Почта индексы | 64200 |
| Рәсми веб-сайт | balakleyamer.gov.ua(укр.) |
| Беренче язма телгә алу | 1571 |
| Номер тамгасы коды | AX |
 | |
 Балаклия Викиҗыентыкта | |
Балаклия ( укр. Балаклія) - Украинаның Харьков өлкәсендәге шәһәр. Изюм районына кертелгән.
1923 елның мартыннан 2020 елның июленә кадәр Балаклия шәһәр Советы хәзерге көндә бетерелгән Балаклия районының административ үзәге булып торган. Харьков өлкәсендә иң зуры дип исәпләнгән.
Исеменең килеп чыгышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шәһәр үз исемен Балаклейка елгасыннан алган ( астионимның гидронимик версиясе), бу төрки телдә "балыклы елга" дигәнне аңлата [1] .
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
XVI гасырның беренче яртысында Кырым татарларыннан саклану өчен, Мәскәү дәүләтенең көньяк чигендә сакчылар постлары һәм оборона линияләре төзелгән. 1571 елда, тарихи чыганакларда беренче тапкыр, Балаклия татарларга каршы өченче Россия заставасы буларак искә алына; 1617 елда, Балаклия җирләре турында беренче язма "Белгород шәһәре буенча язма китап"та очрый.
Хәзерге торак пунктның тарихы 1663 елда башлана [2] [3] [4] [5] [6]. Атаман Яков Черниговец элеккеге Балаклия татар бистәсен ныгытылган торак пунктка әйләндерә һәм шулай ук ныгытмалар төзетә.1670 елда Балаклия слобода казак полкы барлыкка килә [4], ләкин 1677 елда ул Харьков полкының бер өлеше булып китә.
1938 елда Балаклиягә шәһәр статусы бирелә [4] [6] ; анда 27000 кеше яши, шәһәрдә 2500 торак йорт була.
Бөек Ватан сугышы вакытында, 1941 елның 10 декабрендә, 44 нче Германия пехота дивизиясе бүлекчәләре район үзәген яулап алалар [7] . Балаклия 1943 елның 5 февралендә Көньяк-Көнбатыш фронтның 6-нчы армиясе Николай Ватутин җитәкчелегендә азат ителә. Балаклияда яшәүче 500 кешегә немец басып алучыларына каршы көрәш өчен дәүләт бүләкләре бирелә.
Географиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Балаклия шәһәре Харьковтан 84 км ераклыкта, Северский Донец елгасының сул ярында, Балаклейка елгасы Крайняя Балаклейка, Средняя Балаклейка һәм Волосская Балаклейка елгалары белән кушылып, Северский Донец елгасына койган урында урнашкан. Шәһәрне урманнар (катнаш урманнар) уратып алган.
Галерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
-
Район дәүләт идарәсе -
Мәдәният сарае -
Спорт сарае -
БОШ No.2 -
Балаклия лицее -
Мәгариф көллияте -
Спорт сарае янындагы балалар мәйданчыгы -
Балаклияның А. А. Тризна исеме белән аталган урта мәктәбе -
Шәһит булган солдатларга һәйкәл -
Билгесез Солдат һәйкәле -
Әфганстанда һәлак булган Балаклия кешеләренә һәйкәл -
Шәһәр өчен сугышларда катнашкан совет солдатларына һәйкәл -
үзәк урам -
И. Н. Ростовцев һәйкәле
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Реки и водоемы Харьковщины.(үле сылтама)
- ↑ Балаклея // Большая Советская Энциклопедия. / редколл., гл. ред. Б. А. Введенский. 2-е изд. том 4. М., Государственное научное издательство «Большая Советская энциклопедия», 1950. стр.103
- ↑ Балаклея // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. том 2. М., «Советская энциклопедия», 1970. стр. 556
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Балаклея // Украинская Советская Энциклопедия. том 1. Киев, «Украинская Советская энциклопедия», 1978. стр. 339
- ↑ Ново-Серпухов // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.
- ↑ 6,0 6,1 Балаклея // Советский энциклопедический словарь. редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. 4-е изд. М., «Советская энциклопедия», 1986. стр. 103
- ↑ Советские партизаны: из истории партизанского движения в годы Великой Отечественной войны / ред.-сост. В. Е. Быстров, ред. З. Н. Политов. М., Госполитиздат, 1961. стр.481
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ред. Сероштан Н.А., Кумака А.М., Слюсарский А.Г. и др. Балаклейский район. Балаклея // Харьковская область (рус.) / Тронько П.Т.. — 2-е. — Киев: Главная редакция УСЭ, 1976. — С. 134—144. — 724 с. — (История городов и сёл УССР в 26 томах). — 15 000 экз.
- Багалій Д. І. Історія Слобідської України. — Харьков: Союз, 1918. — 308 с.
- Багалій Д. І. Історія Слобідської України. — 2 вид. — Харьков: Основа, 1990. — 256 с.
- Багалій Д. І. Історія Слобідської України / Передмова, коментар В. В. Кравченка. — 3 вид. — Харьков: Дельта, 1993. — 256 с.
- Слюсарський А. Г. Слобідська Україна: Істор. нарис XVII—XVIII ст. — Харьков, 1954.
- Янко М. Т. Топонімічний словник України: Словник-довідник (Топонимический словарь Украины). — Киев: Знання, 1998. — 430 с. — ISBN 5-7707-9443-7.