Игенчелек
Игенчелек — авыл хуҗалыгы культураларын үстерү максатыннан җирне куллануга нигезләнгән авыл хуҗалыгы тармагы һәм фән.
Игенчелек барлыкка килү
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| Дата, б. э. к. мең ел | Ауропа | Төньяк Африка | Месопотамия һәм Левант | Көньяк-Көнчыгыш Азия |
|---|---|---|---|---|
| 9 | Б.э.к. 9250 елда бүгенге Төркия җирендә бодай үстеә башлыйлар[1][2] | |||
| 8 | Төньяк Месопотамиядә — бодай, арпа, ногыт үстеәләр [3] | |||
| 7 | Неа-Никомедия культурасы (Төньяк Греция, Македония; б.э.к6230±150 ел)[4] — игенчелек; | Хассуна культурасы (Месопотамия) — игенчелек: бодай, борай, арпа[5]; Джармо культурасы (Гыйрак Көрдестаны) — игенчелек: арпа, бодай[6]. | ||
| 6 | Буг-днестр культурасы — игенчелек: арпа, бодай, тары[7]; Каран культурасы (Болгария) — игенчелек[8]; Көрөш культурасы (Маҗарстан) — игенчелек[9]. | Тасий культурасы ( Африка, Урта Мисыр) — игенчелек: бодай, арпа[10]. | Әл-обейд культурасы (Месопотамия) — игенчелек[11]. | Хэмуду культурасы (Кытай, Янцзы елгасы буе[12]) — игенчелек: дөге[13]. |
Игенчелек төрләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Мелиоратив игенчелек — Мелиорлашкан туфраклы җирләрдәге игенчелек,
- Сугарулы игенчелек — сугару юллары кулланылган игенчелек,
- Бахар игенчелек — язгы дымлылык кулланылган игенчелек.
Игенчелекнең төп объектлары булып туфрак һәм үсемлекләр тора.
Игенчелек системалары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Адаптив-ландшафтлы система — ландшафтка игътибар итүгә юнәлтелгән экологик игенчелек системасы.
- иген-пар системасы — күпчелек игенчелек территориясен сукаланган кырларга чәчелгән культуралар алып торган игенчелек системасы.
- Сукалаулы система — күпчелек игенчелек территориясен сукаланган кырларга чәчелгән культуралар алып торган игенчелек системасы.
- Үләнчел система — күпчелек игенчелек территориясен үлән кырлары алып торган игенчелек системасы.
- Орлык-җимешле система — яртычыннан да күп булмаган игенчелек территориясен сукаланган кырларга чәчелгән бөртекле культуралар, ә калганын ногыт культуралары алып торган игенчелек системасы.
- Туфрак саклаулы система — пар һәм игенчеле кырлары алмашып килгән игенчелек системасы.
Моны да карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ Пшеница не сразу окультурилась
- ↑ K. Tanno, G. Willcox, How Fast Was Wild Wheat Domesticated? Science. 31/03/2006
- ↑ Е. С. Бондаренко. Поселения неолитического периода на Ближнем Востоке. Восточное Средиземноморье IX—VI тыс.до н. э.
- ↑ Блаватская Т. В., Ахейская Греция во втором тысячелетии до н. э., М., 1966.
- ↑ Мерперт Н. Я., Мунчаев Р. М., Раннеземледельческие поселения Северной Месопотамии, «Советская археология», 1971, № 3.
- ↑ Массон В. М., Средняя Азия и Древний Восток, М. — Л., 1964; Braidwood R.J., Howe В., Prehistoric investigations in Iraqi Kurdistan. [The Oriental Institute of the University of Chicago], Studies in ancient oriental civilization, № 31, Chi., [1960].
- ↑ Маркович В. И., Буго-Днестровская культура на территории Молдавии, Киш., 1974.
- ↑ .Миков В., Культура неолита, энеолита и бронзы в Болгарии, «Советская археология», 1958, № 1; Georgiev G.J., Kulturgruppen der Jungstein-und der Kupferzeit in der Ebene von Thrazien (Sudbulgarien), в кн.: L’Europe a la fin de l’age de la pierre, Praha, 1961.
- ↑ Kutzian J., The Koros culture, t. 1—2, Dissertationes Pannonicae…, ser. 2, № 23, [Bdpst], 1944—47; Milojcic V., Koros — Starcevo — Vinca, в кн.: Reinecke — Festschrift…, Mainz, 1950.
- ↑ Чайлд Г., Древнейший Восток в свете новых раскопок, пер. с англ., М., 1956; Brunton С., Mostageddaand the Tasian culture, L,, 1937; Baumgartel Е.J., The cultures of prehistoric Egypt, L. [а. o.], 1960.
- ↑ Массон В. М., Средняя Азия и Древний Восток, М. — Л., 1964.
- ↑ Доклад о первом периоде раскопок поселения Хэмуду // Каогу сюэбао. 1978. № 1. С. 39 — 94.
- ↑ У Юйсянь Первобытное искусство культуры хэмуду // Вэньу. 1982. № 7. С. 61 — 69.