Кызыл карлыган

Кызыл карлыган
Фәнни классификация
Домен:  Эукариотлар Патшалык:  Үсемлекләр Бүлекчә:  Чәчәклеләр Сыйныф:  Икеөлешлеләр Тәртип:  Ташсынучы чәчәкле Гаиләлек:  Крыжовниклар (Grossulariaceae DC.) Гаиләлек:  Карлыган Төр:  Кызыл карлыган
Халыкара фәнни атамасы
Ribes rubrum L.
Синонимнар
Ribes rubrum var. sativum Rchb. Ribes sativum (Rchb.) Syme Ribes sylvestre (Lam.) Mert. & W.D.J.Koch Ribes vulgare Lam. Ribes vulgare var. macrocarpum Jancz. Ribes vulgare var. sylvestre Lam.
Викитөрләрдәге систематика Викиҗыентыкта Сурәт ITIS   504798 NCBI   175228 EOL   489743 GRIN   t:31860 IPNI   792965 TPL   kew-2426658

Кызыл карлыган (кызылгат, гади карлыган, бакча карлыганы; лат. Ribes rubrum) — крыжовниклар гаиләлегеннән кече куаклык.

Классификация

Кызыл карлыган җиләге

Ак карлыган шулай ук йортлаштырылган кызыл карлыган булып тора. Гәрчә ул кызыл карлыганның татлырак һәм альбинос варианты булса да, ул аерым ботаник төр түгел.

Ак карлыган

Карлыган куакларына тулы кояш яктысына караганда уртача кояш яктысы ярый, һәм күпчелек туфрак төрләрендә үсә ала. Алар чагыштармача әз карау сорый торган үсемлекләргә керә һәм бакчаны бизәү өчен дә кулланырга мөмкин.

Сортлар

Голланд кызыл

Франциядә чыгарылган сорт. Уңышны күп бирә, кышка чыдам, гөмбәчек авыруларына бирешми, үзеннән серкәләнеп уңыш бирә. Карлыганнары соң өлгерә. Куагы биек, куәтле, яшь чагында туры торучан, картая төшкәч бераз җәенке. Яшь ботаклары аксыл-коңгырт төстә. Яфраклары эре түгел, карасу яшел, кабыкчалы, очлы, вак җыерчыклы. Карлыганнары уртачадан кечерәк зурлыкта, кызыл төстә, йомры яки армут сыман формалы. Кабыкчасы үтә күренмәле. Тәме әчкелтем.
Өстенлекләре: уңышы зур, кышка чыдам. Кимчелекләре: карлыганы вак, тәме уртача.

Кызыл хач

Америкада чыгарылган сорт. Уңышы бик зур (бер куактан 10 килограммга кадәр), суыкка чыдам, карлыганнары эре һәм тәмле булуы белән аерылып тора. Куагы уртача зурлыкта, җәенке, яшь ботаклары аксыл коңгырт. Яфраклары киң, кабыкчалы, җыерчыклы, тонык төстә, урта сеңерчәсе буенча бөгелгән. Карлыганнары эре (уртача авырлыгы 0,8–0,9 г), йомры, кызыл, үтә күренмәле.
Өстенлекләре: уңышы мул, карлыганнары эре һәм тәмле. Кимчелеге: агротехникага таләпчән.

100 грамм җиләктә азык кыйммәте

• Калорияләр — 56
• Энергия — 191,8 кДж
• Аксым — 1,3 г
• Тулаем алганда май (ингл. Total Fat) — 0,2 г
• Туендырылган май (ингл. Saturated Fat) — 0 г
• Тулаем алганда углеводлар — 7,9 г
• Шикәр — 7,9 г
• Натрий — 1,4 мг
• C витамины — 80 мг
• Тимер — 1,2 мг

Чыганаклар

• Бакчачы белешмәсе. — Казан: Татарстан китап нәшрияты, 1983.