Мачали (Каменка районы): юрамалар арасында аерма
к clean up, replaced: |статус → |халәт (2) using AWB |
к clean up, replaced: |регион харитасы зурлыгы → |төбәк харитасы зурлыгы, |регион харитасы → |төбәк харитасы, |регион төре → |төбәк тө using AWB |
||
| Юл номеры - 14: | Юл номеры - 14: | ||
|ЯндексХарита = |
|ЯндексХарита = |
||
|ил харитасы зурлыгы =300 |
|ил харитасы зурлыгы =300 |
||
| |
|төбәк харитасы зурлыгы = 300 |
||
|район харитасы зурлыгы = |
|район харитасы зурлыгы = |
||
| |
|төбәк төре = өлкә |
||
| |
|төбәк = Пенза өлкәсе |
||
|төбәк җәдвәлдә = |
|||
|регион таблицада = |
|||
|район төре = район |
|район төре = район |
||
|район = Каменка районы |
|район = Каменка районы |
||
| Юл номеры - 26: | Юл номеры - 26: | ||
|җәмгыять таблицада = |
|җәмгыять таблицада = |
||
|ил харитасы = |
|ил харитасы = |
||
| |
|төбәк харитасы = |
||
|район харитасы = |
|район харитасы = |
||
|эчке бүленеш = |
|эчке бүленеш = |
||
11 июн 2014, 21:09 юрамасы
| Мачали | |
| Рәсми исем | Мочалейка |
|---|---|
| Дәүләт |
 Россия |
| Административ-территориаль берәмлек | Кикин авыл шурасы[d][1], Каменка районы һәм Чамбар өязе |
| Сәгать поясы | MSD |
| Халык саны | 809 (2011) |
| Почта индексы | 442205 |
 | |
Мачали (рус. Мочалейка) — Пенза өлкәсенең Каменка районындагы, Алтавылга керүче татар авылы.
Авылда 2004 елда 402 йортта 912 кеше яшәгән. 2011 елда 358 хуҗалыкта 809 кеше.
Тарихи белешмә
Авылны Арслан Полкаев нигезләгән авылдан чыккан рәшәтенлеләр нигезләгән. 1812 ел сугышында мачалилар батырлыклар күрсәткән. Аеруча Алтынбай Акҗигитов, Баюш Дәүләткилдиев. 1824 елда Александр I Пенза губернасына сәяхәт иткәндә, махсус Мачалида туктала. Аңа татар милли бәйгеләре күрсәтелә. Наполеонга каршы сугыш ветераннары Патша исеменә үтенечләрен җиткерәләр. Таләпләре шундый була: татар авыллары өчен аерым волость ясарга; Мачалида базар һәм башлангыч мәктәп ачарга. Чыннан да, 1826 елда Мачалида волость идарәсе ачыла. Аңа якын тирәдәге барлык татар авыллары, «Алтавыл» кертелә.[2]
Мачали мәктәбе
Инкыйлабка кадәр биредә волость үзәге, казна мәктәбе урнашкан була. 1912 елда ачылган мәктәптә 40 укучы белем алган. Урыс телен укыткан өчен бер елдан соң мәктәпкә ут төртәләр. Октябрь революциясеннән соң 1918 елда Мачалида 5 мәктәп ачыла, урам саен бер, ул мәктәпләр чын мәгънәсендә мәктәпләр булмый, чөнки балаларны чиратлашып җыеп авыл йортларында укытканнар. Мачали волосте беткәч, волость бинасын мәктәпкә тапшыралар. Күп еллар шул мәктәпкә якын тирәдәге татар авылларыннан урта белемне алу өчен укырга йөриләр. Классларда 30 дан артык бала укый. Кызганычка бүгенге көннәрдә мәктәптә балалар бик азайды, чынында сүз тора ничек мәктәпне һәм авылны саклап калу турында.[3]
Мачали халкык, алтавылдагы башка авыллар белән бергәләп, болгар токымлы булып санала. Бу авыллар: Кыти иле, Рәшәтен, Мачали, Кикино, Кабылкин, Тәләтен.
Танылган шәхесләр
- Азиз Акҗигитов, Советлар берлеге каһарманы.
- Нәзиф Гилдиев, Пенза татарлары «Якташлар» җәмгыяте элекке рәисе. Пенза татарлары тарихчысы.
Заманында Мачали мәдрәсәсендә беренче татар романчысы Муса Акъегет укыган. Мачали мәктәбендә шагыйрь Хәсән Шабанов укыган.