Иса: юрамалар арасында аерма

Иса авылы
Иса авылы
Ил	Русия
Җөмһүриᴙт	Мордовия
Район	Кадошᴋᴎна районы
Координатлар	53°59'46.590"тн, 44°19'8.522"кнч
Нигезләнгән	1643
Беренче телгә алу	1643
Халык саны	588 кеше
Сәгать кушагы	UTC+3
Русча урыʜаты	Большая Поләна

Тарихны интерактив карап чыгу

← Алдагы төзәтмә Киләсе төзәтмә →

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

КүрсәтмәлеВики-текст

Кертелгән

28 окт 2020, 01:38 юрамасы

Иса (рус. Большая Поләна) — Мордовиянең Кадошкин районына керүче татар авылы. Авыл 17 гасырда телгә алына. Авылга нигезне Темников татарлары салган. Биләмәләре тирә-як рус һәм мукшы авылларын колачлаган. Шуңа күрә авылның икенче исеме — Зур Алан. Насакан-Потьма авылы белән бер авыл сәвиты тәшкил итә.

Сыйфатлама

Иса авылы Исса елгасы буена, Тарса кушылган җирдә урнашкан татар авылы. Биредә 350 хуҗалыкта 800 кеше яши. Авылның үзендә җирле хакимият урнашкан, 9 еллык мәктәп, мәчет, клуб, 5-6 шәхси кибет, пилорама бар, газ-су кертелгән, җирләрнең күпчелеген Мәскәү фермерлары алган.^[1]

Тарихи белешмә

1763 елда биредә татарлар белән бергә 30 рус, морза Семен Еналеев коллары яшәгәннәр.

1869 елга авылда 200 йорт булган. Инкыйлабка кадәр авыл бай яшәгән. Ул чакта авыл өч өлеш, 3 авылга бүленгән: Нагур, Кече Иса, Зур Иса. 1913 елда 339 хуҗалыкта 2 497 кеше яшәгән. Хуҗалыкларда 431 алаша исәпләнгән, атсыз хуҗалыклар 87 булган. 447 сыер һәм тана, сыерсыз хуҗалыклар - 47. 3 мәктәп, 3 икмәк кибете, 2 янгын сүндерү машинасы, җил тегермәне, 3 май ясау аппараты, сарык тиреләрен эшкәртүче завуᴛ, 4 тимерчелек, 4 пекарнә, 9 кибет булган һәм вулыс үзәге урнашкан.^[2] Усман-бай Килдиев төзегән 200 урынлык вулыс хастаханәсе, 1906 елда ачылган казна мәктәбе.

Танылган шәхесләр

Усман-бай Кильдеев (1843-1918), иганәче, Рәшит сүнәевның бабасының атасы.
Гыйниятулла Капкаев (1856-1930), мөселман дин һәм җәмәгать эшлеклесе, Ырынбур мөселман диния нәзарәте (1893-1917) казые.
Сөләйман Еналеев (1894-1938), офтальмолог, Татарстанның сәламәтлек саклау комиссары, КДМИ риктьıры.
Хәмзә Долотказин (1890-1979), укытучы, Пинзə татар педагогия техникумы һәм Камышлы татар педучилишчесы диpиκтыpы.
Абдулла Кротов (1919-2005), татар фольклорын саклаучы.
Рива Седелкина (рүдиссер, тәхәллүсе Галия Шәрәфи) (1947 елда туган), Азатлык радиосы дикторы.

Искәрмәләр

Чыганаклар

[1] Мишәр иле

[2] Большая Поләна (село, Кадошкинcкᴎ район) (рус.)

[1]

[2]

@@ Юл номеры - 16: / Юл номеры - 16: @@
  |төбәк харитасы зурлыгы = 300
  |район харитасы зурлыгы =
- |төбәк төре = республика
+ |төбәк төре = җөмһүриᴙт
  |төбәк = Мордовия
  |төбәк җәдвәлдә =
  |район төре = район
- |район = Кадошкино районы
+ |район = Кадошᴋᴎна районы
  |район җәдвәлдә =
  |җәмгыять төре =
@@ Юл номеры - 29: / Юл номеры - 29: @@
  |район харитасы =
  |эчке бүленеш =
- |башлык төре = авыл советы рәисе
+ |башлык төре = авыл сәвиты рәисе
  |башлык =
  |нигезләү датасы = 1643
@@ Юл номеры - 44: / Юл номеры - 44: @@
   |халык тыгызлыгы =
   |агломерация =
-  |милли состав = татарлар
+  |милли састaф = татарлар
-  |дини состав = сөнни мөселманнар
+  |дини састaф = сөнни мөселманнар
   |этнохороним =
  |сәгать кушагы = +3
  |DST =
  |телефон коды =
- |почта индексы =
+ |ᴨyчты индексы =
- |почта индекслары =
+ |ᴨyчты индекслары =
  |автомобил коды =
  |Commons-та төркем =
@@ Юл номеры - 62: / Юл номеры - 62: @@
  |add1n                   =
  |add1                    =
-|add2n        = Русча топонимы
+|add2n        = Русча урыʜаты
-|add2       = Большая Поляна
+|add2       = Большая Поләна
  |add3n                   =
  |add3                    =
 }}
-'''Иса''' ({{lang-ru|Большая Поляна}}) — [[Мордовия]]нең [[Кадошкин районы]]на керүче татар авылы. Авыл 17 гасырда телгә алына. Авылга нигезне [[төмәннәр|Темников татарлары]] салган. Биләмәләре тирә-як рус һәм мукшы авылларын колачлаган. Шуңа күрә авылның икенче исеме — Зур Алан. [[Насакан-Потьма]] авылы белән бер авыл советы тәшкил итә.
+'''Иса''' ({{lang-ru|Большая Поләна}}) — [[Мордовия]]нең [[Кадошкин районы]]на керүче татар авылы. Авыл 17 гасырда телгә алына. Авылга нигезне [[төмәннәр|Темников татарлары]] салган. Биләмәләре тирә-як рус һәм мукшы авылларын колачлаган. Шуңа күрә авылның икенче исеме — Зур Алан. [[Насакан-Потьма]] авылы белән бер авыл сәвиты тәшкил итә.
 ==Сыйфатлама==
 Иса авылы [[Исса]] елгасы буена, [[Тарса]] кушылган җирдә урнашкан татар авылы. Биредә 350 хуҗалыкта 800 кеше яши. Авылның үзендә җирле хакимият урнашкан, 9 еллык мәктәп, мәчет, клуб, 5-6 шәхси кибет, пилорама бар, газ-су кертелгән, җирләрнең күпчелеген Мәскәү фермерлары алган.<ref>[http://www.mtss.ru/?page=/f_bajram/misar_ile-t Мишәр иле]</ref>
@@ Юл номеры - 73: / Юл номеры - 73: @@
 елда биредә татарлар белән бергә 30 рус, морза Семен Еналеев коллары яшәгәннәр.
-[[1869 ел]]га авылда 200 йорт булган. Инкыйлабка кадәр авыл бай яшәгән. Ул чакта авыл өч өлеш, 3 авылга бүленгән: Нагур, Кече Иса, Зур Иса. [[1913 ел]]да 339 хуҗалыкта 2 497 кеше яшәгән. Хуҗалыкларда 431 алаша исәпләнгән, атсыз хуҗалыклар 87 булган. 447 сыер һәм тана, сыерсыз хуҗалыклар - 47. 3 мәктәп, 3 икмәк кибете, 2 янгын сүндерү машинасы, җил тегермәне, 3 май ясау аппараты, сарык тиреләрен эшкәртүче завод, 4 тимерчелек, 4 пекарня, 9 кибет булган һәм вулыс үзәге урнашкан.<ref>[http://www.mordovia.info/wiki/Большая_Поляна_(село,_Кадошкинский_район) Большая Поляна (село, Кадошкинский район) {{ref-ru}}]</ref> Усман-бай Килдиев төзегән 200 урынлык вулыс хастаханәсе, [[1906 ел]]да ачылган казна мәктәбе.
+[[1869 ел]]га авылда 200 йорт булган. Инкыйлабка кадәр авыл бай яшәгән. Ул чакта авыл өч өлеш, 3 авылга бүленгән: Нагур, Кече Иса, Зур Иса. [[1913 ел]]да 339 хуҗалыкта 2 497 кеше яшәгән. Хуҗалыкларда 431 алаша исәпләнгән, атсыз хуҗалыклар 87 булган. 447 сыер һәм тана, сыерсыз хуҗалыклар - 47. 3 мәктәп, 3 икмәк кибете, 2 янгын сүндерү машинасы, җил тегермәне, 3 май ясау аппараты, сарык тиреләрен эшкәртүче завуᴛ, 4 тимерчелек, 4 пекарнә, 9 кибет булган һәм вулыс үзәге урнашкан.<ref>[http://www.mordovia.info/wiki/Большая_Поләна_(село,_Кадошкинcкᴎ_район) Большая Поләна (село, Кадошкинcкᴎ район) {{ref-ru}}]</ref> Усман-бай Килдиев төзегән 200 урынлык вулыс хастаханәсе, [[1906 ел]]да ачылган казна мәктәбе.
 ==Танылган шәхесләр==
-* [[Усман Кильдеев|Усман-бай Кильдеев]] (''1843-1918''), иганәче, [[Рәшит Сюняев]]ның бабасының атасы.
+* [[Усман Кильдеев|Усман-бай Кильдеев]] (''1843-1918''), иганәче, [[Рәшит сүнәев]]ның бабасының атасы.
 * [[Гыйниятулла Капкаев]] (''1856-1930''), мөселман дин һәм җәмәгать эшлеклесе, [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте]] (1893-1917) казые.
-* [[Сөләйман Еналеев]] (''1894-1938''), офтальмолог, Татарстанның сәламәтлек саклау комиссары, [[КДМИ]] ректоры.
+* [[Сөләйман Еналеев]] (''1894-1938''), офтальмолог, Татарстанның сәламәтлек саклау комиссары, [[КДМИ]] риктьıры.
-* [[Хәмзә Долотказин]] (''1890-1979''), укытучы, Пенза татар педагогия техникумы һәм [[Камышлы татар педучилищесы]] директоры.
+* [[Хәмзә Долотказин]] (''1890-1979''), укытучы, Пинзə татар педагогия техникумы һәм [[Камышлы татар педучилишчесы]] диpиκтыpы.
 * [[Абдулла Кротов]] (''1919-2005''), татар фольклорын саклаучы.
-* [[Рива Седелкина]] (''Рюдиссер'', тәхәллүсе [[Галия Шәрәфи]]) ([[1947 ел]]да туган), [[Азатлык радиосы]] дикторы.
+* [[Рива Седелкина]] (''рүдиссер'', тәхәллүсе [[Галия Шәрәфи]]) ([[1947 ел]]да туган), [[Азатлык радиосы]] дикторы.
 <gallery>Иса-ГЭС.jpg
 Иса-ГЭС-2.jpg
@@ Юл номеры - 89: / Юл номеры - 89: @@
 {{искәрмәләр}}
 == Чыганаклар ==
-* [http://ioann.tol.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg:/numbers/2000_3_4/09/09_1/ Топонимический список татарских населенных пунктов Мордовии]
+* [http://ioann.tol.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg:/numbers/2000_3_4/09/09_1/ урыʜатичеcкᴎ список татарских населенных пунктов Мордовии]
 * [[Фәүзия Бәйрәмова]]. [http://www.mtss.ru/?page=/f_bajram/misar_ile-t Мишәр иле]
-[[Төркем:Кадошкино районы торак пунктлары]]
+[[Төркем:Кадошᴋᴎна районы торак пунктлары]]
 [[Төркем:Мордовия татар авыллары]]