Нуса Пенидада Һинд дине
Нуса Пенида (Бали телендә: ᬦᬸᬲᬧᭂᬦᬶᬤ) Индонезиянең Бали утравыннан көньяк-көнчыгышта утрау һәм якында урнашкан Нуса Лембонганны да керткән Клункунг регентлыгының районы. Бадунг Бугазы утрауны һәм Балины аера. Нуса Пениданың эче калкулыклы һәм максималь биеклек булып 524 метр тора. Ул якындагы Бали утравыннан корырак. Ул өч Нуса утраулары арасында төп туристик манзараларының берсе һәм аның табигый матурлыгы бай булып тора. Якында ике кечкенә утрау бар - Нуса Лембонган һәм Нуса Ченинган – алар районга кертелгән (кечаматан). Административ яктан шул ук исемле кечаматанның 2010 ел халык санын алу буенча халык саны 45178 кеше һәм мәйданы 202,8 км²[1], шул вакыттан элек 10 елдан үзгәрешләр бик аз.[2]
Бали Кош Сыену Урыны[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Нуса Пенида һәм күрше Лембонган һәм Ченинган утраулары кош сыену урыны булып торалар.[3] Утрау җәмәгатьләре сыену урынын барлыкка китерү өчен традицион Бали авыл көйләүләрен кулланган булганнар. Сыену урынынң фикере Милли Парклар Фондыннан (FNPF) килгән.[4] 2006 елда барлык 35 авыл (хәзер 41 авыл) кош сыену урынын традицион көйләүләре (“авиг-авиг”) өлеше итәргә ризалашканнар. Шуннан соң FNPF төрле Индонезия кошларын реабилитацияләгән һәм чыгарган, аеруча Балига эндемик, әмма табигатьтә саны 2005 елда 10-га кадәр кимегән, Бали саесканын. FNPF-ның программасы барышында 64 читлектә үскән кош реабилитацияләнгән һәм Нуса Пенидага чыгарылганнан соң, аларның саны 2009 елда 100-гә кадәр арткан. Башка чыгарылган кошлар арасында Ява чыпчыгы, Митчелл лорикеты һәм күкерт чәч толымлы какаду.[чыганагы?]
Чуму урыннары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Нуса Пенида су астында йөзү урыннарының киң мәйданын колачлый, аларга Пенида Бугазы, Бату Лумбунг (Манта Ноктасы), Бату Мелинг, Бату Абаһ, Тойя Пакеһ һәм Малибу Ноктасы керә.[5] Ломбок Бугазы аша агым тулаем булып тора, көньякка юнәлгән һәм юнәлеш агымнарының юнәлешенә муссон фасыллары йогынты ясый. Көньяк-көнчыгыш муссоннары вакытында юнәлеш агымы көньякка таба юнәлә; төньяк-көнчыгыш муссоннары вакытында юнәлеш агымы төньякка таба юнәлгән. Нуса Пениданың төньяк бугазы даирәсендә үрнәк чагыштырмача гади булып тора, агым белән, пигында 3 һәм бер ярым төенгә җитә. Бадунг Бугазында су күтәрелеше агымнары ярым-тәүлекле булып тора, әмма агымның хасияте бик катлаулы, чөнки аның юнәлеше Ломбокның гомуми көньяктан төньякка юнәлешенә турыдан булмаган рәвештә туры килә һәм каналның формасы кыек булып тора. 2009 ел өйрәнүе буенча якынча 1419 гектар мәрҗән урыннары булган, 66 процент урыннар 3 метр тирәнлекне каплаган һәм 74 процент 10 метр тирәнлектә булган.[6]
Тойяпакеһ[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Тояпакеһта рифлар сузылган һәм култыкның көньяк өлешендә төс һәм балыкка мул (rugged bommies) охшаш урын бар. Зур балык өерләре, диңгез ташбакалары һәм кайвакыт Mola mola (Кояш балыгы) Тояпакеһның су астында йөзүнең яктыртылган өлеше булып тора. Тояпакеһ хасияте булып мәрҗән баганалары тора.[7][8]
Малибу Ноктасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Малибу Ноктасы соры рифлар, көмеш таучыклар түбәләре һәм күпсанлы акулалар белән су астында йөзү урыны булып тора. Пенида Бугазы башка якорь кую урыны булып торып һәм таш кыяларның кызыклы формаларга ия; карт ял итүче филгә охшаш сыман. Култык зураерга гадәте бар һәм ул өскә һәм аска агымнарны барлыкка китерә. Шуннан соң, Манта Ноктасы известьташ Пандан кафесы булып тора. Бугаз зураю чагыштырмача көчле булып тора.
Манта Бугазы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Бугазда еш турист көймәләре йөри, чөнки ул Манта Нурлары белән урын табу һәм йөзү өчен билгеле урнашу урыны булып тора.
Кристал Бухтасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Кристал Бугазы Нуса Пениданың көнбатыш ягында урнашкан. Бухта популяр турист максаты булып тора. Пляжда ялгыз пальма агачлары үсә. Зонтиклар, урындыклар, су астында йөзү җиһазларын һ.б. арендага алырга була. Култыктан тыш кына зур кыя бар, ул шулай ук кечкенә утрау булып тора, ул навигация өчен кулланылырга мөмкин, аеруча су астында. Биредә су астында йөзү утрауда иң яхшысы булып санала, еланбалыклар, Наполеон балыгы, фасыл ташбакалары һәм бриллиант мәрҗәннәр белән суның ачыклыгына күрә. Җәй айлары вакытларында дымлы фасыл вакытында Мола Мола балыгы еш күренә. Боларның барысын да ярдан күреп була, әмма дулкыннарның агымы көчле буласа куркынычсызлык чараларын күрергә була.
Пуралар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Нуса Пенидада күп пура (Һинд дине гыйбадәтханәсе) урнашкан. Алар арасында Пура Сегара Пенида, Пура Рату Геде Шакти, Пура Далем Пед, Пура Пусек Батунггул, Пура Сегара, Гоа Гири Питри Гыйбадәтханәсе, Пура Бату Мас Кунинг, Пура Тунджук Пусух, Пура Секар Кунинг, Пура Секал Кудул, Пура Далем Дукут Сукун Нуса Пенида, Пура Далем Керанкенг, Пура Пунчак Мунди, Пура Палуанг, Пура Меладженг Пакраман Себулуһ һәм Пура Пенатаран Кепаһ Агунг.
Транспорт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Тиз йөрешле көймәләр көн саен Балиның төп утрау җиреннән, Санурдан, Серанганнан һәм Паданг Баи гаваненнан көн саен китә. Билетларны тиз йөрешле офисларда яки онлайн сатып алырга була.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2017-11-14, retrieved 2022-07-29
- ↑ http://sp2010.bps.go.id/files/ebook/5105.pdf
- ↑ fnpf.org
- ↑ Friends of the National Parks Foundation (FNPF).
- ↑ Erviani, Ni Komang (30 May 2011). Administration to improve access to Nusa Penida. The Jakarta Post.
- ↑ Nusa Penida Kaya Potensi namun Belum Menyejahterakan (March 10, 2013). әлеге чыганактан 2020-11-16 архивланды. 2020-11-10 тикшерелгән.
- ↑ Everyones Favourite: Nusa Penida (en-US). әлеге чыганактан 2020-11-10 архивланды. 2022-07-29 тикшерелгән.
- ↑ Toyapakeh Port - Gili Island Fastboats (en-US), Gili Island Fastboats (2014-09-30).