Фридрих фон Шпигель
| алман. Friedrich Spiegel | |
| Җенес | ир-ат[1] |
|---|---|
| Ватандашлык |
.svg){kind=small} Королевство Бавария[d] |
| Туу датасы | 11 июль 1820[2] |
| Туу урыны | Китцинген, Нижняя Франкония[d] |
| Үлем датасы | 15 декабрь 1905[2] (85 яшь) |
| Үлем урыны | Мүнхен, Алман рейхы[d] |
| Һөнәр төре | шәркыятьче, иранист, университет профессоры |
| Эшчәнлек өлкәсе | Буддология[d] |
| Эш урыны | Эрланген — Нүрнберг университеты[d] |
| Әлма-матер | Бонн университеты[d] |
| Фәнни җитәкче | Флейшер, Генрих Леберехт[d] |
| Укытучылары | Кристиан Лассен[d] |
| Әгъзалык | Рәсәй фәннәр әкәдимиясе, Пруссия фәннәр академиясе[d], Бавария фәннәр академиясе[d] һәм Академия надписей и изящной словесности[d] |
| Бүләкләр | |
| Commons Creator бите | Friedrich von Spiegel |
 Фридрих фон Шпигель Викиҗыентыкта | |
Фри́дрих фон Шпи́гель (Алман телендә: Friedrich von Spiegel) — Алман шәркыять белгече, нәшир һәм тәрҗемәче, Иранистика даирәсендә белгеч.[3].
Биографиясе
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Китцингенда туган, 1839 елда Эрланген Университетына теология өйрәнү өчен кергән, әмма тиздән анда гомумән яңа фарсы әдәбиятына һәм хосусан Иранга кызыксыну тудырган шагыйрь һәм шәркыять белгече Рюккерт, Фридрих белән танышуга рәхмәтле игътибар үзәгендә шәркыять белемен тота башлаган. Шуннан соң Шпигель Лейпциг университетында (Генриха Леберехт Флейшер һәм Германа Брокгаузтан) һәм Бонн университетында (Христиан Лассен һәм Иоганна Гильдемайстердан) белем алуын дәвам иткән. Ахырда күрсәтелгәненә рәхмәтле ул пали белән танышкан булган; Лассен тарафыннан ясалган бер Париж кулъязмасы күчермәсен кулланып, киләчәк шәркыять белгече будущий востоковед издал в 1841 елда Буддачылык монахлары өчен кагыйдәләр тупланмасы Каммавачаның оригиналь текстын һәм бу текстның беренче биш бүлегенең латин теленә тәрҗемәсен нәшер иткән. Моңа рәхмәтле 1842 елның ноябрендә ул Йен университетын тәмамлый алган. Шуннан соң берничә ел Копенгаген, Париж, Лондон һәм Оксфорд китапханәләрендә уздырган; 1849 елдан 1890 елга кадәр ул Эрланген Университетында Шәрыкъ телләре профессоры булган.
Галимнең Пали өлкәсендә өйрәнүләре нәтиҗәсе булган Каммавача һәм «Anecdota Palica» (1845) нәшер итүе көньяк Буддачылык өйрәнү эшенә гаять зур кертем ясаган. Тиздән галим Зәрдөштлеккә һәм Авестага кызыксыну күрсәткән. Шулай, 1851 елдан бирле Шпигель өлешләр белән пәһләви теленә тәрҗемәсе белән ике томлы авестий текстларының тәнкыйди басмасын (1853—1858) нәшер итә башлаган һәм бу текстларның алман теленә өч томлы тәрҗемәсен (1852—1863) нәшер итә башлаган, аларга вакыт узу белән комментарий өстәлгән булган (1865—1869). Шулай ук борынгы фарсы теле һәм Авеста теле грамматикасы кебек Фарсы тематикасына рәт эш нәшер ителгән булган. Шуннан соң Die altpersischen Keilinschriften (1862), Erân (1863), Erânische Altertumskunde (1871-78), Vergleichende Grammatik der alterânischen Sprachen (1882) и Die arische Periode und ihre Zustände (1887) кебек лингвистика һәм археология буенча кыйммәтле хезмәтләр дәвам итеп барган.
Авеста һәм Пали законына фәнни кызыксынуны Шпигель өйрәнчекләренә тапшырган. Бу юнәлешнең лаеклы дәвамчыларының берсе булып профессор Вильгельм Гейгер булган.
1870 елдан бирле — Петербург фәннән академиясенең корреспондент-әгъзасы. [4].
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #119120356 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
- ↑ 2,0 2,1 Annuaire prosopographique : la France savante / мөхәррир B. Delmas — 2009.
- ↑ Информационная система «Архивы Российской академии наук»
- ↑ Профиль на сайте РАН
Библиографиясе
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Kammavâkya (Bonn, 1841)
- Anecdota palica (Leipzig, 1845)
- Kommentar über das Avesta (Leipzig, 1865-69, 2 vols.)
- Grammatik der altbaktrischen Sprache (Leipzig, 1867)
- Chrestomathia persica (Leipzig, 1845)
- Grammatik der Pârsisprache (Leipzig, 1851)
- Einleitung in die traditionellen Schriften der Parsen (Leipzig, 1856-60, 2 vols.)
- Die altpersischen Keilinschriften im Grundtext, mit Übersetzung, Grammatik und Glossar (Leipzig, 1862, 2nd ed. 1881)
- Erân, das Land zwischen dem Indus und Tigris (Berlin, 1863)
- Arische Studien (Leipzig, 1873)
- Erânischen Altertumskunde (Leipzig, 1871-78, 3 vols.)
- Vergleichende Grammatik der alterânischen Sprachen (Leipzig, 1882)
- Die arische Periode und ihre Zustände (Leipzig, 1887)
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
|
Викиҗыентыктагы медиафайллар? |
|---|
- Spiegel, Friedrich von // The New International Encyclopædia, 1905
- Spiegel, Friedrich // The American Cyclopædia, 1879
- Rüdiger Schmitt. SPIEGEL, FRIEDRICH (VON). Encyclopædia Iranica. әлеге чыганактан 2012-11-17 архивланды. 2012-12-20 тикшерелгән.