Фарсы теле
| фарсы теле | |
| Үзисем: |
فارسی fârsi / پارسی pârsi |
|---|---|
| Илләр: | |
| Күзәтүдә тора: |
Фарсы теле һәм әдәбияте академиясе[d], Әфганстан фәннәр академиясе[d] һәм Ә. Рудаки исемендәге тел һәм әдәбият институты |
| Сөйләшүчеләр саны: |
61 млн — туган тел буларак (шулай ук таҗик һәм дари телләрендә); 62 млн — икенче тел буларак |
| Дәрәҗә: |
12 |
| Халәт: | |
| Классификация | |
| Төркем: |
??? |
| Язу: |
фарсы язуы[d] һәм гарәп язуы[d] |
| Тел кодлары | |
| ГОСТ 7.75–97: |
пер 535 |
| ISO 639-1: | |
| ISO 639-2: | |
| ISO 639-3: | |
Фарсы теле (زبان فارسی — zabän-e färsi) — иран телләре арасында иң таралганы, Иранның рәсми теле. Фарсы теленең вариантлары шулай ук Әфганстанда (дари́ яки фарси́-кабули́) һәм Таҗикстанда (таҗик теле) дәүләт теле булып тора. Шулай ук Үзбәкстанда һәм Пакьстанда таралган. Фарсы телендә сөйләшүчеләрнең җәмгыятьләр шулай ук Фарсы култыгы илләрендә (Бәһрәйн, Гыйрак, Оман, Йәмән, Берләшкән Гарәп Әмирлекләре) дә яшиләр. Фарсы теле күрше төбәкләрдә һәм аннан да ары башка Иран телләрен, төрки телләрне, әрмән телен, гөрҗи телен һәм Һинд-Арий телләрен кертеп телләргә йогынты ясаган. Иранда, Әфганстанда өстәмә хәрефләр кушып гарәп әлифбасы, ә Таҗикстанда кириллица кулланыла. Фарсы телендә изафә күренеше (сүзләрнең ярдәмчел аваз кулланып кушылуы) бар.
Тарихы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Килеп чыгышы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Фарсы теле үз килепчыгышын Ахеменид шаһлыгы (ок. 550–330еллардан б.э.к.) борынгы Фарсы теленнән ала. ул борынгы цивилизацияләре теле. Ислам динен кабул иткәнче
Үсеше
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Хәзерге фарсы теле ул гарәп әбҗәден куллана торган тел.
Шифәләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Фарсы телендә берничә шивә(телләре) бар. Алар:
Фонология
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Нәхвә
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Төп мәкалә: Фарси Нәхвәсе(Граматикасы)
Язуы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Төп мәкалә: Фарсы әлифбасы
Фарсы теле гарәп язуын куллана. Фарсы әбҗәдендә 32 хәреф. Ул: 28 гарәп хәрефе һәм 4 фарсы хәрефеннән тора. Фарсы теленә хас тавышларны урнаштыру өчен өстәмә хәрефләр кертәлә. Өстәмә кертелгән хәрефләр:
Фарсы әдәбияты
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Хәләте
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Зайнуллин, Джамиль Габдулхакович. Словарь арабо-персидских заимствований. — Казань: Магариф, 1994. —143 с. ISBN 5-7761-0243-X
