Tögs-Oçirın Namnansüren

	Tögs-Oçirın Namnansüren; mong. Төгс-Очирын Намнансүрэн
däwamçısı:	Gonçigjaltsangiyn Badamdorj
	16-nçe Sayn-Noyon-xan; 1896 — 1919
	16-nçe Sayn-Noyon-xan; 1896 — 1919
Tuu:	1878 yıl
Ülem:	1919 yıl
Ülem urını:	Urga
Dinastiä:	Çıñğızlılar

Bu — mongol iseme; «Tögs-Oçirın» — familiä tügel, ä otçestvo; bu keşeneñ şäxsi iseme — «Namnansüren».

Tögs-Oçirın Namnansüren (mong. Төгс-Очирын Намнансүрэн; şulay uq Şirindambın Namnansüren (mong. Шириндамбын Намнансүрэн) bularaq bilgele; 1878 yıl — 1919 yılnıñ aprele) — soñğıdan aldağı Sayn-Noyon-xan^[1], Avtonomiäle Mongoliäneñ Bogdo-xan xökümäteneñ berençe başlığı (premyer-ministrı); 1915 yılda wazıyfası beterelgännän soñ — xärbi ministr.

Tärcemäi xäle[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Soñğıdan aldağı Xalxa Sayn-Noyon-xan Namnansüren xäzerge Övörxangay aymağı territoriäsendä, Uyanga somonında, 1878 yılda tuğan. 1896 yılda Sayn-Noyon-xan täxeten alğan, 1900 yılda öylängän. 1911 yılnıñ iyülendä Namnansüren Bogdo-gegen VIII tarafınnan Sankt-Peterburgqa il bäysezlegen iğlan itkännän soñ Räsäy imperiäse bulışlığın alu maqsatı belän cibärelgän delegatsiädä qatnaşqan^[2].

Xökümät başlığı[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1912 yılda Namnansüren xökümät başlığı wazıyfasına kompromislı figura bularaq, şulay uq Çıñğız xannıñ turıdan-turı toqımı häm borcigin bularaq saylanğan^[3]. 1913 yılnıñ noyäbrennän 1914 yılnıñ ğinwarına qädär Namnansüren qabat Räsäy başqalasına delegatsiä başlığı bulıp çıqqan, Räsäy imperiäse häm Qıtay Cömhüriäte arasında çiklär turında Käxta kileşüenä qul quyu waqıtında Mongoliä mänfäğätlären yaklağan; ämmä Eçke Mongoliä, anıñ telägenä qarşı, Qıtay territoriäse bulıp qalğan^[4], ä anıñ qayber Könbatış delegatsiäläre wäkilläre belän kontaktlar talpınışları Räsäy yağında bulışlıq tapmağan^[5].

Xärbi ministr[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1915—1919 yıllarda Namnansüren xärbi ministr (mong. Цэргийн яамны сайд) wazıyfasın bilägän. 1918 yılnıñ iyünendä, Qıtay bärep kerüe mömkinlege köçäygänlektän, Namnansüren İrkutskqa kilgän, anda sovet ğäskärläre yağınnan Mongoliägä yärdäm turında kileşergä tırışqan. Qaytuınnan soñ Namnansüren awırıy häm 1919 yılnıñ aprelendä wafat bula; iyüldä Urganı Qıtay ğäskärläre alğan.

Qızıqlı faktlar[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1914 yılda, Räsäy imperiäsennän qaytqaç, Namnansüren berniçä kinotasma kitergän, alar Bogdo-gegen sarayında kürsätelgän. Bu Mongoliädä berençe kinoseans dip sanala.
Namnansüren Çıñğız xannıñ turıdan-turı toqımı, anıñ keçe ulı Toluy liniäse buyınça.

İskärmälär[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

↑ Brown, William A. and Onon, Urgunge (translators), «History of the Mongolian People’s Republic», 1976, ISBN 0-674-39862-9. p 750, n. 157
↑ Sanders, Alan J. K., Historical Dictionary of Mongolia, 1996, ISBN 0-8108-3077-9. p 37
↑ Baabar, B., History of Mongolia, 1999, ISBN 999-0-038-5. p. 138)
↑ Ibd, pp. 156—157
↑ Ibd, p. 160

[1] Brown, William A. and Onon, Urgunge (translators), «History of the Mongolian People’s Republic», 1976, ISBN 0-674-39862-9. p 750, n. 157

[2] Sanders, Alan J. K., Historical Dictionary of Mongolia, 1996, ISBN 0-8108-3077-9. p 37

[3] Baabar, B., History of Mongolia, 1999, ISBN 999-0-038-5. p. 138)

[4] Ibd, pp. 156—157

[5] Ibd, p. 160

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]