Әбү Хәнифә: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Әбү Хәнифә latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Zahidullabot (бәхәс | кертем)
Ботлар
11 831 үзгәртергә
к Робот үзгәртте: кара - карагыз using AWB (7660)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:
{{Шәхес
{{Шәхес
| исем = Әбу Хәнифә
| исем = Әбү Хәнифә
| рәсем =
| рәсем =
| рәсем_зурлыгы =
| рәсем_зурлыгы =
| alt =
| alt =
| рәсем язуы =
| рәсем язуы =
| тулы исем = Әбу Хәнифә Ногъман ибне Сабит ибн Зута әл-Фәриси
| тулы исем = Әбү Хәнифә Ногман ибне Сабит ибне Зута әл-Фариси
| һөнәр = [[имам]], [[мөхәддис]]
| һөнәр = [[имам]], [[мөхәддис]]
| туу датасы = [[699 ел]] ([[һ. 80]])
| туу датасы = [[699 ел]] ([[һ. 80]])
Юл номеры - 15: Юл номеры - 15:
}}
}}


[[Файл:Abu Hanifa Mosque, 2008.jpg|thumb|right|[[Әбу Хәнифә мәчете]]]]
[[Файл:Abu Hanifa Mosque, 2008.jpg|thumb|right|[[Әбү Хәнифә мәчете]]]]
'''Әбу Хәнифә Ногъман ибне Сабит ибн Зута әл-Фәриси '''(699—767, һиҗрәт буенча 80—150) — бөек ислам галиме, фәкыйһ, мөхәддис, 4 сөнни [[мәзхәб]]нең берсенә нигез салучы. Әбу Хәнифә [[табигыйн]] буыны вәкиле. [[Гыйрак]]ның [[Куфә]] шәһәрендә туа һәм белем ала. Аның укытучылары арасында [[Мөхәммәд]]нең (саләллаһу галәйһи үәссәләм) [[сәхабә]]ләре дә (радый Аллаһу ганһум) була.
'''Имам Әгъзам Әбү Хәнифә Ногман ибне Сабит ибне Зута әл-Фариси '''(699—767, һиҗри 80—150) — бөек ислам галиме, фәкыйһ, мөхәддис, 4 сөнни [[мәзһәб]]нең берсенә нигез салучы. Әбү Хәнифә [[табигыйн]] буыны вәкиле. [[Гыйрак]]ның [[Күфә]] шәһәрендә туа һәм белем ала. Аның укытучылары арасында [[Мөхәммәд]]нең (саләллаһу галәйһи вәссәләм) [[сәхабә]]ләре дә (разый Аллаһу ганһум) була.


Әбу Хәнифә [[Әфганстан]]ның төньягындагы затлы фарсы гаиләсендә, [[Габдел-Мәлик ибне Мәрван]] хәлифәлек иткәндә, туа. Аның бабасы исламны [[Гомәр ибнел-Хәттаб]] хәлиф булган вакытта кабул итә. Әбу Хәнфәнең әтисе Куфә шәһәрендә ефәк һәм киемнәр белән сәүдә иткән, һәм үлеменнән соң, әтисенең эше аңа күчә.
Әбү Хәнифә [[Әфганстан]]ның төньягындагы затлы фарсы гаиләсендә, [[Габдел-Мәлик ибне Мәрван]] хәлифәлек иткәндә, туа. Аның бабасы исламны [[Гомәр ибнел-Хәттаб]] хәлифә булган вакытта кабул итә. Әбү Хәнфәнең әтисе Күфә шәһәрендә ефәк һәм кием-салым белән сәүдә иткән, аның үлеменнән соң, әтисенең эше аңа күчә.


16 яшендә Әбу Хәнифә әтисе белән [[хаҗ]] һәм [[Мәдинә]]дә Мөхәммәднең (саләллаһу галәйһи үәссәләм) каберен зиярәт кыла. Ул анда [[Габдуллаһ ибнел-Хәрис]]ны (разыйаллаһу ганһу) күрә һәм аңардан хәдисләр ишетә. Шулай ук ул [[Әнәс ибне Мәлик]] белән дә очраша.
16 яшендә Әбү Хәнифә әтисе белән [[хаҗ]] һәм [[Мәдинә]]дә Мөхәммәднең (саләллаһу галәйһи вәссәләм) каберен зиярәт кыла. Ул анда [[Габдуллаһ ибне Харис]]ны (разыйаллаһу ганһу) күрә һәм аңардан хәдисләр ишетә. Шулай ук ул [[Әнәс ибне Мәлик]] белән дә очраша.


Әбу Хәнифәнең гыйлемне туган шәһәрендә - Куфәдә ала. Аның остазлары - күренекле галимнәр - Гата ибне Рабах, Хишам ибне Гъурвә, Нәфигъ була. 22 яшеннән мәшһүр гыйрак галиме - Хәммәд ибн Әби Сөләйман әл-Әшгъаринең укучысы була. Ул аңардан 18 ел дәвамында, остазы үлгәнче, белем ала. Ә аннары үзе шунда белем бирә башлый, Куфә һәм Бәсраның авторитетлы фәкыйһе булып саналган. Аңардан Әбу Юсуф әл-Кади, Мөхәммәд ибнел-Хәсән, Зөфәр ибнел-Хузәйл, Нух әл-Җәмига кебек кебек күренекле галимнәр белем алганнар.
Әбү Хәнифә гыйлемне туган шәһәрендә - Күфәдә ала. Аның остазлары - күренекле галимнәр - Гата ибне Рабах, Һишам ибне Гурвә, Нәфигъ була. 22 яшеннән мәшһүр Гыйрак галиме - Хәммад ибне Әби Сөләйман әл-Әшгаринең шәкерте була. Ул аңардан 18 ел дәвамында, остазы үлгәнче, белем ала. Ә аннары үзе шунда белем бирә башлый, Күфә һәм Бәсраның иң абруйлы фәкыйһе булып саналган. Аңардан Әбү Йосыф әл-Кади, Мөхәммәд ибне Хәсән, Зөфәр ибне л-Хузәйл, Нух әл-Җәмига кебек күренекле галимнәр белем алганнар.


Әбу Хәнифәне тәкъвалы (алладан куркучан), юмарт, аз сөйләүчән, уйга бирелүчән, буш, файдасыз сөйләшүләрдән читләнүчән булган дип сөйлиләр. Ул [[намаз]]ның бер [[рәкәгать|рәкәгатендә]] [[Коръән]]не укып чыга торган булган.
Әбү Хәнифәне тәкъва (алладан куркучан), юмарт, аз сөйләүчән, уйга бирелүчән, буш, файдасыз сөйләшүләрдән читләнүчән булган дип сөйлиләр. Ул [[намаз]]ның бер [[рәкәгать|рәкәгатендә]] [[Коръән]]не укып чыга торган булган.


Гомере буена Әбу Хәнифә җитмеш мәртәбә [[хаҗ]] кыла һәм күп [[сәхабә]] һәм [[тәбигыйннәр]] белән очраша.
Гомере буена Әбү Хәнифә җитмеш мәртәбә [[хаҗ]] кыла, [[сәхабә]]ләр һәм [[тәбигыйннәр]] белән очраша.


[[Мансур]] хәлифнең [[Бәгъдад]] [[казый|казые]] булырга тәкъдимен кире каккач, аны [[төрмә]]гә утырталар һәм ул шунда вафат була.
Хәлифә [[Мансур]]ның [[Багдад]] [[казый|казые]] булырга тәкъдимен кире каккач, аны [[төрмә]]гә утырталар һәм ул шунда вафат була.


== Имам Әбу Хәнифә мәктәбе ==
== Имам Әбү Хәнифә мәзһәбе ==


Әбу Хәнифә мәктәбе Мөхәммәдтән (саләллаһу галәйһи үәссәләм) алынган белемгә нигезләнгән.
Әбү Хәнифә мәзһәбе Мөхәммәдтән (саләллаһу галәйһи вәссәләм) алынган белемгә нигезләнгән.


Мөхәммәд пәйгамбәр
Мөхәммәд пәйгамбәр
: [[Габдуллаһ ибне Мәсгъуд]]
: [[Габдуллаһ ибне Мәсгуд]]
:: [[Габдуллаһ ибне Кайс]]
:: [[Габдуллаһ ибне Кайс]]
::: [[Ибраһим ән-Нәхаи]]
::: [[Ибраһим ән-Нәхаи]]
:::: [[Хәммәд ибне Әбу Сөләйман]]
:::: [[Хәммад ибне Әбу Сөләйман]]
::::: Әбу Хәнифә Ногъман ибне Сәбит
::::: Әбу Хәнифә Ногман ибне Сабит


== Әбү Хәнифәнең шәкертләре ==
== Әбу Хәнифә укучылары ==
Әбу Хәнифәнең төп укучылары:
Әбү Хәнифәнең иң танылган шәкертләре:
* [[Әбу Йосыф]] Якуб ибне Ибраһим әл-Куфи
* [[Әбү Йосыф]] Якуб ибне Ибраһим әл-Күфи
* [[Мәхаммәд әш-Шәйбани]]
* [[Мәхаммәд әш-Шәйбани]]
* Әбу Хузәйл [[Зөфәр]]
* Әбу Хузәйл [[Зөфәр]]
* Габдуллаһ ибне Мубәрак [[әл-Мәрзави]]
* Габдуллаһ ибне Мөбарәк [[әл-Мәрзави]]
* [[Хәсән ибне Зияд]] әл-Луълуи
* [[Хәсән ибне Зияд]] әл-Лүэлүи


== [[Хәнәфи мәзхәбе]] ==
== [[Хәнәфи мәзһәбе]] ==
Әбу Хәнифә сөнни исламның хәнәфи мәзхәбенә нигез салучы. Аның хокук чыгару ысулы түбәндәге чыганакаларга нигезләнә:
Әбу Хәнифә сөнни исламның хәнәфи мәзхәбенә нигез салучы. Аның хокук чыгару ысулы түбәндәге чыганакаларга нигезләнә:
# [[Коръән]];
# [[Коръән]];
Юл номеры - 65: Юл номеры - 65:


== Әбу Хәнифә хезмәтләре ==
== Әбу Хәнифә хезмәтләре ==
* әл-Фикеһ әл-Әкбәр
* әл-Фикһе әкбәр
* Муснәд Әби Хәнифа
* Мөснәд Әби Хәнифә
* Китаб әл-Галим үә әл-Мутагъаллим
* Китаб әл-Галим вәл-Мөтәгаллим
* әл-Әсл
* әл-Әсл


21 май 2011, 20:26 юрамасы

Әбү Хәнифә
Туган телдә исем Әбү Хәнифә Ногман ибне Сабит ибне Зута әл-Фариси
Әйтелеш
Туган 699 ел (һ. 80)
Куфә, Гыйрак
Үлгән 767 ел (һ. 150)
Багдад, Габбасиләр хәлифәлеге[d]
Күмү урыны Багдад
Һөнәре имам, мөхәддис

 Әбү Хәнифә Викиҗыентыкта

Әбү Хәнифә мәчете

Имам Әгъзам Әбү Хәнифә Ногман ибне Сабит ибне Зута әл-Фариси (699—767, һиҗри 80—150) — бөек ислам галиме, фәкыйһ, мөхәддис, 4 сөнни мәзһәбнең берсенә нигез салучы. Әбү Хәнифә табигыйн буыны вәкиле. Гыйракның Күфә шәһәрендә туа һәм белем ала. Аның укытучылары арасында Мөхәммәднең (саләллаһу галәйһи вәссәләм) сәхабәләре дә (разый Аллаһу ганһум) була.

Әбү Хәнифә Әфганстанның төньягындагы затлы фарсы гаиләсендә, Габдел-Мәлик ибне Мәрван хәлифәлек иткәндә, туа. Аның бабасы исламны Гомәр ибнел-Хәттаб хәлифә булган вакытта кабул итә. Әбү Хәнфәнең әтисе Күфә шәһәрендә ефәк һәм кием-салым белән сәүдә иткән, аның үлеменнән соң, әтисенең эше аңа күчә.

16 яшендә Әбү Хәнифә әтисе белән хаҗ һәм Мәдинәдә Мөхәммәднең (саләллаһу галәйһи вәссәләм) каберен зиярәт кыла. Ул анда Габдуллаһ ибне Харисны (разыйаллаһу ганһу) күрә һәм аңардан хәдисләр ишетә. Шулай ук ул Әнәс ибне Мәлик белән дә очраша.

Әбү Хәнифә гыйлемне туган шәһәрендә - Күфәдә ала. Аның остазлары - күренекле галимнәр - Гата ибне Рабах, Һишам ибне Гурвә, Нәфигъ була. 22 яшеннән мәшһүр Гыйрак галиме - Хәммад ибне Әби Сөләйман әл-Әшгаринең шәкерте була. Ул аңардан 18 ел дәвамында, остазы үлгәнче, белем ала. Ә аннары үзе шунда белем бирә башлый, Күфә һәм Бәсраның иң абруйлы фәкыйһе булып саналган. Аңардан Әбү Йосыф әл-Кади, Мөхәммәд ибне Хәсән, Зөфәр ибне л-Хузәйл, Нух әл-Җәмига кебек күренекле галимнәр белем алганнар.

Әбү Хәнифәне тәкъва (алладан куркучан), юмарт, аз сөйләүчән, уйга бирелүчән, буш, файдасыз сөйләшүләрдән читләнүчән булган дип сөйлиләр. Ул намазның бер рәкәгатендә Коръәнне укып чыга торган булган.

Гомере буена Әбү Хәнифә җитмеш мәртәбә хаҗ кыла, сәхабәләр һәм тәбигыйннәр белән очраша.

Хәлифә Мансурның Багдад казые булырга тәкъдимен кире каккач, аны төрмәгә утырталар һәм ул шунда вафат була.

Имам Әбү Хәнифә мәзһәбе

Әбү Хәнифә мәзһәбе Мөхәммәдтән (саләллаһу галәйһи вәссәләм) алынган белемгә нигезләнгән.

Мөхәммәд пәйгамбәр

Габдуллаһ ибне Мәсгуд
Габдуллаһ ибне Кайс
Ибраһим ән-Нәхаи
Хәммад ибне Әбу Сөләйман
Әбу Хәнифә Ногман ибне Сабит

Әбү Хәнифәнең шәкертләре

Әбү Хәнифәнең иң танылган шәкертләре:

Хәнәфи мәзһәбе

Әбу Хәнифә сөнни исламның хәнәфи мәзхәбенә нигез салучы. Аның хокук чыгару ысулы түбәндәге чыганакаларга нигезләнә:

  1. Коръән;
  2. Сөннәт — хәдисләрне җентекләп сайлау нәтиҗәсендә;
  3. Иҗмагъ — нинди дә булса сорау буенча ислам галимнәренең Коръән һәм Сөннәткә нигезләнгән бердәм фикере;
  4. кыяс — Коръәндә булган хәл белән чагыштыру нәтиҗәсендә фикерләү; мәсьәләләрне инде чишеләгәннәре белән чашгыштыру;
  5. истихсан — кыяска каршы килгән, ләкин әлеге мәсьәләдә иң дөрес дип табылган фикерне кабул итү;
  6. гореф — традицион таралган фикерләр.

Әбу Хәнифәнең бөтен мирасы диярлек укучыларына телдән тапшырылган. Укучылары аның мәзхәбенең нигезләмәләрен төркиләр һәм системага салалар. Хәнәфи мәзхәбенең системалаштырылуында һәм таралуында сәхибәйн («ике укчы») - Әбу Йосыф һәм Мөхаммәд әш-Шәйбани - зур урын алып тора.

Әбу Хәнифәнең укучылар тырышлыгы нәтиҗәсендә аның мәзхәбе фикеһнең теләсә-нинди диярлек мәсьәләсен чишә алырлык мөселман хокукының күпъяклы мәктәбенә әверелә. Хәнәфи мәзхәб Габбасилар тарафыннан хупланган.

Әбу Йосыф Һарун әр-Рәшид хәлиф тарафыннан Багъдадның югары казые итеп билгеләнә, һәм ул җирле казыйларны үзе билгеләгән, шуның белән бу мәзхәбнең таралуына булыша. Госман һәм Могол империялрендә хәнәфи мәзхәбе дәүләт статусына ирешә. Хәзерге заман мөселманнарының күпчелеге - бу мәзхәб тарафдарлары.

Әбу Хәнифә хезмәтләре

  • әл-Фикһе әкбәр
  • Мөснәд Әби Хәнифә
  • Китаб әл-Галим вәл-Мөтәгаллим
  • әл-Әсл

Сылтамалар

Шулай ук карагыз

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Әбү_Хәнифә&oldid=394019