Надежда Кралина

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Надежда Кралина latin yazuında])
Надежда Кралина
Туган 18 сентябрь 1923(1923-09-18)
Вольск, Сарытау губернасы, РСФСР, СССР
Үлгән 2016
Ижау, Россия
Ватандашлыгы  СССР
 Россия
Әлма-матер Удмурт дәүләт университеты
Һөнәре әдәбият белгече, фольклорчы
Сәяси фирка Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Гыйльми дәрәҗә: филология фәннәре кандидаты[d]
Википедиядә Кралина фамилияле башка кешеләр турында мәкаләләр дә бар.

Надежда Кралина (1923, 18 сентябрь - 2016 елның 25 гыйнвары) - совет фольклорчысы, әдәбият белгече, тәрҗемәче. Удмурт фольклоры белгече. Филология фәннәре кандидаты (1951). Удмурт АССР дәүләт премиясе лауреаты (1986).


Биография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Кралина Надежда Петровна 1923 елда Сарытау өлкәсенең Вольск шәһәрендә күп балалы эшче гаиләсендә туган.

1929 елда гаилә Балаково шәһәренә күченә, анда әтисе кораб ремонтлау заводында эшли.

Надежда, урта мәктәпне тәмамлагач, 1941 елның июнендә Вольск укытучылар институтына укырга керә, ләкин, Бөек Ватан сугышы башлану сәбәпле, укый алмый. Балаково райпромкомбинатында эшли.

1942 елда Ижауда яшәгән олы абыйсы янына күченә."Медведево" совхозында - Ижау металлургия заводының ярдәмче хуҗалыгында эшли, аннары заводта наряд бирүче була.

1942 елның көзендә Ижау педагогик институтының филология факультетына имтихансыз кабул ителә, институтның комсомол әйдаманы итеп сайлана.

1943 елның язында ВЛКСМның Удмурт өлкә комитеты комсорг тарафыннан «Ижау-Балезино» тимер юлы төзелешенә җибәрелә.

1943 елның октябрендә 20 яшендә КПСС (б) әгъзасы итеп кабул ителә.

Сугыштан соң, 1946 елның язында укуын тәмамлап, Каракүл авылы урта мәктәбендә ике ел укытучы булып эшли, анда иң яшь һәм бердәнбер югары белемле укытучы була.

1948 елда М. Н. Покровский исемендәге Ленинград педагогик институтының аспирантурасына укырга керә, бер үк вакытта Чит телләр институтында укыта.

1951 елда «Проблема народности в творчестве Г. Р. Державина» темасына диссертация яклый.

1952-1963 елларда Удмурт фәнни-тикшеренү институтының әдәбият һәм фольклор бүлеге мөдире.

1963-1985 елларда Удмурт дәүләт университетының рус һәм чит ил әдәбияты кафедрасында лектор, доцент булып эшли.

"Удмурт фольклоры" темасына докторлык диссертациясе әзер булса да якламаган. Аның аспирантлары-булачак галим-әдәбият белгечләре П. К. Поздеев һәм Д.А. Яшин.

1959 елдан СССР Язучылар берлеге әгъзасы, РСФСР язучыларының IV һәм VI съездларына делегат итеп сайлана (1975, 1985).

1960 еллар уртасыннан ул Совет Тынычлык Фондының Удмурт филиалын ун елдан артык җитәкли. Ике тапкыр Ижау шәһәр Советы депутаты итеп сайлана.

1984 елда отставкага китә, фәнни эшчәнлек һәм тәрҗемәләр белән шөгыльләнүен дәвам итә, җыентыклар әзерләүдә катнаша.

2016 елда вафат була.

Бүләкләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Удмурт АССР дәүләт премиясе лауреаты (1986)
  • Хезмәт ветераны" медале
  • "Бөек Ватан сугышында Җиңүгә 50 ел" юбилей медале
  • Совет Тынычлык Фондының Мактау медале (1971).
  • ТАССР Югары Советы Президиумының, РСФСР мәгариф министрлыгының, ТАССР Мәгариф Министрлыгының Мактау Грамоталары
  • ВЛКСМ ҮК Мактау билгесе (1968)

Хезмәтләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Удмурт фольклоры һәм әдәбияты буенча хезмәтләр авторы - фәнни мәкаләләр, фольклор әсәрләре басмалары, аерым китаплар.
  • «Мифы, легенды и сказки удмуртского народа» китабы өчен 1986 елда Удмурт АССРның Дәүләт премиясенә лаек була.
  • Удмурт язучыларының күп әсәрләрен рус теленә тәрҗемә итә. (Т.A. Архиповның «У реки Лудзинки» романы, Г. К. Перевощиковның «Поклонись земле» роман-трилогиясе һәм башкалар.)
  • Ижау-Балезино тимер юлының Бөек Ватан сугышы елларында тылда төзелеш турында «Дорога, ставшая судьбой» автобиографик повесте авторы.

Библиография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    • Удмурт калык выжыкылъёс / Дасязы: А. Н. Клабуков, Н. П. Кралина. — Ижевск: Удмуртское книжное издательство, 1954. — 168 б.
    • История Удмуртской советской литературы: Краткий очерк / Н. П. Кралина, канд. филол. наук. — Ижевск: Удмуртская правда, 1957. — 34 с.
    • Пословицы, поговорки удмуртского народа / Сост. и авт. вступ. статьи, с. 3-44, Н. П. Кралина. — Ижевск: Удмуртское книжное издательство, 1960. — 208 с.
    • Сто сказок удмуртского народа / Сост. и авт. вступ. статьи, с. 3-36, канд. филол. наук Н. Кралина. — Ижевск: Удмуртское книжное издательство, 1961. — 311 с.
    • Лопшо Педунь смеется: удмуртские народные сказки / Лит. обработка Н. П. Кралиной; Ил.: Р. К. Тагиров. — Ижевск: Удмуртия, 1970. — 45 с.
      • Лопшо Педунь смеётся: удмуртские народные сказки / Сост., пер. и обработка Н. П. Кралиной; худож. Михаил Вахрин. — Ижевск: Удмуртия, 2009. — 30 с.
    • Ватка но Калмез: Легенды и предания / В соавт. с П. Поздеевым. — Ижевск. 1971. — 163 с.
    • Мудрый Иван и богатый поп: Удмуртская народная сказка / Пер. Н. П. Кралиной; Худож. М. Гарипов. — Ижевск: Удмуртия, 1977. — 24 с.
    • Удмуртские народные сказки / Сост. пер. и вступ. статья Н. П. Кралиной; Худож. Э. Н. Морозов. — Ижевск: Удмуртия, 1976. — 322 с.
      • Удмуртские народные сказки / Сост., пер. и обраб. Н. П. Кралиной. — 2-е изд., с изм. — Ижевск: Удмуртия, 2003. — 141 с.
      • Удмуртские народные сказки, мифы и легенды / Сост., пер. c удмурт., обраб. и предисл. Н. П. Кралиной; худож. М. Г. Гарипов. — 3-е изд., с изм. — Ижевск: Удмуртия, 2008. — 159 с.
      • Удмуртские народные сказки / Сост. и пер. Н. П. Кралиной. — 4-е изд., с изм. — Ижевск: Удмуртия, 2016. — 222 с. (тираж 1500 экз.)
    • Мифы, легенды и сказки удмуртского народа / Лит. обраб. Н. Кралиной; Худож. М. Гарипов. — Устинов: Удмуртия, 1986. — 202 с. (тираж 30500 экз.)
      • Мифы, легенды и сказки удмуртского народа / Переложение и лит. обраб. Н. Кралиной; Худож. М. Гарипов. — 2-е изд. — Ижевск: Удмуртия, 1995. — 202 с.
      • Мифы, легенды и сказки удмуртского народа / Сост., пер., обраб. и предисл. Н. П. Кралиной. — Ижевск: Удмуртия, 2015. — 123 с.
    • Дорога, ставшая судьбой: Повесть. — Ижевск, 2003. — 266 с.

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Надежда_Кралина&oldid=3623984