Дүртөйле

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Дүртөйле latin yazuında])
Дүртөйле
баш. Дүртөйлө
Илтамга
Нигезләнү датасы 1795
Сурәт
Рәсми исем Дүртөйлө
Рәсми тел башкорт теле һәм рус теле
Дәүләт  Россия
Нәрсәнең башкаласы Дүртөйле районы һәм Городское поселение город Дюртюли[d][1]
Административ-территориаль берәмлек Городское поселение город Дюртюли[d][1]
Сәгать поясы UTC+05:00
Халык саны 4500 (1939)[2],
4744 (1959)[3],
14 264 (1970)[4],
19 646 (1979)[5],
25 264 (1989)[6],
27 100 (1992)[2],
29 700 (1996)[2],
30 200 (1998)[2],
30 600 (2000)[2],
30 600 (2001)[2],
29 984 (2002)[7],
30 000 (2003)[2],
30 400 (2005)[2],
30 700 (2006)[2],
31 000 (2007)[2],
31 665 (2008)[8],
31 403 (2009)[9],
31 274 (2010)[10],
31 300 (2011)[2],
31 217 (2012)[11],
31 152 (2013)[12],
31 152 (2014)[13],
30 943 (2015)[14],
30 986 (2016)[15],
30 858 (2017)[16],
30 969 (2018)[17],
30 912 (2019)[18],
31 021 (2020)[19],
31 185 (2021)[20]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 100 метр
Почта индексы 452320
Рәсми веб-сайт admdurtuli.ru
Беренче язма телгә алу 1722
Җирле телефон коды 34787
Карта
 Дүртөйле Викиҗыентыкта

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Дүртөйле (мәгънәләр) битенә күчегез.

Дүртөйле (баш. Дүртөйлө, рус. Дюртюли, чир. Дöртыльö) шәһәре — Башкортостанның Дүртөйле районы үзәге. 2009 елның 1 гыйнварына 31899 кеше яши.[21] Агыйдел елгасы буена урнашкан

Тарихи мәгълүматлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Дүртөйле торак урыны буларак беренче кат 1795 елда искә алына. Биредә ул вакытта Трапезников, Дьяконов, ике Чистяков яшиләр. Дүрт йорттан торган авылга якын-тирәдәге татарлар «Дүртөйле» дип ат кушканнар.

19 гасыр уртасында, уңайлы, Агыйдел суы өстендә урнашканга күрә Дүртөйле үсеп китә һәм су юлы белән йөкләрне ташу ноктасына әйләнә. Совет чорында район үзәге булып китә. Аның чикләре Татарстанга терәлә, 1935 елда Илеш районы җирләре бүлеп чыгарыла. 1964 елдан — штп, 1989 елдан — шәһәр.

Атаклы кешеләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Социаль тармак[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәрдә 6 тулы урта мәктәп, шул исәптән өч гимназия. 2005 елда, җирле халыкның мәнфәгатьләре белән исәпләшмичә, Дүртөйледә 260 урынга исәпләнгән интернат төрендәге Башкорт гимназиясе ачыла.

Тарих-төбәкне өйрәнү музее, 3 китапханә, 4 хастаханә, «Агыйдел» санаторий-профилакторие, «Венеция» санаторий-профилакторие, «Акчарлак»балалар җәйләве.[22]

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Җирле сәнәгать авыл хуҗалыгы чималын, нефть чыгару, төзелеш материаллары җитештерүгә, табигый газны кууга корылган.

Матбугат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

“Юлдаш” иҗтимагый-сәяси газетасы. Татар һәм рус телләрендә чыга.[23] Җирле телевизия (МАУ ДЮРТЮЛИ — ТВ РБ) татар, башкорт һәм рус теләрендә тапшырулар әзерли.

Демография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык саны
1939[2]1959[3]1970[4]1979[5]1989[6]1992[2]1996[2]1998[2]2000[2]2001[2]
4500↗4744↗14 264↗19 646↗25 264↗27 100↗29 700↗30 200↗30 600→30 600
2002[7]2003[2]2005[2]2006[2]2007[2]2008[8]2009[9]2010[10]2011[2]2012[11]
↘29 984↗30 000↗30 400↗30 700↗31 000↗31 665↘31 403↘31 274↗31 300↘31 217
2013[12]2014[13]2015[14]2016[15]2017[16]2018[17]2019[18]2020[19]2021[20]
↘31 152→31 152↘30 943↗30 986↘30 858↗30 969↘30 912↗31 021↗31 185

Милли состав: күпчелеге татарлар (26 мең), азмы-күпме күләмдә руслар (2900 кеше), чирмешләр (480 кеше). Башкортлар юк. Татар теле өстенлек итә.

«Мирас» мәчете
Бөек Василий чиркәве

Дин[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Ислам
Христианлык

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 ОКТМО
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 Народная энциклопедия «Мой город». Дюртюли. 2013-10-09 тикшерелгән.
  3. ↑ 3,0 3,1 Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу
  4. ↑ 4,0 4,1 Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.. Демоскоп Weekly. 2013-09-25 тикшерелгән.
  5. ↑ 5,0 5,1 Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.. Демоскоп Weekly. 2013-09-25 тикшерелгән.
  6. ↑ 6,0 6,1 Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.
  7. ↑ 7,0 7,1 Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более.
  8. ↑ 8,0 8,1 1.5. Численность населения республики Башкортостан по муниципальным образованиям на 1 января 2009 года
  9. ↑ 9,0 9,1 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
  10. ↑ 10,0 10,1 Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. әлеге чыганактан 2023-08-11 архивланды. 2024-04-28 тикшерелгән.
  11. ↑ 11,0 11,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. 2014-05-31 тикшерелгән.
  12. ↑ 12,0 12,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). 2013-11-16 тикшерелгән.
  13. ↑ 13,0 13,1 Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. 2014-08-02 тикшерелгән.
  14. ↑ 14,0 14,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. 2015-08-06 тикшерелгән.
  15. ↑ 15,0 15,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года (2018-10-05). әлеге чыганактан 2021-05-08 архивланды. 2021-05-15 тикшерелгән.
  16. ↑ 16,0 16,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (2017-07-31). әлеге чыганактан 2017-07-31 архивланды. 2017-07-31 тикшерелгән.
  17. ↑ 17,0 17,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. әлеге чыганактан 2018-07-26 архивланды. 2018-07-25 тикшерелгән.
  18. ↑ 18,0 18,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года.
  19. ↑ 19,0 19,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года.
  20. ↑ 20,0 20,1 Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более (XLSX). 2022-09-01 тикшерелгән.
  21. ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 елның 4 март көнендә архивланган..
  22. ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-12, retrieved 2011-05-28 
  23. ↑ "Юлдаш" газетасы, archived from the original on 2011-03-18, retrieved 2011-05-28 

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Дүртөйле&oldid=3789959