Эчтәлеккә күчү

Ğälämi fäza: юрамалар арасында аерма

Сылтамалар өстәү
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Ğälämi fäza latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
InternetArchiveBot (бәхәс | кертем)
255 245 үзгәртергә
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 95: Юл номеры - 95:
* '''[[Öçençe ğälämi tizlek]] - 16,67 km/s - [[Qoyaş]] tartılışınnan kitep, yoldızara fäzağa çığu'''
* '''[[Öçençe ğälämi tizlek]] - 16,67 km/s - [[Qoyaş]] tartılışınnan kitep, yoldızara fäzağa çığu'''
* '''[[Dürtençe ğälämi tizlek]] - 550 km/s - [[Kiek Qaz Yulı]] [[galaktika]]sı tartılışınnan kitep, galaktikaara fäzağa çığu'''
* '''[[Dürtençe ğälämi tizlek]] - 550 km/s - [[Kiek Qaz Yulı]] [[galaktika]]sı tartılışınnan kitep, galaktikaara fäzağa çığu'''

=== Açık alanda kalmanın insan vücudu üzerindeki etkisi ===
NASA bilim adamlarına göre, popüler fikirlerin aksine, koruyucu bir uzay giysisi olmadan uzaya girdiğinde, bir insan donmayacak, patlamayacak ve anında bilinç kaybetmeyecek, kanı kaynamayacak - bunun yerine oksijen eksikliğinden ölecektir. Tehlike, dekompresyon sürecinin kendisinde yatmaktadır — patlayıcı dekompresyon sırasında kandaki gaz kabarcıkları genişlemeye başladığından, vücut için en tehlikeli olan bu zaman dilimidir.<ref>[https://www.vrsystems.ru/stati/russkii_kosmos_rossiiskie_texnologii.htm Açık alanda kalmanın insan vücudu üzerindeki etkisi]</ref>

== Notlar ==
<references />


== Sıltamalar ==
== Sıltamalar ==

21 июн 2023, 01:19 юрамасы

Cir atmosferası

Ğälämi fäza - kük cisemnäre atmosferasınnan tış urnaşqan çağıştırmaça buş Ğäläm öleşläre.

Ğäläm bötenläy buş bulmıy, anıñ eçendä qayber kisäkçelär (kübesençä vodorod) tübän tığızlığı, elektromagnit nurlanışı häm yoldızara matdä bar.

Qayçaqta Cirdän tış fäza Ğäläm, Kosmos, kosmik kiñlek dip yörtelä.

Çiklär

Tögäl çiklär yuq: Cirneñ öslegenän yıraqlaşa barıp, atmosfera sirägäyä bara.

Xalıqara aviatsiä federatsiäse kosmos häm atmosfera arasındağı çikne 100 km bieklegendäge Karman sızığında bilgeli.

Atmosfera cilläre häm ğälämi kisäkçeläre yoğıntısı nigezendä isäplägän çik - 118 km bieklegendä, ä NASA çikne 122 km bieklegendä bilgeli.

Qoyaş sisteması

Qoyaş sistemasında fäza planetaara fäza dip yörtelä. Planetaara fäza heliopauza noqtalarında yoldızara fäzağa küçä.

Ğäläm vakuumı hiç buş tügel, anda qayber atomnar, relikt nurlanış, ğälämi nurlar bar. Şulay uq gaz, plazma, tuzan, meteorlar, ğälämi çüp bar.

Keşe açıq ğälämdä

NASA buyınça keşe açıq ğälämdä tuñmas, şartlamas, bik tiz añın yuğaltmas, qanı qaynamas, läkin kislorod citmägängä kürä wafat bula.

Atmosfera

0-1 km
18 km
20-26 km
55 km
300 km
1370 km
27 000 km
90 000 km
400 000 km
  • Diñgez däräcäse - 101,3 kPa (1 atm, 760 tk.b.mm)
  • 2-3 km - taw çire başlana
  • 4,7 km - passajirlar öçen östämä kislorod tä'min itü kiräk
  • 6 km - keşelär daimi yäşäw urını çige
  • 6,6 km - iñ biek tözelgän taş bina (Liulyailyako, Könyaq Amerika)
  • 8,2 km - kislorod bitlege bulmağanda, keşe ülä
  • 10-18 km troposfera häm stratosfera arasındağı çik
  • 18,9-19,35 km - keşelär öçen ğäläm başı: tän temperaturasında qan qaynıy.
  • 20-22 km - biosferanıñ yuğarı çige
  • 25-26 km - zamança reaktiv oçqıçlar iñ yuğarı bieklege
  • 15-30 km - ozon qatı
  • 35 km - Su öçen ğäläm başı - su 0 °C temperaturasında qaynıy, yuğarıraq sıyıqça xäldä bula almıy.
  • 37,8 km - oçqıç citkän iñ yuğarı bieklek (MiG-25M)
  • 48 km - atmosfera Qoyaş ultraşämäxä nurların kimetmi
  • 50 km - mezosfera başlana
  • 55 km - atmosfera kosmik nurlanışqa tä'min itmi
  • 80 km - termosfera başlana (kömeş bolıtlar bieklege)
  • 80,45 km (50 mil) - AQŞ räsmi ğäläm çige
  • 100 km - Xalıqara räsmi atmosfera häm ğäläm arasındağı çik - Karman sızığı.
  • 302 km - Yuriy Gagarin Vostok-1 ğälämi qorabında iñ yuğarı citkän bieklek (1961)
  • 400 km - Xalıqara ğälämi stantsiäneñ orbitası
  • 690 km - ekzosfera başlana
  • 2000 km - atmosfera iärçengä tä'min itmi
  • 17000 - tışqı elektronnar nurlanışı qayışı
  • 35 786 km - geostatsionar orbita bieklege - iärçen ekvator ber noqtası östennän haman elenep oça
  • 100 000 km - ekzosfera çige - geotac, atmosfera betä

Planetaara fäza

  • 363 104 - 405 696 km - Ay iärçene Cir östendäge bieklek
  • 401 056 km - keşe buluı rekord bieklege (Apollon-13, 1970)
  • 930 000 km - Cirneñ gravitatsiäse ölkäse, yuğarıraq Qoyaş üzenä tarta.
  • 40 000 000 km - iñ yaqın planeta - Çulpan
  • 56 000 000 km - Marsqa iñ yaqın aralıq
  • 149 597 870,7 km - Cirdän Qoyaşqa aralıq
  • 590 000 000 km - Yupiterga qädär aralıq
  • Qoyaştan aralıq

Yoldızara fäza

300 000 000 000 000 000 km - galaktikabız Kiek Qaz Yulı çige
  • 870 000 000 000 000 000 000 000 km - küzätelä torğan Ğäläm çige

Kiräkle tizleklär

Cirdän Ğälämgä oçsın öçen kiräkle tizleklär:

Açık alanda kalmanın insan vücudu üzerindeki etkisi

NASA bilim adamlarına göre, popüler fikirlerin aksine, koruyucu bir uzay giysisi olmadan uzaya girdiğinde, bir insan donmayacak, patlamayacak ve anında bilinç kaybetmeyecek, kanı kaynamayacak - bunun yerine oksijen eksikliğinden ölecektir. Tehlike, dekompresyon sürecinin kendisinde yatmaktadır — patlayıcı dekompresyon sırasında kandaki gaz kabarcıkları genişlemeye başladığından, vücut için en tehlikeli olan bu zaman dilimidir.[1]

Notlar

  1. ↑ Açık alanda kalmanın insan vücudu üzerindeki etkisi

Sıltamalar

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Ğälämi_fäza&oldid=4081310