Александр Дымшиц

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Александр Дымшиц latin yazuında])
Александр Дымшиц
Туган телдә исем рус. Александр Львович Дымшиц
Туган 29 июнь (12 июль) 1910[1], 1910 яки 12 июль 1910(1910-07-12)[2]
Таллинн, Россия империясе[3]
Үлгән 6 гыйнвар 1975(1975-01-06)[4][5][2]
Мәскәү, СССР[3]
Күмү урыны Новодевичье зираты[d]
Ватандашлыгы  Россия империясе
 СССР
Әлма-матер Государственный институт истории искусств[d]
Һөнәре әдәбият белгече, әдәби тәнкыйтьче, театральный критик
Эш бирүче Максим Горький исемендәге Дөнья әдәбияты институты
Сәяси фирка Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Катнашкан сугышлар/алышлар Алман-совет сугышы
Хәрби дәрәҗә подполковник[d]
Гыйльми дәрәҗә: филология фәннәре докторы[d] (1966)

 Александр Дымшиц Викиҗыентыкта

Александр Львович Дымшиц (1910 елның 29 июне (12 июле), Ревель — 1975 елның 6 гыйнвары, Мәскәү) — совет әдәбият белгече, әдәби һәм театр тәнкыйтьчесе, филология фәннәре докторы, ГДР Сәнгать академиясе әгъза-корреспонденты[6]. Бөек Ватан сугышында катнашучы.

Тормыш юлы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Александр Дымшиц Ревельдә туган (хәзер — Таллинн). Әтисе — Лев Исаакович Дымшиц, инженер-химик, Дрезден югары техник мәктәбен тәмамлаган. Әнисе — Ида Исидорова Гольдберг, китап басучы һәм Петербург һәм Берлиндагы эре нәшрият эше хуҗасы кызы, актриса, театр антрепризында чыгыш ясаган. Өй белеме алган, өч чит телне (алман, инглиз һәм француз) ирекле белгән. Анненшуле алман мәктәбен тәмамлый[7].

1930 елда Сәнгать тарихы институтын тәмамлый, шул ук елдан Пушкин Йортында эшли[8][9]. 1933 елда А. И. Герцен исемендәге Ленинград педагогия институты аспирантурасына укырга керә. 1936 елда да эш фольклоры турында кандидатлык диссертациясен яклый. 1940—1941 елларда «Резец» һәм «Ленинград» журналларының редколлегия әгъзасы була. 1940 елның февралендә Пушкин Йорты директорының фәнни эш буенча урынбасары, ә шул ук елның октябрендә Ленинград университетының филология факультеты профессоры вазыйфаларын башкаручы була[9].

Совет хәрби администрациясенең Пропаганда идарәсенең мәдәният бүлеге начальнигы майор Александр Дымшиц. Берлин, 1947 ел

Бөек Ватан сугышының беренче көннәрендә үз теләге белән фронтка сәяси хезмәткәр буларак китә; 1941 елда — Ленинград фронтының 23 нче армиясенең «Җиңү байрагы» газетасының өлкән әдәби хезмәткәре, бүлек мөдире. 1942 елдан — шул ук фронтның сәяси идарәсе 7 нче бүлегенең өлкән инструкторы. 1945 елдан — 1 нче Беларус фронтының сәяси идарәсенең алман матбугат буенча инспекторы[10].

1945 елның июненнән алып 1949 елның декабренә кадәр майор, ә соңрак подполковник исемендә Берлинда Совет хәрби администрациясенең пропаганда Идарәсендә мәдәният бүлеге башлыгы булып хезмәт итә[11]. Бу постта аңа эмиграциядән һәм концлагерьлардан кайткан мәдәният эшлеклеләрен каршы алырга, аларга эш һәм торак белән танышырга ярдәм итәргә туры килә. Кайбер очракларда ул аларга ССРБда дәвалау курсы узарга ярдәм итә, аерым алганда, Эрнст Буш белән шулай булган. Дымшиц сугыштан соң Берлинда Алман театры, шулай ук «Комише опер», «Берлинер ансамбль», ДЕФА киностудиясен ача[12]. Совет хәрби администрациясе чыгарган «Ежедневное обозрение» (Tägliche Rundschau) газетасында замандашларының таныклыклары буенча, Дымшиц ярдәмендә ул вакытта ССРБда булмаган мәкаләләр бастырыла һәм фикер алышулар үткәрелә[11].

1949 елда Ленинградка кайта, башта Дәүләт Халык китапханәсендә эшли, 1950 елның июнендә Пушкин Йортында өлкән фәнни хезмәткәр итеп билгеләнә. Бер үк вакытта А. И. Герцен исемендәге Ленинград дәүләт педагогика университетының рус әдәбияты кафедрасы доценты. 1956 елдан 1959 елга кадәр Театр, музыка һәм кинематография институтын җитәкли.

1957—1961 елларда — «Звезда» журналы, 1959—1962 елларда — «Литература и жизнь» газетасы редколлегияләре әгъзасы. 1961—1962 елларда «Октябрь» журналының баш мөхәррир урынбасары, 1963 елдан — «Вопросы литературы» журналының редколлегия әгъзасы, 1964 елдан — «Знамя» журналы редколлегиясе әгъзасы.

1959 елда «Литература и жизнь» газетасының баш мөхәррир урынбасары итеп билгеләнә һәм Мәскәүгә күчеп килә. А. М. Горький исемендәге Әдәбият институтында укыта. 1966 елда алман әдәбияты тарихы буенча эшләгән өчен фәннәр докторы дәрәҗәсе бирелә.

1963 елдан 1966 елга кадәр кинематография буенча Дәүләт комитетының сценарий-редакция коллегиясенең баш редакторы булып эшли[13], 1964 елдан алып 1968 елга кадәр ВГИКның сценарий-кино өйрәнү факультеты кафедрасы мөдире була[14]. 1972—1975 елларда Дөнья әдәбияты институты директорының фән буенча урынбасары.

1928 елдан матбугатта басыла. Рус һәм совет әдәбияты турында күп санлы мәкаләләр авторы, аның күп эшләре XIX һәм XX гасырлар алман әдәбиятына багышланган; шулай ук Бертольт Брехт һәм башка алман язучыларының әсәрләрен тәрҗемә иткән. Басмага «Шагыйрь китапханәләре»нең берничә китабын әзерләгән: «С. Есенин» (1940, кече серия), «И. Суриков» (1939, 1948, кече серия), «С. Надсон» (1949, кече серия), «Революцион поэзия» (1954, зур серия), «Осип Мандельштам» (1973, зур серия).

1975 елның 6 гыйнварында вафат була. Мәскәүнең Новодевичье зиратында җирләнгән.

Гаилә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Хатыны — Надежда Осиповна Оршер (1910—1976), белеме буенча тарихчы, Ленинград дәүләт университетын тәмамлаган.
  • Хатыны (икенче никах) — Галина Яковлевна Снимщикова (1908—1991), алман теленнән тәрҗемәче, И. Р. Бехер, Б. Келлерман, Э. М. Ремарка һ. б. тәрҗемә иткән.
  • Апасы — рәссам-авангардист Софья Исааковна (Сара Айзиковна) Дымшиц.
  • Ике туган абыйсы — кинокомпозитор Андре (Абрам Наумович) Костелянец (1901—1980).
  • Балалар:
    • Елена Александровна Мовчан (1937 елгы), әдәбиятчы, тәрҗемәче. 1962—1993 елларда «Дружба народов» журналының редколлегия әгъзасы, Язучылар берлеге әгъзасы.
    • Нина Александровна Дымщиц (1949 елгы), киновед, ВГИК доценты, «Киноведческие записки» журналының редколлегия әгъзасы.

Бүләкләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • II дәрәҗә Ватан сугышы ордены (30.07.1944).
  • Кызыл Йолдыз ордены (22.07.1945).
  • «Ленинградны саклаган өчен» медале (1943).
  • «1941—1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Алманияне җиңгән өчен» медале.
  • «1941—1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Җиңүгә егерме ел» юбилей медале.
  • «Владимир Ильич Ленинның тууына 100 ел тулу уңаеннан» медале.
  • ССРБ медальләре.

Иншалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Литература и фольклор. – М.: Гослитиздат, 1938.
  • Мартин Андерсен-Нексё. – М.: Гослитиздат, 1951.
  • Литература и народ (сборник статей). – Л.: Лениздат, 1958.
  • В великом походе. – М.: Советский писатель, 1962.
  • Георгий Гулиа. – Сухуми, 1965, 1971, 1979.
  • Звенья памяти. – М.: Советский писатель, 1968; изд. 2-е, доп., 1975.
  • Проблемы и портреты. – М.: Современник, 1972.
  • За и против.— М.: Правда, 1972.
  • К. Маркс и Ф. Энгельс и немецкая литература. – М.: Художественная литература, 1973, 1977.
  • Нищета советологии и ревизионизма. – М.: Художественная литература, 1975.
  • Любовь моя, Армения! — Ереван, 1978.
  • Избранные работы в 2-х томах. – М.: Художественная литература, 1983.

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1964.
  2. ↑ 2,0 2,1 Сотрудники Российской национальной библиотеки
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118528424 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
  4. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  5. ↑ Берлинская академия искусств — 1696.
  6. ↑ Дымшиц, Александр Львович. Центр генеалогических исследований.
  7. ↑ Дымшиц Н. А. 1945-й и другие годы // Киноведческие записки. — № 59.
  8. ↑ Абрамова В. И. Дымшиц, Александр Львович // Краткая литературная энциклопедия.
  9. ↑ 9,0 9,1 Дружинин П. Одна абсолютно обглоданная кость»: история защиты А.Л. Дымшицем докторской диссертации // НЛО. — № 115.
  10. ↑ Писатели Москвы — участники Великой Отечественной войны. — М., 1997.
  11. ↑ 11,0 11,1 Черкасский Я. (2008-03-10). Русское возрождение немецкой культуры. Русская Германия (официальный сайт). әлеге чыганактан 2013-03-18 архивланды.
  12. ↑ Черкасский Я. (2008-03-10). Русское возрождение немецкой культуры. Русская Германия (официальный сайт). әлеге чыганактан 2013-03-18 архивланды.
  13. ↑ Затонский Д. В. Александр Львович Дымшиц. В кн.: Дымшиц А. Л. Избранные работы в двух томах: Портреты и проблемы. Т. 1. М.: Художественная лит-ра, 1983, c. 8.
  14. ↑ Сценарно-киноведческий факультет, archived from the original on 2020-06-15, retrieved 2022-05-19 

Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Alexander Dymschitz: Wissenschaftler, Soldat, Internationalist / Herausgegeben von Klaus Ziermann unter Mitarbeit von Helmut Baitrl / Berlin: Henschelverlag, 1977.

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Александр_Дымшиц&oldid=4120043