Гухьякалар
Гухьяка(лар) (गुह्यक, турыдан-туры мәгънәдә "кача торганнар") Һинд динендә табигыйдан өстен мәхлукатлар сыйныфы. Якшалар (табигать рухлары) кебек алар еш байлык Ходае Кубераның хезмәтчеләре буларак тасвирлана һәм аның яшерелгән хәзинәләрен саклыйлар. Гухьякалар тау мәгарәләрендә яшиләр дигән ышаныч бар; шуннан аларның исемнәре "кача торганнар" килеп чыкканнар.[1] Гухьякаларның Раббы буларак Кубера "Гухьякадхипати" дип атала.[2]
Тасвирлама[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Эдвард Уошбёрн Һопкинс фараз иткәнчә Гухьякалар аерым мәхлукатлар түгел, ә качучы рухлар өчен гомуми атама.[2] Алар Ману Смритида һәм Махабхаратаның кушымтасы "Һаривамса"да аерым мәхлукатлар буларак искә алына;[1] шулай да, эпос һәм Мегадхута аларны Якшалар дип идентификацияли.[1][3]
Гухьякалар Кубераның иң ышанычлы һәм якын шурадашлары буларак тасвирлана, ул алар белән Кайлаш тавында яши. Кубера аларга әһәмиятле биремнәр бирә, мәсәлән, могъҗизалы күз примочкасын Рама Ходае һәм эпик каһарманына илтәргә һәм аңа сугышта ярдәм итәргә.[2] Алар шулай ук юллама тапшыручылар буларак хезмәт итәләр һәм бәрелешләргә карап тору өчен җибәреләләр.[4] Башка очракларда алар Хемакутада яки Гандхамандана Тавында, Кубера сараенда яши торган итеп тасвирлана.[5] Алар шулай ук җирдә һәм калкулыкларда яшиләр.[4] Алар табигате буенча ярым-кош, ярым-ат буларак тасвирлана.[5] Аларның күктә формалары янып торучы, сугыш дәверендә алар шәйтан формаларын алалар һәм җирдә гномнарга охшаган.[4]
Махабхаратада алар Якшалар төре буларак карала һәм Кубераның һава сарайлары күктә Гухьякалар тарафыннан тотыла дип искә алына; башка очракларда Ходайны үзен Гухьякалар ташый торган итеп тасвирлана.[6] Эпостагы каһарман Бхима Гандхаманданада Куберага һөҗүм иткәндә аларны үтерә дип тасвирланган.[2][3] Махабхарата сугышында тасвирланганча кылычтан каһарманнарча да түгел, куркакларча да түгел солдатлар үлемнән соң Гухьякалар яшәү урынына бара дип әйтелгән. Бу җаннар керә ала торган икенче иң түбән патшалык, иң түбәне гөнаһ кылучылар өчен Нарака (тәмугъ).[4][5] Гухьякалар еш Питрлар ("бабалар") белән тәңгәлләштерелә һәм кайчак өрәкләр белән тиңдәш итеп күрсәтелә.[4]
Игезәк дәвалаучы Ходайлар Ашвиннар, ел саен үсүче үсемлекләр һәм түбән хайваннар Гухьякалар итеп тасвирлана.[5][7] Бхагавата Пуранада Кубераның улы Налакувара һәм Манигрива Гухьякалар буларак тасвирлана.[2]
Кайчак Кубера белән ассоциацияләнсә дә, Варахамихираның "Брихат-Самхита"сы һәм шулай ук кайбер Пураналар Гухьякаларны Кояш Ходае Сурьяның улы Ревантаның юлдашлары итеп тасвирлыйлар.[8] Маркандея Пурана Реванта Сурья тарафыннан Гухьякаларның җитәкчесе вазифасын башкарырга куелган дип искәртә.[9] Сынчылыкта Реванта еш сунарчылык сәхнәләрендә Гухьякалар белән сурәтләнә.[10]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Китаплар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Hopkins, Edward Washburn, Epic mythology, [url=https://archive.org/stream/epicmythology00hopkuoft#page/n147/mode/2up/search/Kubera], Strassburg K.J. Trübner, isbn=0-8426-0560-6
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Monier-Williams, Monier (2008) [1899]. Monier Williams Sanskrit-English Dictionary. Universität zu Köln. p. 360. http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/cgi-bin/monier/serveimg.pl?file=/scans/MWScan/MWScanjpg/mw0360-guruvyatha.jpg.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Hopkins pp. 144
- ↑ 3,0 3,1 Mani, Vettam (1975). Puranic Encyclopaedia: a Comprehensive Dictionary with Special Reference to the Epic and Puranic Literature. Motilal Banarsidass Publishers. p. 301. .
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Hopkins pp. 147-8
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Roshen Dalal (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books India. p. 151. .
- ↑ Hopkins pp. 142-3.
- ↑ Hopkins p. 55
- ↑ Monier-Williams, 1899
- ↑ Vibhuti Bhushan Mishra (1973). Religious Beliefs and Practices of North India During the Early Mediaeval Period. BRILL. p. 37. ..
- ↑ Singh, Nagendra Kumar (1997), "Revanta in Puranic Literature and Art", Encyclopaedia of Hinduism, 44, Anmol Publications, pp. 2605–19, 2611, 2613, ISBN 81-7488-168-9
