Эчтәлеккә күчү

Кабан дуңгызы

Сылтамалар өстәү
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Кабан дуңгызы latin yazuında])
(Кабан дуңгызлары битеннән юнәлтелде)
Кабан дуңгызы
Сурәт
Кыскача исем S. scrofa
Халыкара фәнни исем Sus scrofa L., 1758[1][2][3][…]
Таксономик ранг төр[1][2][3]
Югарырак таксон кабаны[d][1][2]
Таксонның халык атамасы Wild Boar[4][5]
Таксон синонимы S. nicobaricus[d][6]
Макималь гомер озынлыгы 27 ел[7]
Йөклелек чоры 121 ± 10 тәүлек[8]
Нәрсәнең чыганагы wild boar meat[d], haunch of wild boar[d] һәм boar's skin[d]
ХТСБ саклану статусы югалу куркынычы иң аз булган[d][9]
Төрләр ареалы харитасы
3D-модель
...өчен инвазион төр Австралия[10][11] һәм Австралия[12]
Нинди вики-проектка керә ВикиПроект Инвазив биология[d]
Wildlife Protection Act 1972 (India) schedule Schedule III of Wildlife Protection Act, 1972[d][13]
Тәүлек циклы көндез актив[d][14]
Таксон ареалы Бразилия, Гуандун[d][15] һәм Көньяк Кытай таулары[d][16]
Ссылка на авторов таксона Linnaeus, 1758[17]
Геном төзелеше URL-ы ensembl.org/Sus_scrofa[18]
 Кабан дуңгызы Викиҗыентыкта

Кабан дуңгызы (лат. Sus scrofa), дуңгызлар семьялыгыннан күшәми торган партояклы имезүче хайван. Евразия һәм Төньяк Африкада таралган, Америкада климатлаштырылган. Йорт дуңгызының нәсел башы.

Эре хайван: ана затларның озынлыгы 1,7 м, ата затларның 2 м тирәсе, биеклеге җилкә калкымында 1 м га кадәр; ана затларның авырлыгы 150 кг га, аталарның 250–300 кг га җитә. Башы зур, чөйсыман озынча, күзләре кечкенә, батынкы. Кискеч тешләре алга, өске һәм аскы казналыкның казык тешләре өскә һәм ян-якка юнәлгән. Кабан дуңгызының тешләре гомер буе үсә, зур ата затларда (ата кабаннарда) 8–10 см озынлыкка җитә. Олы хайваннар куе сорыдан көрән яки кара төскә кадәр.

4 айга кадәр балаларының ян-ягында аксыл саргылт төстәге буй сызыклар була. 3–10 арлап (кайвакыт берничә дистә), көтү булып яшиләр. Көтүдәге аерым затлар һәм аерым көтүләр арасында билгеле бер иерархия мөнәсәбәтләре урнашкан. Җенси активлык чоры ноябрь–гыйнварда. Буазлык чоры якынча 115 көн. Гадәттә, 4–5 (кайвакыт 12 гә кадәр) бала китерә. Балалары тиз үсә, җәй ахырына аларның авырлыгы 20 кг һәм күбрәк тә була, кышка кадәр аналары белән яшиләр. Җенси яктан ана затлар 8–10 айлык вакытта, ата затлар яшәешенең 2 нче елында җитлегә. 10–12 (сирәк кенә 20) ел яши.

Төрле азык белән туклана. Туклануында үсемлекләр өстенлек итә: үсемлек тамырлары һәм бүлбеләре, үлән, имән чикләвеге, чикләвекләр, агач һәм куак җимешләре. Хайван азыгын яңгыр суалчаннары, туфрак бөҗәкләре һәм аларның личинкалары, төче су һәм җир өсте моллюсклары, тычкансыман кимерүчеләр, кош йомыркалары һәм балалары, бака, кәлтә, еланнар, кайвакыт үләксәләр тәшкил итә. Кышын кипкән үлән, агач кайрысы һәм ботаклары, агач гөмбәләре, кырда калган иген уңышы белән туклана.

Чыганаклар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Integrated Taxonomic Information System — 1996.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference / D. E. Wilson, D. M. Reeder — 3 — Baltimore: JHU Press, 2005. — 35, 2142 p. — ISBN 978-0-8018-8221-0
  3. ↑ 3,0 3,1 Smith A. T., Xie Y., Lunde D. P. et al. A Guide to the Mammals of China. / A. T. Smith, Y. Xie — Princeton: Princeton University Press, 2008.
  4. ↑ Кызыл китап — 1964.
  5. ↑ Cole T. C. H. Wörterbuch der Säugetiernamen - Dictionary of Mammal Names — 2015. — ISBN 978-3-662-46270-6 — doi:10.1007/978-3-662-46270-6
  6. ↑ Wilson & Reeder's Mammal Species of the World / D. E. Wilson, D. M. Reeder — 3 — Lewisburg: Bucknell University, 2005.
  7. ↑ Longevity of Mammals in Captivity; from the Living Collections of the World — 1 — 2005.
  8. ↑ Grzimeks Enzyklopädie — 1 — M: Kindler Verlag, 1988.
  9. ↑ The IUCN Red List of Threatened Species 2022.2 — 2022.
  10. ↑ http://www.environment.gov.au/biodiversity/invasive-species/feral-animals-australia/feral-pigs
  11. ↑ https://www.dpi.nsw.gov.au/biosecurity/vertebrate-pests/pest-animals-in-nsw/feral-pigs/feral-pig-biology
  12. ↑ Seebens H. SInAS database of alien species occurrences — 2021. — doi:10.5281/ZENODO.5562892
  13. ↑ India Schedule Species Database
  14. ↑ Wiens J. J. Out of the dark: 350 million years of conservatism and evolution in diel activity patterns in vertebrates // Evolution / M. Noor — Wiley, 2017. — 16 p. — ISSN 0014-3820; 1558-5646 — doi:10.1111/EVO.13284 — PMID:28636789
  15. ↑ (unspecified title) — doi:10.17520/BIODS.2022689
  16. ↑ 胡一鸣 南岭哺乳类和鸟类物种丰富度空间分布格局及其影响因子, Species richness patterns of mammals and birds and their drivers in the Nanling Mountain Range // 生物多样性 — 2024. — ISSN 1005-0094 — doi:10.17520/BIODS.2023026
  17. ↑ https://biodiversity.org.au/afd/taxa/Sus_scrofa
  18. ↑ Ensembl
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Кабан_дуңгызы&oldid=3106031