Катманду

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Катманду latin yazuında])
Катманду
һинди काठमांडौ
Байрак
Сурәт
Демоним katmandais[1], katmandaise[1], Katmanduano, Katmandais[2] һәм Katmandaise[2]
Дәүләт  Непал
Нәрсәнең башкаласы Непал һәм Непал патшалыгы[d]
Административ-территориаль берәмлек Катманду[d]
Сәгать поясы UTC+5:45[d] һәм NPT[d]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы Bisnumati River[d] һәм Багмати[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы мэр
Хөкүмәт башлыгы Balendra Shah[d]
Әгъзалык Лига исторических городов[d] һәм Всемирная федерация туристических городов[d][3]
Халык саны 845 767 (2021)[4]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 1400 ± 1 метр
Кардәш шәһәр Исфәһан, Пхеньян, Сиань[d], Чыңду[5], Юҗин (Орегон) һәм Матсумото
Телгә алынган хезмәтләр Civilization V[d]
Мәйдан 49 450 000 квадрат метр
Харита сурәте
Позиционная карта
Подробная карта
Төнге күренеше
Панорамный вид
Коллаж
Һәштәге काठमाडौँ һәм Kathmandu
Ачык мәгълүматлар порталы Open Data Kathmandu[d]
Феноменның икътисады economy of Kathmandu[d]
Һавадан күренеш
Рәсми веб-сайт Lua хатасы: expandTemplate: template "ref-ne" does not exist.
Монда җирләнгәннәр төркеме Төркем:Катмандуда җирләнгәннәре[d]
Объектның күренешләре өчен төркем [d]
Җирле телефон коды 01
Карта
 Катманду Викиҗыентыкта

Катманду [6] непал. काठमाडौं, Невар телендә - ये: Йеи, Непалның башкаласы. Ул Непалда иң зур үзәк, халык саны шәһәрнең үзендә 1,5 миллион кеше һәм Катманду Үзәне буйлап (Лалитпурны, Киртипурны, Мадхьяпур Тхимины, Бхактапурны кертеп) шәһәр агломерациясендә 3 миллион кеше һәм Катманду үзәне муниципалитетлары белән бергә якынча 5 млн кеше. Катманду шулай ук Гималайлар калкулык төбәгендә иң зур үзәк булып тора.

Шәһәр диңгез дәрәҗәсе өстеннән якынча 1400 метр биеклектә Үзәк Непалның касә формасындагы Катманду Үзәнендә урнашкан. Үзәнне тарихи рәвештә "Непал Мандала" дип атыйлар һәм ул Невар халкының өе булган, Гималай астында калкулыкларда космополитик шәһәр мәдәнияте өе булган. Шәһәр Непал Патшалыгының патша башкаласы булган һәм анда Непал аксөякләренең сарайлары, коттеджлары һәм бакчалары бар. 1985 елдан бирле монда Көньяк Азия Төбәк Хезмәттәшлеге Ассоциациясенең штаб-квартирасы урнашкан.

Катманду күп еллар буена Непал тарихының үзәге, Нева сәнгатенең, Непал мәдәниятенең һәм Непал икътисадының үзәге булган. Монда Һинд дине һәм Буддизм күпчелек булган күпмилләтле халык яши. Катмандуда яшәүче кешеләрнең тормышларының төп өлеше булып дини һәм мәдәни бәйрәмнәр тора. Туризм икътисадның әһәмиятле өлеше булып тора, чөнки шәһәр Непал Гималайларына капка юлы булып тора. 2015 елның 25 апрелендә монда 7,8 балл җир тетрәү булган. Шәһәрдә күбесенчә Непал телендә сөйләшәләр, шул ук вакытта күп белем алган яшәүчеләре Инглиз телендә дә сөйләшәләр.

Пашупатинатх гыйбадәтханәсе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Багмати елгасының башка ярында Пашупатинатх Гыйбадәтханәсе манзарасы
Пашупатинатх Гыйбадәтханәсе.
Катмандуда гадәти Непал ризыкларының берсе Дал Бхат.

Пашупатинатх Гыйбадәтханәсе Ходай Шивага (Пашупати) багышланган 5-енче гасыр Һинд дине гыйбадәтханәсе. Бу Катмандуда иң борынгы Һинд дине гыйбадәтханәсе.[7] Монда милли Ходай Шри Пашупатинатх яшәгән. Шулай да, гыйбадәтханәнең күп өлеше 14-енче гасырда Могол Империясе бәреп керүчеләре тарафыннан җимерелгән булган һәм 5-енче гасыр гыйбадәтханә тышкы күренешеннән аз нәрсә калган. Бүгенге халәтендә гыйбадәтханә 19-ынчы гасырдан бирле тора, гәрчә үгез һәм кара дүрт-башлы Пашупати сурәтенә кимендә 300 ел.[8] Гыйбадәтханә ЮНЕСКО Дөнья Мирасы Урыны булып тора.[8][9] Ходай Шива төнендә Махашиваратри монда булган иң әһәмиятле бәйрәм, ул меңнәрчә тугърылар һәм садхуларны җәлеп итә.

Пашупатинатхка ышанучыларына (күбесенчә Һинд дине) гыйбадәтханә биналарына керергә мөмкин, әмма Һинд динендә булмаган зиярәт кылучыларга гыйбадәтханәгә бары тик Багмати Елгасының каршы ярыннан карарга була.[8] Бу гыйбадәтханәдә хезмәтләр күрсәтүче каһиннәр Малла Патшасы Якша Малла вакытыннан бирле Көньяк Һиндстаннан, Карнатакадан брахманнар булган.[10] Бу традиция Ади Шанкарачарья тарафыннан башланган ул мәдәни алмашу аша Һиндстанны берләштерергә тырышкан. Бу традиция Ади Шанкарачарья изгеләштергән башка гыйбадәтханәләрдә дә дәвам ителә.

Гыйбадәтханә архитектураның пагода стиленда төзелгән, аның корылмалары кубик, алар агачтан ясалган балкаларда (тундал) тора, һәм ике дәрәҗәле түбәләр бакырдан һәм алтыннан ясалган.

Асбилгеләмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Beal, Samuel (1884). Si-Yu-Ki: Buddhist Records of the Western World, by Hiuen Tsiang. 2 vols. Translated by Samuel Beal. London. 1884. Reprint: Delhi. Oriental Books Reprint Corporation. 1969.
  • Mayhew, Bradley; Bindloss, Joe; Armington, Stan (2006). Lonely Planet. Lonely Planet. p. 416. ISBN 978-1-74059-699-2. https://books.google.com/?id=dtSIz1vwg4YC&pg=PA38. 
  • Mayhew, Bradley; Bindloss, Joe; Armington, Stan (2006). Nepal. Lonely Planet. p. 166. ISBN 978-1-74059-699-2. https://books.google.com/?id=dtSIz1vwg4YC&pg=PA166. 
  • Mayhew, Bradley; Brown, Lindsay; Vivequin, Wanda (2003). Lonely Planet Nepal. Lonely Planet. ISBN 978-1-74059-422-6. 
  • Nanjio, Bunyiu (1883). A Catalogue of the Chinese Translation of the Buddhist Pantheon. Oxford at the Clarendon Press.
  • Shaha, Rishikesh (1992). Ancient and Medieval Nepal. Manohar Publications, New Delhi. [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-81-85425-69-6]].
  • Shreshta, S.H (2005). Nepal in Maps. Kathmandu: Educational Publishing House. p. 129. 
  • Shreshta, Vinod Prasad (2007). A Concise Geography of Nepal. Kathmandu: Mandal Publications. p. 126. ISBN 978-99946-55-04-5. 
  • Snellgrove, David (1987). Indo-Tibetan Buddhism: Indian Buddhists & Their Tibetan Successors. Two Volumes. Shambhala Publications, Boston. [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-0-87773-311-9]] (v. 1); [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 978-0-87773-379-9]] (v. 2).
  • Tamot, Kashinath, and Ian Alsop. (2001). "A Kushan-period Sculpture from the reign of Jaya Varma, CE 184/185, Kathmandu, Nepal." (2001). Asianart.com
  • Tamot, Kashinath, and Ian Alsop. (date unknown. Update of previous article). "A Kushan-period Sculpture from the reign of Jaya Varman, CE 185, Kathmandu, Nepal." Asianart.com
  • Thapa, Rajesh Bahadur, Murayama, Yuji, and Ale, Shailja (2008). "City Profile: Kathmandu". Cities, Vol.25 (1), 45–57. DOI:10.1016/j.cities.2007.10.001
  • Thapa, Rajesh Bahadur and Murayama, Yuji (2009). Spatiotemporal Urbanization Patterns in Kathmandu Valley, Nepal: Remote Sensing and Spatial Metrics Approaches. Vol.1 (3), 534–56. DOI:10.3390/rs1030534
  • Thapa, Rajesh Bahadur and Murayama, Yuji (2010). Drivers of urban growth in the Kathmandu valley, Nepal: Examining the efficacy of the analytic hierarchy process Applied Geography, Vol. 30 (1), 70–83. DOI:10.1016/j.apgeog.2009.10.002
  • Thapa, Rajesh Bahadur and Murayama, Yuji (2011). Urban growth modeling of Kathmandu metropolitan region, Nepal. Computers, Environment and Urban Systems, Vol 35 (1) 25–34. DOI:10.1016/j.compenvurbsys.2010.07.005
  • Vibhaga, Nepal Sūcanā (1975). Narayanhity Royal Palace, home of the King of Nepal. His Majesty's Govt., Ministry of Communications, Dept. of Information. p. 14. https://books.google.com/?id=N2kKAQAAIAAJ. 
  • Watters, Thomas. (1904–05). On Yuan Chwang's Travels in India. (629–645 CE). Royal Asiatic Society. Second Indian Edition. Munshhiram Manoharlal Publishers, New Delhi. (1973).
  • Woodhatch, Tom (1999). Nepal handbook. Footprint Travel Guides. p. 194. ISBN 978-1-900949-44-6. https://books.google.com/?id=NmltSI-xt8wC&pg=PA194. Retrieved 17 December 2009.