Коложе
| Коложе | |
.jpg) | |
| Дәүләт | Россия |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Пригородная волость[d] |
| Халык саны |
11 000 (февраль 1406), 0 (март 1406) |
| Гамәлдән чыгу датасы | март 1406 |
| Мирас статусы | федераль әһәмияттәге Россия мәдәни мирас объекты[d] |
| Беренче язма телгә алу | 1406 |
 | |
Коложе яки Коложа - шәһәрчек, борынгы шәһәр — Псков җиренең саклау корылмаларының бер өлеше буларак XIV-XV гасыр башында, Кудка елгасы яр буенда урнашкан ныгытма. Опочецкий районының хәзерге Литвиново авылыннан ( Манушкино авылыннан көнбатышка таба) көнчыгышка таба 1,5 км ераклыкта, Псков өлкәсенең Опочка шәһәреннән көнчыгышка таба 11 км урнашкан шәһәр генә сакланып калган. Шәһәрчектән көнчыгышка таба 5 км ераклыкта Коложо күле урнашкан, аннан Коложо елгасы — Изгожка кушылдыгы ага.
Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
(«Сытинның Хәрби энциклопедиясе " Коложе " мәкаләсеннән рәсем )
Ныгытылган шәһәрнең барлыкка килү көне төгәл билгеле түгел. Бистә XIV - XV гасырларга карый . Галимнәр фикеренчә, Коложе авылы XIV гасырда башка Псков шәһәр яны-крепостьлар төзү һәм ныгыту белән бергә төзелгән: төньякта - Гдов, көнбатышта - Изборск, көньякта - Утрау, Врев, Воронич, Велье, Красный Городец, улар арасында Коложе иң көньяк була
Беренче тапкыр Коложе 1406 елдагы Псков елъязмаларында искә алына: Литва кенәзе Витовт Псков җиренә һөҗүм итә[1]. Литва гаскәрләре, шәһәрне, агач крепостьны җимереп, 11 мең Коложна әсирен коложны Литвага алып китә[2], аларны Гродно шәһәре - хәзерге Беларусия җиренә урнаштыралар, җирле Борисоглебская чиркәве яңа кешеләр аркасында әле дә Коложшкая дип атала. Псков, Велье, Изборск, Воронич һәм Утрау халкы үз көчләрен берләштереп, Бөек Луки янында Витовт армиясен җиңә һәм Коложе байрагын кайтарып ала[3] [4] [5] Ләкин Коложе шәһәре үзе беркайчан да торгызылмый [6] : Коложе авылы аның исемен йөртә, анда Изге Илья исеме белән часовня төзелә . Авылга, биредә булган калкулык-ныгытма калдыклары буенча, алга таба шәһәрчек исеме беркетелә, ләкин бүген авылдан Шәһәрчек тракты гына исән кала[7][8] .
Җимерелгән ныгытма урынына псковлылар «Яңа Коложе», башка урында: «Псковичи поставиша градъ Коложе на новомъ месте на Опочке, а сделаша весь у две недели въ осень по Покрове»[9][10][11] . Бер версия буенча, крепость төньякта, Изгожка елгасы борылышнда (хәзерге Опочкадан 20 км көнчыгышта) төзелгән: хәзерге торак пунктлар урынында Изгоже[6] яки Удриха[12], ә аннары "Яңа Коложе" урынына аны Опочка [1] ныгытмасы алмаштыра. Икенче версия буенча, 1414 елда[13] иске Kоложе урынына Бөек елгасында Опочка шәһәре дип аталган ныгытма төзелә: Опочка шәһәрен беренче искә алуның гомуми кабул ителгән көне нәкъ менә шуңа нигезләнә [14] ...
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 Коложе // Хәрби энциклопедия : в 18 т. / Василий Новицкий һәм башкалар мөхәррирлек кылу астында. — СПб. : Т-во И. В. Сытина, 1911—1915.
- ↑ Коложе // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.
- ↑ Град древних русичей - Коложе (недоступная ссылка — история ).
- ↑ II. Коложе // Софийский Л. И. Город Опочка и его уезд в прошлом и настоящем (1414-1914 гг.) Печатается по: Софийский Л. И. Город Опочка и его уезд в прошлом и настоящем (1414-1914 гг.). - Псков: Электрич. типо-лит. Губ. Зем., 1912. © ГУП «Псковская областная типография», переиздание, 2004 © Н.Ф. Левин, вступительная статья, 2004
- ↑ Полное собрание русскихъ летописей, заданное Археографическою комиссиею. Т. 4. (IV. V. Новгородския и Псковския летописи) С. Петербург. 1848. Стр. 196-197
- ↑ 6,0 6,1 Псковский край. Верхнее Повеличье и Пушкиногорье
- ↑ см.: Карта O-35-118-D 2016 елның 5 март көнендә архивланган. 1:50000 (в 1 см = 500 м)
- ↑ Заповедная Россия. Городище Коложе (недоступная ссылка). Дата обращения: 19 сентября 2019. Архивировано 4 марта 2016 года.
- ↑ Новости краеведения Пскова. Средневековый Псков. Часть 1. (недоступная ссылка — история ).
- ↑ III. Опочка // Софийский Л. И. Город Опочка и его уезд в прошлом и настоящем (1414-1914 гг.) Печатается по: Софийский Л. И. Город Опочка и его уезд в прошлом и настоящем (1414-1914 гг.). - Псков: Электрич. типо-лит. Губ. Зем., 1912. © ГУП «Псковская областная типография», переиздание, 2004 © Н.Ф. Левин, вступительная статья, 2004
- ↑ Полное собрание русскихъ летописей, заданное Археографическою комиссиею. Т. 5. Стр. 82. С. Петербург. 1848.
- ↑ Васильев М.Е. Городище Удриха
- ↑ по другим данным — в 1413 году
- ↑ Новости краеведения Пскова. Средневековый Псков. Часть 1..(үле сылтама)
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Карта O-35-118-D 2016 елның 5 март көнендә архивланган. 1: 50,000 (1 см = 500 м).
- Карта O-35-118-Dc(үле сылтама) 1: 25000 (1 см = 250 м).