Кулланучы бәхәсе:Резеда Афлиева 2021
Сәлам![вики-текстны үзгәртү]
* танышу гиды
* киңәшләр
Сәлам, Резеда Афлиева 2021, һәм Википедиягә рәхим ит! Керткән өлешегез өчен рәхмәт; монда сезгә ошар һәм җәмгыятебезнең бер даими әгъзага әйләнергә теләрсез дип ышанабыз! 
Бу мохит белән танышу өчен Википедиянең 5 нигезе укып чыгарга киңәш итәбез, монда нәрсә урынлы һәм урынсыз икәне өчен Википедия нәрсә түгел карап чыгу дөрес була ала.
Һәм истә тотыгыз, авторлык хокуклары белән якланган хезмәтләрне рөхсәтсез урнаштырмагыз. Үз эшегезне керткәндә, аны үзем яздым яки иҗтимагый мохит хокукый тәртибендә яшәүче берәр ресурстан күчердем дип вәгъдә бирәсез — тик Интернетта шундыйлар бик аз.
Монда үзгәртүләр кертү һәм википедияче булу сезгә ошый дип ышанасым килә! Берәр битнең бәхәс битендә язганнарыгызны зинһар дүрт тилданы (~~~~) куеп имзалагыз — бу хисап язмагызны, көн һәм вакытны куя. Сорауларыгыз булса, ярдәм битләренә, мөрәҗәгатьләр яки тематик форумына керү дөрес. Мондагы тәртипләрне гамәлдәге кагыйдәләр һәм киңәш-кулланмалар билгели. Яңадан, рәхим итегез! frhdkazan (бәхәс) 31 гый 2021, 10:34 (UTC)
"ӨМЕТ ҺӘМ ЫШАНЫЧ БЕЛӘН"[вики-текстны үзгәртү]
Астагы тексттагы мәгълүмат өлешчә Буа районы Норлат авылы тарихы битенә копияланды.--frhdkazan (бәхәс) 3 фев 2021, 17:23 (UTC)
Яңа төзелештә авыл тормышы бетмәс-төкәнмәс тәҗрибә һәм экспериментлар объектына әверелде. Беренче һәм иң көчле бәрелеш крестьянга, билгеле булганча, күпләп коллективлаштыру һәм бай хуҗаларны тар-маритү белән бәйле. Бу Норлат өчен Мирзаакрам Мустаевны да талауда булган. Дөрес, хәзрәт, булдыклы һәм алдан күрүчән кеше буларак, соңгы мизгелгә кадәр язмышны алдап карарга маташа. Егерме еллар ахырында, Татарстаннан баш тарткач, ул үз кулы белән авылның 1 нче җәмигъ мәчетен клуб бинасы итеп үзгәртеп корган (1934 елдан биредә җиде еллык мәктәп урнашкан) һәм күпме дер вакыт колхозда агроном булып эшләгән. Әмма элекке мулланың һәм "мироед" ның язмышы хәл ителә. Норлат имамының барлык үлем гөнаһларында гаепләнгән кешене тиздән берничә сәгать дәвамында бөтен милкеннән мәхрүм итеп, Себергә җирлеккә җибәрәләр. Ул анда имеш-мимешләр буенча үлә. Дөрес, хәтта сылтамада да Мирзаакрам Мустаевның үз - үзенә тугры калуы-бистәләрдән үрнәк колхоз булдыруы һәм берничә ел алар белән җитәкчелек итүе мәгълүм. Чыннан да, Совет иле тарихы пародокслар белән тулы. Берничә дистә елдан соң җимерелеп беткән мөәзиннең туганы, 1 нче Җәмигъ мәчетенең оныгы Шамил Әсхәтович күренекле партия һәм дәүләт эшлеклесе була...Утызынчы еллар уртасында Норлат авылы мөселманнары тагын бер зур югалту кичерде. 1936-1937 елларда икенче һәм соңгы мәчет ябыла. Аның элеккеге имамы Җәләлетдин Гыймадетдин улы Мусин ул вакытка үлгән, йә отставкага киткән һәм барлык авыл ишекләрендә "лапотный" мулла Корбан Фәтхуллин башкара. Архивларда бу кеше турында тулырак мәгълүматны сакламаган, әмма Сталин репрессияләре корбаннарының фаҗигагә китергән фаҗигаләренә нигез бар. Икенче Җәмигъ мәчете бинасы үзе, әлбәттә, йокы манарасы белән, күпмедер вакыт клуб, ә аннары китапханә өчен файдаланылды. Соңрак ул сүтелде. Норлатлылар, көнләшерлек ихтыяр һәм характерның ныклыгын күрсәтеп, үзләренә төшкән сынауларны намус белән үтәделәр. Көн-төн "Марс" колхозының 6 бригадасында эшләп, икмәк үстереп, сөт терлекчелеге белән шөгыльләнеп, берничә дистә еллар дәвамында Буа районы авылхуҗалыгы җитештерүендә алдынгы урыннарда торалар. Шулай да команда - административ икътисад, идиологияләштерү шартларында халыкның бернинди көчедә татар авылы яшәешен күздә тотып, чын милли һәлакәтне булдырмый кала алмады. Нәкъ менә шундый сәясәт нәтиҗәсендә Норлат авылы, аның өч гасырлык тарихы булган, акрынлап юкка чыга. Иминлекнең беренче билгеләре сугыштан соңгы елларда барлыкка килә. Барлык көчлә ренфронтка биреп, авыл (сугыш кырларында 106 нурлатлының гомере өзелде) планлы һәм планнан тыш биремнәрнең үлчәүсез йөген бик авыр тотты. Рухияралар да куркыныч иде,әкренләп иман китте, өмет югалды. Менә, мәсәлән, бер кызыл, нәрсәдәдер хәтта символик факт та. Сугыш вакытында Норлатның тыл авылы, булачак Җиңү турында хыялланып яшәп, соңгысын үзеннән генә биреп калмыйча, тешләрен кысып, бик каты югалтулар белән дә килешә.Кешеләрнең изге хисләрендә уйнаганда, ретив җитәкчелек, оборона мәнфәгатьләренә сылтап, авылның иске зиратын юк итә. Барлыкташ каберлекләр (аларның кайберләре өч йөз еллар тарихы юкка чыккан) бер көн эчендә җыелган һәм билгесез юнәлештә китерелгән. Ачуланучыларга: "ныгытмалар төзү өчен", - дип катгый җавап бирделәр. Мондый аңлатудансоң, әлбәттә, сораулар тумады. Әмма шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, партия агитаторлары сүзе бөтен кешенедә куркытмады. Ни гаҗәп, берничә авыл дөрес сөючесен вандаллардан шулай да төп изге урын - Фәхретдин Мостаев күмелгән каберлекләрне һәм каберлекләрне коткарды. Шул кыргый уңнан соң авыл чын-чынлап күмелеп беткән, " күңел "белән авырып киткән һәм аның Совет елъязмасында төшү күренә. Кешеләр, авырхезмәт, Ачлык-ялангачлык, җирле хакимият диктаторлыгыннан җәфа чигеп, туганнарын көтә башлады. Иң яхшы өлешне эзләп, нигездә, Урта АзиягәТашкентның "икмәкле" шәһәренә китәләр. Хрущевская "җылыткан" вакыт та авылдан драматик нәтиҗә көчәйде генә. Бу чорда "Марс" колхозы бетерелә һәм кайчандыр нык хуҗалыкны Кайбыч авылында идарә итүче "Маяк" колхозына кушалар. Өстәвенә, Норлатавылында берүк вакытта сөт терлекчелегендә бетерделәр, бу да аның үсешенә ярдәм итмәде.Авылның төшүен тасвирлаучы күңелсез саннар ниндидә булса шәрехләргә мохтаҗ түгел дер. Үзгәртеп корыла башлауга анда 200 дән ким кеше яшәгән. Авылның мәйданы ике тапкыр диярлек кимеде һәм революциягә кадәрге тарихтагы 7 урамурынына, Замандаш өч урамны гына белә иде. Татарстанның яңа дәүләтчелеге формалашкан чорда Норлат яңаруга өметнең беренчеп роблемалары да тугызынчы еллар башында гына барлыкка килде. Президент М.Ш. Шәймиев тормышка ашыра башлаган сәясәт, базар икътисадының катлаулы шартларында, авылның иҗади потенциалын саклап калу һәм аның алга таба үсеше өчен уңай шартлар тудыру мөмкинлеге бирде. "Югарыдан" барлык игелекле инициативалар шундаук авыл халкы тарафыннан хупланды. Иң мөһиме-күңелдән башладык. Норлат аксакаллары чакыруы буенча авылда зур кирпеч бина төзүгә керештеләр. Акчаны бөтен "дөнья" белән ,һәр йорттан җыйдык. Казанда, Татарстанның башка шәһәрләрендә, авылларында яшәүче авылдашлар да бу изге идеягә бик теләп җавап бирделәр. Шулай итеп, 1992 елда беренче тапкыр соңгы ярты гасыр эчендә яңадан торгызылган "Аллаһйорты" минаретыннан авыл өстендә янә азанның чакыру тавышлары яңгырады. Дөньяда очраклы да булмас. Закончалыклы, шулай да Норлат авылының бүгенге язмышында төп рольне килгән кеше түгел, ә туган Рәшит Рәкыйп улы Шәйхетдинов уйнавы символик мәгънәгә ия. Гадәттә, "үз тормышымны үзем ясадым", - диләр. Чыннан да, күпбалалы крестьян гаиләсендә туган, үзен юл төзелеше сәнгатенә багышлаган Р.Р. Шәйхетдинов соңрак регионда иң эре "Вираж" акционерлык җәмгыятен җитәкли һәм республика күләмендәге җитештерүне оештыручыга әверелә. Яңа оешма җитәкчесе, исәп-хисап эшмәкәр буларак, ул туган авылын коткару буенча үз планын эшләгән. Улвакытка (1992 елда) Норлатлар "Маяк" колхозы составыннан чыгып, "иреклейөзү"дәбула. 1995 елда хуҗалык, икеякның да ризалыгы белән, "Вираж" АҖнең ярдәмче предприятиесе статусына ия була, димәк, юлчылар авылхуҗалыгы җитештерүен һәм инфраструктурасын үстерүгә, әлбәттә, табышның бер өлешен, ашыгыч уңышка өмет итеп җибәрә башлый. Р.Р.Шәйхетдиновның һәм аның хезмәттәшләренең иҗади эшчәнлеге район хакимиятенең (башлыгы А.Н. Хәйруллин) озаквакыткаисәпләнгәнпланнары үзәнендә дә бара. Шуңа күрә соңгы елларда Норлатта булган үзгәрешләр шундый зур һәм үсеш алган: бүгенге көндә татар аулысының йөзе бөтен шәһәр өстенлекләренә ия - асфальтланган юллар, иярчен газ, урам көненнән-көн үсә торган заманча коттеджлар. Аларны Р.Р. Шәйхетдинов авылда эшләргә теләүчеләргә табиб, терлекче яки шофер булып төзи.Биредә эшчәнлек кыры чиксез. "Вираж" акционерлык җәмгыяте Норлатта гаять зур машина ишегалды, пилорама, столяр остаханәсе оештырган инде, Лашчы елгасында плотина һәм башка бик күп нәрсәләр эшләгән. Әмма эш һаман саекмас төбәкбулып кала бирә. Һәм менә бөтен тырышлыклары өчен бүләкләү билгесе-Норлатка яшь, эшләүче, төпле кешеләр кайта башлады. Бирегә кайчандыр ата-бабаларының авыр өлеше киткән Ташкенттан лаеклы тормыш һәм хезмәт артыннан баралар. Быел җәй Норлатта чираттагы төзелеш тәмамланды. Авыл үзәгеннән ерак түгел ике катлы балалар бакчасы һәм амбулатория бинасы үсеп чыкты, "Вираж"АҖнең планлы гуманитар акциясе тормышка ашырылды. Башкача булса да, балалар-киләчәк, мөгаен, барлык изге башлангычларның төп мәгънәсе... Норлатта тарихны кадерләп, хөрмәт итеп яши башладылар. Биредә һәр вакыт күренекле якташыбыз, ТАССР Югары Советы Президиумы рәисе Ш.Э. Мостаевны искә алалар, биредә Замандаш авылдашлары - замандашлары - ТР Матбугат һәм мәгълүмат министры И. А. Әхмәтҗанов һәм "Вираж" АҖ генераль директоры Р. Р. Шәйхетдинов турында горурланып сөйлиләр. Әмма биредә иң зур өметләр үсеп килүче буынга йөкләнә. Тарихны чын мәгънәсендә халык аңында уңышлар һәм киләчәк тәчәчәк ату тойгысы ята.